Quickborn/Hans Schander

Nach Burns Tam o’Shanter

Wenn Markt un Boden lerri ward,
De Geestlüd langs den Lannweg fahrt,
Ast Sünnabnds jümmer ward to lat,
So schulln wi ok wul op de Strat.
Doch wi sitt drunkfast bi den Kros,
Makt een Knop na den annern los.
Wat tellt wi op de depen Weg’,
De Pütt un Pöhl un Gröbn un Steg
Vun Rugen Barg bet Wesselburen?
Uns Olsche sitt je warm to luren,
De Kopp in Dok, de Arms in Platen:
Se will de Hitz ni afköhln laten!

Dat funn Hans Schander ok so wahr
Int Heider Permark vörrig Jahr.
Hans Schander! weerst du doch so klok
Un hörst du, wat din Telsche sprok!
Se sä di doch, du weerst en Suput,
Du weerst en echten, wahren Rugsnut,
Dat an vun Juni bet to Mai
Din Næs weer jeden Sünnabnd twei
Dat alke Achendeel na Mæl
Du un de Möller harrn to vel,
Du brochst keen Pferd na Krüschan Smid,
Besapen brochst du’t wedder mit:
Gungst kum to Kark mit nüchtern Kopp
Un keemst to Hus mitn Blihot op.
Se warschu di, vær all din Sünn’
War man di mal inn Landgrabn finn’,
In Düstern warn di noch de Hexen
Bi’n Rugen Barg mal afprofexen,
Dat keem noch mal - du schust man sehn, -
Du brokst toletz noch Hals un Been,
Se warn di noch mal Morgens twischen
De Pocken ut den Nothpohl fischen!

Wa arg de bösen Manns doch sünd!
So menni Rath geit innen Wind!
De beste Fru er beste Wort
Spölt de verdreihte Brannwin fort! -

Doch unser Hans nich to vergeten,
He harr sik Permark ganz verseten.
Dat weer in Heid doch gar to nüdli!
He smök und drunk sik so gemüthli:
Geburtstag firt man, wenn man mag,
Doch Permark is nich alle Dag.
Un bi em to seet Peter Roder,
Den harr he lewer as sin Broder,
Son Peter Lusti, lütt un rund,
De harr vær Knep ni wassen kunnt.
De seet un »mau« jüs as en Kater;
De Beerwitz leep as schiti Water;
Vær Lachen kunn de Weerth ni stan,
War roder as en kunschen Hahn,
Un Spaß un Hæg noch jümmer gröter,
Un Beer un Brannwin jümmer söter;
Een Qualm un Larm de ganze Stuv,
Un de Weerthsche krei asn Lacherduv.

De Wind much buten huln un brumm’,
Wat scher sik Hans en Haar derum!
Blev em man Kros un Buttel stan,
So kunn vær em de Welt vergan. -

De Spaß is as opt Feld de Mahn,
De fallt entwei, fatst du em an;
He’s as de Snee int Water smeten:
En Ognblick witt un denn vergeten;
He’s as dat Nordflüs inne Höch:
Kikst du man hin, so ist al weg;
He’s as de bunte Regenbag,
De in en Ruff de Storm verjag.

Keen Minsch kann æwern Stunn befehln.
Man kann de Klock wul rüggwarts stelln,
Doch geit de Tid ern scheben Gank -
Un Hans mutt fort in kort od’r lank.
Dat wart to lat, he mutt to Perd,
Un weer Frenz Buhmann ok de Weerth,
He mutt to Perd un weer’t en Wedder,
So gruli - as sin Telschemedder.

De Windkerl blas’ as schull he starbn,
De Regen klatsch mit Höllenlarm:
Denn leih der’n Blitz an ganzen Heben,
Denn mak de Dunner de Eer to beben,
Dat kunn je’n Kind in Düstern sehn,
De Döwel weer vunnacht to Been.

Hans trünnel witbeent op sin Run,
Gev em de Sparn un ree dervun,
Leet Dreck un Lehm rund um sik spein
Un Wind un Wulken huln un leihn,
Greep dann un wann mal na de Mütz,
Brumm dann un wann en Bummelwitz,
Un wenn de Run mal trager leep,
So knall he sitwarts mit de Swep.
He weer je’n Kerl! he harr je Knaken!
Wat schull son beten Wedder maken!
De Hönergloben is vær Küken!
De Voss, de dot is, lett sin Nücken!
He hör nich op son Witwerklæn’,
He harr sin Dag’ nich spökeln sehn!
He ree je oft den Heider Weg,
Wenn man keen Hand vær Ogen seeg!
Inn Nacht so swart as Kaffedick,
In Dreck so taag as Schosterpick.
Un Run dat weer en Perd to lopen!
Ok kunn man sacht en Minschen ropen.

Ja - dat is wahr - vunnacht weer’t dull!
Pickswarte Luft - bi Mützen vull
Kunn man se’n acht Dag’ mit sik dregen,
De Sünn harr doch keen Lock rin kregen.

Un likes - rüggwarts mutt man kiken,
Een kunn je wat oppe Hacken sliken;
Denn weer ok Allens swart un grau,
He kenn den Weg je to genau:
Bi Wesseln is dat nich so seker,
Frag Böhmke man, den Appelhæker!
Dar liggt de Nætgank linker Hand,
Dar keem Jan Hinners vun Verstand.
De Wesslers ut de ole Welt
Tellt dar int Gras er falsche Geld:
»Kron oder Münt!« - schriggt denn de Een,
»Sni af! sni af!« - »To kleen! to kleen!«
De Landvermeter mit de El
Röppt Nacht vær Nacht: »Hier is de Schel!«
He hett Ditmarschen do vermeten,
As Land un Friheit warn toreten,
Un alke Jahr vun Ort to Ort
Geit he en lütten Hahntritt fort.
Un inne Sandkuhl dicht darvær
Befull Ties Hans mit Wagn un Per;
Un in den Busch hier’n beten rop
Hung Dodek sik inn Sackstau op;
Un hier int Siel, wo’t Water sickelt,
Funn’ se dat Kind in Stroh inwickelt.

De Storm hul as dat Westerhaf,
Mit Ammers keem de Regen raf;
Blind warn de Ogen, wenn dat leih,
De Dunner reet de Ohrn entwei;
Værn »Bullerwedder«, as man seggt,
»Mit Stackholt« weer ’t noch vels to slecht,
Wull’t Hunden hageln un Katten sni’n,
Kunn de Skandal ni gröter sin.

Un as de Larm recht höllenarg,
Seeg Hans in Blitz den Rugen Barg -
Un vun den Tippel bet ton Grund
Viglin un Danzen kunterbunt.

En Klewerveer is wunnerschön
Vær alke Art vun Ognverschrön!
As Bosco mal na Schanz spazeer,
Keem jüst en Reeg vun Melkdierns her;
He dreih sin Rink - un mit en Mal
Meenn se, dar weer en Waterpahl.
Do schörten se de Röck tohöch:
Man Een seeg allens flack un drög;
De harr sik eerst in Ogenblick
Bi’t Dor en Klewerveer afplückt.

En falschen Schüllnk kann ok wul deen’n.
Hans wuss tum Glück, he harr noch een. -

Wat löppt so kold sin Rügg hentlank? -
Dat is keen Sweet: dar’s Water mank!

De Been un Kinnladn bewert em:
Schull he vellicht dat Fewer hemm?

Run föhl de Sparn, Hans greep de Mahn:
En Blitz, en Bömn, - dat Krack blev stahn.

Herrje noch mal! wat war he wis!
Em warn de Haar as Bessenris’,
Se lüchten em de Mütz vun Kopp
Un stunn as Börsten pillik op!

Dat weer keen Danz, as Schulz un lehr,
Ecssaise, Française vun Hamborg her,
Keen Cotillon un engelsch Jigg:
»Kopf ins Gerad, Füß auswärzig!« 

Ne, Sæbentritt un Schülper Bar,
Un Eschepee en anner Paar,
Un Jägern, Twetritt-inne-Wett,
Un erumlütt en Menuett,
Un Russendanz, de Been in Hucken,
As Grashüppers un Hasselpocken!

    Babn oppen Barg seet Peter Ohrt,
He streek de Geig un sä keen Wort,
Un bi em fidel Ackermann,
Un Dodek sett dat Waldhorn an -

Un as he tut, keem’t Osten her,
As Kannbarg mit sin twinti Per:
Höhup! man hör de Knaken klætern,
Höhup! man hör de Athen rætern.
Vun Krattbusch na Ostroh hendal,
Dært Moor bet na den Galgenpahl,
Un vun den Keller na Spanngrund
Gungt heisterkopp un kunterbunt.
Se keemn sogar von Hemmingsted,
Un ut den Sand bi Weddingsted.
Bi Dusendüwel un Grimmslit
Ligt vele Junkers inne Schit,
Vel schöne Been, ok adlige Knaken,
De Föffteinhundert de Fahrt mit maken:
De flogen alle ut den Murt,
Als wenn en Swarm utn Imkorf snurrt.
De Junkers mit de langen Leden,
De dreehunnert Jahr int Swinmoor seten,
De steken, as Kantüffelpüll,
Den Kopp rut ut de Düttelknüll -
Maas wuss se op de kahle Pann
Un gelgrön Water dripp dervan.
Dat gung, as wenn he blasen harr:
»De Bur de kumt, nu wahr di, Garr!« 

As Bartelmees de Hadbarn teeht,
As jüm in Harst de Wulken seht,
As wenn in Hebn de Tüten schrigt,
As wenn de Beest dat Birssen krigt,
So flogn se, Junker Slenz ann Topp
Dal na Spanngrund, den Galgen herop!

Un hoch opt Rad seet ol Clas Dau:
He weer vunt Fahrn noch banni flau;
He harr sik ebn de Been utflecht
Un sett sik jüs den Kopp torecht.

He weer sin Tid en argen Sünner,
He drüßel dree unschülli Kinner,
Mit sæwen Harten, as he swan,
Kunn he bi Dag’ unsichtbar gan.

Hans Lakmann læhn sik an den Pahl,
Em fulln noch oft de Finger dal,
He schrov se fast an beide Hann’
Un trock sik denn sin Schenbeen an.

Nu richt de Anner sik tohöch,
Un reck de Lenken all torech,
U röhr de Kinnback sünner Lippen,
Un slog sik op sin nakten Rippen.

De Red muss banni Indruck maken,
Se klappern Bifall mit de Knaken.
Denn Allens still - De Junker tred’
Herut as heel he’n Gegenred,
Neem Herr vun Galgen oppe Nack
Un nu ging’t værwarts huckeback.

Steit man bi Wesseln op en Wall,
So süht man langs de Heid hendal,
De Galgen vun di na Ostroh,
De Ruge Barg dicht vær di to:
Dar heel uns Hans, as wenn he dröm,
As nu de Hupen neger keem.

Ja, weern dat Heider Melkdierns wen,
Mit rode Lippen um de Tähn:
Doch ole Schachteln, sünder Strümp
Un Schoh, un Fleesch, inn Dodenhemb.

Bi Dag’ un vær sin egen Dær -
Keem solken Tog vun Wesseln her,
Man lepen rinner, hartensfroh,
Weer man erst Dær un Klinken to.
Harr Hans keen Magen as en Perd,
Dat Binners harr sik buten kehrt. - -

Man kennt den Döwel an sin Fot
Un Bonaparte an sin Hot,
So muss man, keek man blot mal hin,
Vullstedsche glik ant Prüschen kenn’.
Se seet un heel ern Näsentros,
En Povis statt en Tabacksdos.

As Lieschen Allerlei noch lev,
Do kunn se bellen as en Tev:
Dat kunn man nu noch anne Tähn
Un an de Kinnbacksknaken sehn.

Se föhr ok hier dat grote Wort.
Se smeet er Been na Peter Ohrt:
Do full de ganze Kerl in Stücken,
As weert en Hupen Swewelsticken.

Dat Danzen heel en Ognblick op,
Un Peter söch sik wedd’r tohop,
Un Lieschen wink de Fremdn tohöch,
Slog Vullstedsche ern Povis weg,
Stött »ol Madam« vun Pockenstohl,
Un »swarte Carl« in Rüschenpull:
Denn wink se Dodek mit de Hand,
Un darmit stobn se dær den Sand.

Nu kreeg Musik un Danz eerst Art,
As wenn de Löher Roland fahrt.
Se krelln sik as en Slachterwif,
Se dreihn sik as en Püttjerschiv...

As jener Kerl weer Hans to Mod:
De ole Fritz slep em int Slott,
He funn em oppe Strat besapen
Un leet em in sin Stuv utslapen -
Wat de dennös vær Ogen mak!
Nich vullns so gut stunn Hans sin Sak.

He dacht an all sin schändli Flöken -
He wull sik nu to betern söken, -
En Sweetdripp hung an jede Haar,
Un wa mi recht is, be he gar;
Ik weet dat ni genau, - genog,
As he de Ogen opwarts slog,
Keem weddern Blitz un denn en Krachen,
Denn dücht em fast, as hör he lachen:
Denn föhl he’n Funßeln int Gesich,
Um Arms un Hann’ un langs den Rügg -
Dat weer, as stunn he achtern Perd
Un föhl dat Fucheln mit den Steert...

As he de Ogen apen kreeg,
Weer he al æwern Wildpahl weg.
He jag to Hus -
                          Dat weer doch leidi,
Sin Run sin halwen Steert weer heidi.