Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Falenty
[ 368 ]Falenty (małe i duże), dwie wsie i kol. nad jeziorem, w mokrej nizinie, pow. warszawski, gm. Falenty, par. Raszyn. Leży na lewo od drogi bitej warsz.-radomskiej, o 13 w. od Warszawy, w sąsiedztwie Raszyna. W czasie bitwy pod Raszynem kilkakrotnie były zdobywane i oddawane napowrót austryakom. Jest to gniazdo Falęckich. W 1827 r. liczyły F. duże 18 dm., 107 mk., a F. małe 17 dm., 195 mk. Jedna z najdawniejszych osad w okolicach Warszawy. Pierwszą wzmiankę o niej znajdujemy w metrykach koronnych, kiedy w roku 1434 Boruta, chorąży ziemi mazowieckiej, spłacał prawa i pretensye do Falent niejakiemu Puchale z Raszyńca, Janowi z Runowa i Adamowi z Czeczotek. Na początku atoli XVI w. już był właścielem tej włości Ratold Wiśniewski, i odtąd przechodziła ona koleją czasu coraz w inne ręce, już to skutkiem powinowactwa, już innych stosunków, jak nabycia, ustąpienia. Posiadał ją bowiem po Wiśniewskich od r. 1533 Mikołaj Wolski. Od tych nabyli Opaccy, znakomita rodzina na Mazowszu, którzy wystawili w końcu tegoż stulecia pałac murowany, dotąd istniejący. Majętność Falenty z przyległościami, do liczby których należała wieś Opacz, istotne gniazdo familii Opackich, uważała się niegdyś łącznie z miastem Raszynem i zostawała w ich ręku do 1698 r. Po nich odziedziczył Falenty w roku 1700 Andrzej Chryzostom Załuski, podówczas biskup warmijski. Od Załuskich nabył Felicyan Szaniawski, nominat biskup krakowski; poczem w r. 1750 znowu wróciły do Załuskich. Dalej w r. 1759 posiadał Ignacy Przebendowski, wojewoda pomorski, następnie w r. 1778 Franciszek Rzewuski, marszałek nadworny, od którego kupił w r. 1782 Piotr Tepper, sławny bankier warszawski. Po upadku jego fortuny dostały się w roku 1800 Dangłom, wreszcie Ostrowskim; od tych nabył w naszych czasach znany kupiec warszwski Augustyn Spiski, a po jego śmierci Aleksander Przeździecki. Ten ostatni, rzeczony pałac już ręką czasu dotknięty, według planu budowniczego Lanci, w ścisłem zastosowaniu się do poprzedniego kształtu, ślicznie odnowił, powiększył i okazale ozdobił. Wieś Falenty słynna jest z częstych odwiedzin najznakomitszych w kraju rodzin. Tu bowiem jeszcze książę Bolesław mazowiecki, a potem Konrad zjeżdżali na łowy; tu często przesiadywał król Zygmunt III z całą swoją rodziną i dworem. Tu w r. 1646 dnia 4 marca królowa Marya Ludwika zatrzymała się w przejeździe do Polski i przyjmowała w pałacu młodego królewicza Zygmunta Władysława, syna [ 369 ]Władysława IV, tudzież Jerzego Ossolińskiego i ztąd rozpoczęła wjazd tryumfalny do Warszawy. Podobnież w r. 1670 królowa Eleonora przybyła z Częstochowy do Falent i nazajutrz przyjęła odwiedziny małżonka swego Michała Korybuta, który ją ztąd do stolicy wprowadził. Król Jan III Sobieski, jadąc na wyprawę wiedeńską, bawił cały dzień w Falentach; chętnie tu przebywał Jakób Sobieski, syn jego; nakoniec i Stanisław August nieraz gościnnie przez Teppera był w Falentach przyjmowany. Oprócz wielu innych wspomnień i przyjemności, jakie dotąd zdobią tę piękną posiadłość, słynęła ona także z nader pięknego zbioru zagranicznych kwiatów, które przedostatni właściciel Spiski z wielką skrzętnością i kosztem zgromadził. Dobra F. wielkie składają się z folw. F., Puchały, Janki, osady Raszyn i las Gołkowski. Rozl. dworska wynosi m. 1981, a mianowicie: folw. Falenty grunta orne i ogrody m. 666, łąk m. 88, pastwisk m. 58, wody m. 168, lasu m. 382, nieużytki i place m. 57, razem m. 1419. Bud. mur. 23, drewn. 18. Fol. Puchały grunta orne i ogrody m. 176, łąk m. 57, pastwisk m. 3, nieużytki i place m. 16, razem m. 252. Bud. mur. 4, drewn. 7. Fol. Janki grunta orne i ogrody m. 303, pastwisk m. 2, nieużytki i place m. 4, razem m. 309. Bud. mur. 2, drew. 13. Dystylarnia i stawy z zaprowadzonem gospodarstwem rybnem, które przynosi dochodu rocznie rs. 3000. Wieś Falenty Wielkie osad 25, gruntu m. 109; wś Falenty Małe osad 14, gruntu m. 402; kolonia Falenty osad 13, gruntu m. 192; osada Raszyn osad 8, gruntu m. 130; wś Janki osad 3, gruntu m. 7; wś Wypędy os. 10, gruntu m. 286; wś Puchały osad 7, gruntu m. 202; wś Jaworowo os. 13, gruntu m. 359. Kolonia wieczysto czynszowa Turzyńskie osad 7, gruntu m. 164. Gmina F. należy do sądu gm. okr. II w Raszynie, st. p. w Sękocinie. Ma obszaru 11,127 mórg i 3600 mk. Br. Ch.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|