Querimònia:Article VII
VII
Mès sus eth capítol segontes eth quau cap òme dera nomentada Val non pòt èster capturat o retengut captiu, se pòt aufrir ua fiança sufisenta trèt que sigue manifest qu’ei un lairon, o un usurpador, o qu’age hèt un crim de lesa majestat, aurà de comparéisher, totun açò, deuant un judici es dies e es ores enes quaus eth jutge l’age citat. E se bèth un dera Val cometesse un omicidi, se non ei que lo hèsque a traïson, pòt arténher era libertat se pague sòs as amics en nòm deth mort, cossent damb era longa costum observada des d’antic, ei a díder de pagar 1000 sòus jaquesi per shivalier mòrt, o persona de categoria semblanta, 600 sòus jaquesi per òme liure o mainatge, 300 sòus jaquesi per servent e tanben per libèrt, e atau pòt evadir era responsabilitat s’er omicidi pòt èster satisfèt cossent damb era costum. Pera extraccion d’ua daga o eth lançament d’ua sageta, o d’ua lança, o d’ua pèira, o de quinsevolha auta sòrta d’arma, en tant era sang non gesque, demorarà immune ara pena deth jutge. Atau, peth benestar e tranquille estat dera nomentada Val e d’aqueri que i abiten, ordenam que sus aguestes causes se hèsque a servir era ordinacion hèta per illustre Jaime, de bona memòria, rei de Malhòrca, oncle nòste, quan auie jos eth sòn domeni aguesta Val, que la demanèrem com ua des sues leis, era quau, Nos, dam coma boma rasonabla e justa, e des d’ara damb just coneishement confirmam e aprovam.
VIII
Tanben concedim eth capítol segons eth quau quinsevolh òme dera Val se vò véner es cases, es tèrres, es vinhes, es prats, es mòles, o d’auti bens immòbles, a de requerir as sòns germàs, se les auesse, o as sòns cosins, o parents mès pròpers per linha de parentiu, per se volessen comprà-les, sense que sigue obstacle çò qu’en lengua vulgara se nomente “TORNERIA”, pòt vené-les licitament a qui volgue, encara que sigue alien ara “TORNERIA”. E dempús d’un an e un dia, cap de parent non pòt recuperar ua causa venuda, e mès s’abantes i auesse agut requeriment per part deth venedor, e s’es familiars e parents non auessen estat requerits peth venedor dempús de jurar que non an agut coneishement dera venta hèta, que la poguen recuperar se vòlen.
IX
Sus eth capítol, totun, segons eth quau se bèth un des òmes dera Val bastís ua casa, o ua mòla, o ua vinha o sémie era tèrra e plante arbes en lòc dera comunautat de vesins, es cònsols e es jurats d’aguesti vesins, un còp convocat eth pòble e tota era comunautat de vesins, pòden des-hèir aquestes cases, aguestes mòles, aguestes vinhes e bracar es arbes, pèisher es èrbes damb es animaus, e dalhà-les e retornà-les ar usatge es vesins sense cap requeriment des jutges; atau, entà evitar er escandal que se poderie produsir, ordenam e tanben volem qu’eth nòste casterèr dera nomentada Val, damb eth requeriment des cònsols e de tota era comunautat d’aguest lòc hèsque çò qu’abantes s’a dit.
Vejatz tanben er article sus era Querimònia.