Progreso/Triesma Yaro/Numero 29/Pri kelka derivaji

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
TRIESMA YARO
PROGRESO No29
Julio 1910

Pri kelka derivaji
da P. de JankoLinguala questioni
[ 292 ]
Pri kelka derivaji[1].

Sro Martineau esas justa, ke esos oportuna fixigar : spadar-spadilo e hersar-hersilo. On povas adoptar quale direktanto en analoga vortifi, e ke la radiko esez verbala kande l’instrumento servas nure ad unsorta ago. Per shovelilo on normale nure shovelas, do bona : shovelar, same per spado on spadagas : do vicigenda per spadar. Kontre cizo devas konservesar, nam per cizo on povas trasekar, dissekar, tondar, e c., do cizar ne havus, se on ne admisus arbitri­aleso, determinita senco. Segun ica principo on devus mem konsiderar pistilo quale radiko (malgre sa semblanta sufixo ‑ilo), nam on facas per ol diferanta agi, on pistas, disrompas, pulverigas, disfrotas ulo edc ; e derivar : pistilagar.

Pri kastanyero e querko, certe la max multa populi nomizas la kastanyero segun sa frukti (anke la Turki, quin Sro M. tale kompatas, tamen me ne savas kad anke la Chinani…) sed kontre quale nomizar analoge arbori, di qui la frukti esas apene o tute ne perceptebla ? exemple se ne la querko, certe la poplo. Kontreparte se on volas establisar l’arboro quale radiko, quanta malkomo­deson on devus aceptar en expresi quale kastan-frukto, cerizo-frukto, pomo-frukto, e c. Vito esas, me koncesas, malkonse­quanta ecepto e pro to, se posibla, chanjenda ; sed melono, lilaco ne signifikas la planto sed la frukto o la floro, li genitas do melonyero e lilacyero, analoge a frambyero e rozyero, quale Sro M. postulas.

Rezume Sro M. esas perfekte justa, ke detale ni devos zorgoze perfektigar e studyar nia radiki e a to kontributar omna partiano di nia linguo esas invitata, e l’Akademio esas obligata ; sed il esus maljusta, se per sa artikleto il intencus expresar, ke ni devas uniformigar omna tala radiki, pro ke to duktus a logikala neposiblaji pri qui Volapük, exemple, departante sempre de substantivo, furnisis ja ne-sequinda exemplo.

P. de Janko.
  1. Respondo a Progr. III, 97.