Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Dubiecko

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search


[ 187 ]Dubiecko (z Czerwonką), miasto, pow. przemyski, leży na lewym brzegu Sanu, pod 49°50' płn. szer., 40°4' dług. wsch, przy gościńcu rządowym idącym z Przemyśla do Dukli, o 3 i pół mili od Przemyśla, na samej granicy powiatów administracyjnych przemyskiego i brzozowskiego. Przestrzeń posiadł. więk. roli ornej 52, łąk i ogrodów 20, past. 21; posiadłości mniejszej roli ornej 237, łąk i ogrodów 24, past. 24 morg. austr. Ludność: rzym. kat. 690, gr. kat. 114, izrael. do 700, razem 1505; mieszczanie głównie bednarze i szewcy. Urząd pocztowy i obiedwie parafie ma w miejscu. Rzymsko kat. parafia należy do dekanatu dynowskiego dyecezyi przemyskiej; relacya wizytacyi tej parafii przez biskupa Sierakowskiego opisuje z rękopisu Andrzeja Boboli, niegdyś proboszcza oraz przełożonego szpitala w Dubiecku (1576), jakoby wieś Dubie ko, położoną niegdyś w bliskości rzeki Sanu, w tem miejscu gdzie teraz osada Ruskawieś istnieje, Piotr Kmita wojewoda sandomierski przeniósł na teraźniejsze miejsce, a król Władysław Jagiełło na prośbę tegoż Kmity tej wsi prawo miejskie nadał. Wedle tegoż A. Boboli miał Piotr Kmita tamże wystawić kościół pod wezwaniem Ś-go Mikołaja na początku XV stulecia, i dochody proboszcza zabezpieczył. Wedle miejscowych źródeł przypada ta fundacya na rok 1407, co tembardziej na wiarę zasługuje, że w dokumencie z 1408 roku (testament Jana kanonika i plebana przemysk.) między obcymi świadkami jest wymieniony także Mikołaj pleban w Dubiecku. Spadkobiercy rzeczonego Piotra Kmity powiększyli fnndacyą, mianowicie Mikołaj Kmita kasztelan przemyski i dziedzic Dubiecka około 1447 roku fundował ołtarz i prebendę; tegoż syn Dobiesław wojewoda lubelski uposażył w 1471 roku kolegium trzech mansyonarzy, od którego to czasu zaczęli tutejsi parochowie używać tytułu [ 188 ]praepositorum. W roku 1551 Stanisław Mateusz Stadnicki, ówczesny właściciel Dubiecka, odstąpiwszy od wiary katolickiej, wysłał z majątku swego Niedźwiedź w dyecezyi krakowskiej Alberta z Iłży apostatę do Dubiecka, nakazał temuż najprzód w kościele szpitalnym a później w parafialnym odprawiać liturgią obrządku luterańskiego, wypędził parocha katolickiego i zabrał dotacyą tego beneficium. Tenże Stadnicki, zostawszy kalwinem wziął pod swoją opiekę Franciszka Stankara, któren musiał uciekać z Krakowa z powodu herezyi. Rzeczony Stankar otworzył szkoły w Dubiecku, służące do rozszerzania reformacyi, do których młodzież ze wszystkich stron się zgromadzała; z powodu rozszerzania roformacyi uchwalono na kapitule przemyskiej w 1502 roku, że szkoła w Dubiecku, jako podejrzana o herezyą przez zarząd szkoły katedralnej przemyskiej się rozwiązuje. Wychodziły około 1621 w D. i druki heretyckie, dziś bardzo rzadkie, pod Jana Szeligi firmą. W roku 1588 Andrzej Stadnicki syn rzeczonego Stanisława oczyścił Dubiecko z zamieszek heretyckich i sprawę katolicką przyprowadził do dawnego stanu. Dawny kościół parafialny pod wezwaniem Ś-tych Mikołaja, Stanisława i Marcina, stał dawniej obok zamku dubieckiego; ale Grzegórz z Siecina Krasicki, starosta doliński, rozebrał takowy w 1626 roku pod pozorem, że przeszkadzał obronie zamku przeciwko napadom nieprzyjaciół. Nabożeństwo parafialne zostało przeniesione do kościoła Podniesienia Ś-go Krzyża na przedmieściu, istniejącego na tem samem miejscu, na którem stoi teraźniejszy kościół. W XVIII wieku wystawiono nowy kościół za staraniem Michała Witosławskiego kanonika przemyskiego i proboszcza dubieckiego ze składek wiernych, który w 1755 przez Wacława Sierakowskiego biskupa przemyskiego pod wezwaniem Ś-tych Apostołów Szymona, i Judy poświęcony został. Tradycya rodzinna i archiwun dubieckie przypisują wymurowanie kościoła parafialnego Annie ze Starzechowskich Krasickiej, wdowie po Janie kasztelanie chełmskim, co potwierdza także jej portret znajdujący się w kościele, na którym przedstawioną jest trzymając w ręku plan kościoła dubieckiego. Oprócz kościoła mansyonarzy S-go Krżyża i kościoła szpitala ubogich pod wezwaniem Ś-go Ducha wspominają akta także o kaplicy Ś-tej Anny, położonej po za miastem w stronie ku Babinom, obok drogi prowadzącej z Dubiecka do osady Nienadowa. Dnia 3 lutego 1735 roku urodził się w zamku dubieckim Ignacy Krasicki biskup warmiński sławny poeta. Do parafii rzym. kat. w Dubiecku należą: Drobobyczka, Huta Drohobycka, Hucisko Nienadowskie, Nienadowa, Polechowa i Słonne, Przedmieście, Ruskawieś. Ogólna liczba katolików w całej parafii 5252, izraelitów 1696, Grec. kat. parafia dek. birczańskiego obejmuje oprócz miasta Dubiecka miejscowości: Przedmieście, Nienadowa, Hucisko, Śliwnica, Drohobyczka, Bachurzec (do 1871 roku istniała tu. cerkiew S-go Jana, która w tym roku zgorzała); ogólna liczba gr. kat. parafian 636. W aktach gr. kat. parafii dubieckiej znajdują się dowody, że takowa od dawna istnieje. W 1591 roku był popem w Dubiecku Łuka Teleśnickij za dziedzictwa Stanisława Krasickiego kasztelana przemyskiego. W roku 1674 kupił popostwo dubieckie za 200 złotych polskich Wasyl Korytnickij dla siebie, swoiej żony i swoich potomków od Jerzego Krasickiego dziedzica Dubiecka. W roku 1747 kupił Grzegórz Teleśnicki pop miejscowy za 354 złotych polskich popostwo dubieckie dla siebie i potomków swoich. W 1753 roku została kosztem dworu i gromady w Dubiecku wystawioną nowa cerkiew. Są jeszcze dokumenta z lat 1774 i 1775: pierwszy na darowiznę kawałka gruntu dla cerkwi w Bachurze uprzez Antoniego z Siecina hrabiego na Krasiczynie Krasickiego, pułkownika wojsk koronnych, kawalera orderu Ś. Stanisława, dóbr Dubieckiego i Ruskowiejskiego kluczów pana dziedzicznego; drugi prezenta postawiona przez tegoż Antoniego Krasickiego dla księdza Jerzego Teleśnickiego na parocha w Dubiecku, oraz na skutek tej prezenty dekret nominacyjny dla rzeczonego plebana w Skopowem na proboszcza w Dubiecku wystawiony po łacinie przez Atanazego na Szeptycach Szeptyckiego gr. kat. biskupa przemyskiego w rezydencyi biskupiej w Straszewicach d. 22 marca 1775 roku. Od r. 1588 gdy Stan. z Siecina Krasicki, ochmistrz Anny Jagielonki, kaszt. przemyski, nabył Dubiecko (ze Sliwnicą, Przedmieściem, Drohobyczką, Połchową, Rybnem, Podbukowiną, Słonnem Wolą Jawornicką, Ruską wsią i Przysadą) a więc od XVI w. dobra te należą do Krasickich; tylko zamek dubiecki i Sliwnica do hr. Stan. Konarskiego, z Krasickiej zrodzonego. W zamsiku dubieckim przechowują się archiwa Krackich i domów pokrewnych tudzież listy biskupa Ignacego, jego portret przez Mierisa malowany, trzy tomy jego rękopisów. Nad brzegiem Sanu piękny park. Około r. 1608 D. spłonęło; tegoż roku Jan Żabczyc wydał w Krakowie poemat opłakujący ten pożar. B. R.


#licence info
Public domain
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]

This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home.


Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.

PD-US-1923-abroad/PL Public domain in the United States but not in its source countries false false