Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/923

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


sepolcher
888



Sant Sepolcher (gad., grd., fas., fod.) Ⓘ Santo Sepolcro Ⓓ Heiliges Grab ◇ a) na nobla signura dala Gascogna é jüda a dlijia al Sant Sepolcher na nobil signora dalla Gascogna è žöda a dlišia alle Sǫnt Sẹpǫlcr PescostaC, DecameronIXMAR1875:650 (mar.); b) na nobla signura de Guascogna é jüda teco na pelegrina al Sant Sepolcher na no̲bil signura dẹ Guascogna è žüda tęco̮ na pẹllẹgrina al Santo̮ Sẹpo̮lcro̮ PescostaC, DecameronIXBAD1875:652 (Badia); c) na nobla seniëura dla Guascogna ie jita a dlieja al Santo Sepolcro nå no̱bil sęgnęura dla Guascogna ię žita å dlięžå ål Santo Sepo̬lcro RifesserJB, DecameronIXGRD1875:654 (grd.); d) na nobil signoura de Guascogna é juda a gliejia al Santo Sepolcro na no̲bil signo̮ura de Guascogna è žuda a gliẹžia al Santo Sepo̮lcro PescostaC, DecameronIXFOD1875:655 (fod.).

sepolcher (gad., mar., Badia, grd., fas., moe., fod., LD) ↦ sepolcher.

sepolcro (bra., fod., amp.) ↦ sepolcher.

sepolì Ⓔ it. seppelire ‹ SEPELĪRE (EWD 6, 310) 6 1763 seppolì ‘sepelio’ (Bartolomei1763-1976:98)
gad. sopolí mar. sopelí Badia sopolí grd. suplì fas. sepolir fod. sepolì, sepelì col. sepulì amp. seporì LD sepolì
v.tr. Ⓜ sepolesc
1 deporre nella tomba o sotto terra i resti mortali di una persona o di animali (gad. B 1763; A 1879; A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; C 1986; Q/K/F 1988; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ seppellire Ⓓ beerdigen, bestatten, beisetzen ◇ a) prëia, ch’al leves da chiló mi corp mort por le sopolí tl sepolcher de mi antenac preia, ch’el leve da chilò mi corp mort pur ‘l sopolì t’l sepolch’r d’mi antenati DeclaraJM, SantaGenofefa1878:68 (Badia)
2 fig. tenere nascosto qualcosa sottraendolo alla conoscenza altrui, occultare (gad.) Ⓘ seppellire fig.Ⓓ begraben fig. ◇ a) descurime döt, acioche üsc afars ascognüs, ne vëgnes sopolis cun os, y forsc ch’i pó n de fá gní a löm osta inozënza descurimme dutt, acceocche ousc’ affari scognūs, nè vegne sopolīs cung os, e forsi ch’i pō ‘ng dè fa gnì a lum osta innozenza DeclaraJM, SantaGenofefa1878:21 (Badia)
p.p. come agg. Ⓜ sepolis, sepolida, sepolides
1 che giace nella tomba, inumato (gad. DLS 2002, grd. F 2002; DLS 2002, fas. DLS 2002, fod. DLS 2002, amp. DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ sepolto Ⓓ begraben, beerdigt ◇ a) Ah, chiló él duncue deventé l’orendo delit, él chiló sopolí to corp mort? Ah, chilò èle dunque d’ventè l’orrendo delitto, èle chilò sepulì to corp mort? DeclaraJM, SantaGenofefa1878:91 (Badia)
2 fig. immerso, sprofondato (gad.) Ⓘ sepolto fig.Ⓓ vertieft, versunken fig., getaucht fig. ◇ a) Intan ch’al ê chiló döt en festa y ligrëza, ê le palaz dl düca en Brabant ciamó sopolí sot a gran afliziun Intang ch’el ē chilò dutt in festa e ligrezza, ē ‘l palazz d’l ducca in Brabant ciamò sopollì soutt a grang affliziung DeclaraJM, SantaGenofefa1878:109 (Badia)
3 che, per scelta o costrizione, sta in un luogo chiuso e angusto (gad.) Ⓘ sepolto fig.Ⓓ begraben fig. ◇ a) O bun Pere en Cil! da Os vegni iö, chiló sopolida, da düc arbandonada, ater co da Os su no O bung Pere in Ceìl! da Os vegni iou, chilò soppolida, da duttg’ arbandonada DeclaraJM, SantaGenofefa1878:14 (Badia); b) Vigni flu, sopolida te chësta grota frëida, scöra, zënza löm de sorëdl, zënza n pü’ de cialt, y aria sana, vigni flu messess perde le frësch y le corú Vigne flu, soppolida te chesta grotta freida, scura, zenza lum de sored’l, zenza ‘ng pude cialt, e aria sana, vigne flu messass’ perde ‘l fresc’ e ‘l curŭ DeclaraJM, SantaGenofefa1878:18 (Badia).

sepolì (fod., LD) ↦ sepolì.

sepolir (fas.) ↦ sepolì.

sepoltura Ⓔ it. sepoltura ‹ SEPULTŪRA (EWD 6, 311) 6 1864 sepultura (VianUA, SepulturaFëna1864:196)
gad. sopoltöra mar. sopoltöra Badia sopoltüra grd. supeltura fas. sepoltura fod. sepoltura amp. sepoltura LD sepoltura
s.f. Ⓜ sepoltures
deposizione del defunto nella tomba; la cerimonia funebre relativa (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; C 1986; Quartu/Kramer/Finke 198; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ funerale, sepoltura Ⓓ Begräbnis, Beerdigung ◇ a) N uem bradlova ala supeltura de si fëna, che fova stata ria y dessenëusa drë assé, ariceulmënter. Un’ uem bràdlòva alla sepultura dè si fënna, chë fòa stata rìa y dössanousa drè assè, ariĉoulmënter. VianUA, SepulturaFëna1864:196 (grd.); b) A süa sopoltöra s’êl abiné na cuantité imensa de jënt, che lasciâ tomé leghermes cialdes porsura la fossa A sua sepoltura s’ ēle abbinè na quantitè immensa d’jent, che lasceā tomè legrimes cialdes pur sura la fossa DeclaraJM, SantaGenofefa1878:127 (Badia).

sepoltura (fas., fod., amp., LD) ↦ sepoltura.

seporì (amp.) ↦ sepolì.

sepulì (col.) ↦ sepolì.

sera (fas., caz., bra., col., amp.) ↦ seira.

sëra (gad., mar., Badia, fod., MdR) ↦ seira.

seralio Ⓔ it. serraglio 6 1873 seralio (Anonim, PrimaRapresentanza1873*-1973:19)
amp. seralio
s.m. Ⓜ serali
raccolta di animali feroci o selvatici ingabbiati (amp.) Ⓘ serraglio Ⓓ Menagerie ◇ a) Chi magnoi che ‘l ea ignante / I strazaa i sode a grun / Ma i ea contente dute cuante / Col seralio comunal! Chi magnòi, che lea ignante / I strazava i sòde a grun / Ma ieà, contente dute quante / Col seralio Comunal! Anonim, PrimaRapresentanza1873*-1973:19 (amp.); b) Mancia, un jato ancora / El seralio a conpletà Mancia, un giatto ancora / El serraglio a complettà Anonim, ManageriaComunal1873-1973:36 (amp.).

seralio (amp.) ↦ seralio.

serar (bra., moe.) ↦ saré.

serëin (MdR) ↦ saren.

seren (fas., amp.) ↦ saren.

serèr (fas.) ↦ saré.

serietà (fas., col.) ↦ scerieté.

serieté (gad.) ↦ scerieté.

serio (bra., amp.) ↦ scerio.

serpent Ⓔ it. serpente ‹ SERPĒNS (EWD 6, 205) 6 1878 serpentg’ pl. (DeclaraJM, SantaGenofefa1878:78)
gad. serpënt Badia serpënt fas. serpent fod. serpent amp. sarpente
s.m. Ⓜ serpenc
ogni rettile degli ofidi, carterizzato da corpo allungato (gad. P/P 1966, fas. R 1914/99; Mz 1976; DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; Ms 2005, amp. Q/K/F 1988) Ⓘ serpente Ⓓ Schlange ◇ a) Chi che confida en Ël, passará zënza dann porsura viperes y serpënc, pestará sot liuns y draguns. Chicche confida in El, passarà zenza dan pur sura viperes e serpentg’, p’starà soutt liungs e dragungs. DeclaraJM, SantaGenofefa1878:78 (Badia).

serpent (fas., fod.) ↦ serpent.