Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/791

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


poura
756


poura (fas., caz., fod., LD) ↦ poura.

pourët (fod.) ↦ pueret.

poussà (amp.) ↦ paussé.

povertà (fas., col., amp.) ↦ poverté.

poverté Ⓔ it. povertà ‹ PAUPERTĀS (EWD 5, 369) 6 1865 puvertà (PerathonerJA, Nseniamënt1865*:1)
gad. poverté Badia poverté grd. puvertà fas. povertà bra. poertà, puertà fod. poverté, poerté col. povertà amp. povertà LD poverté
s.f. sg.
condizione di chi è privo di sufficienti mezzi di sussistenza o ne ha in maniera inadeguata (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99, fod. A 1879; DLS 2002, amp. A 1879, LD DLS 2002) Ⓘ povertà Ⓓ Armut ◇ a) La puvertà y l pitl avëi a degun no i tré dant La puvertà y ‘l pitl avëi a deguŋ no jë trè dànt PerathonerJA, Nseniamënt1865*:1 (grd.); b) A Lienz no n é palazi ne gran signori, che se sà, ma gnanca gran povertà. A Lienz non è palázzi nè gran signori, che se sa, ma neanca gran povertà. AgostiniM, Dialogo1870*-2013:431 (col.).

poverté (gad., Badia, fod., LD) ↦ poverté.

poz Ⓔ PUTEUS (EWD 5, 369) 6 1763 potz ‘puteus’ (Bartolomei1763-1976:93)
gad. poz mar. poz Badia poz grd. poz fas. poz bra. poz fod. poz amp. pozo
s.m. Ⓜ poc
scavo verticale a sezione per lo più circolare, praticato nel terreno per consentire l’utilizzazione di strati acquiferi sottostanti (gad. B 1763; A 1879; G 1923; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998, grd. A 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953, fas. A 1879; R 1914/99; G 1923; DA 1973; Mz 1976; DILF 2013, fod. A 1879; G 1923; T 1934; Pe 1973; Pellegrini 1985; Pz 1989; Ms 2005, amp. Q/K/F 1985; C 1986) Ⓘ pozzo Ⓓ Brunnen ◇ a) Te mez l’ort era n poz e laìte l’à vedù un ciaf de na bela tousa Tö mez lort era un poz ö laitö la vedù un tschaf dönnô bellô touschô ZacchiaGB, ContieFasciane1858*:3 (bra.).

poz (gad., mar., Badia, grd., fas., bra., fod.) ↦ poz.

Poza 6 1845 Pozza (BrunelG, MusciatSalin1845:8)
gad. Poza grd. Poza fas. Poza bra. Poza fod. Poza amp. Poza LD Poza
topon.
paese e comune (ora fuso con quello di vigo) nella val di fassa centrale (gad. DLS 2002, grd. P/M 1985; F 2002; DLS 2002, fas. DLS 2002; DILF 2013, fod. DLS 2002; Ms 2005, amp. DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ Pozza di Fassa Ⓓ Pozza di Fassa ◇ a) Canche i e rué al pont de Poza, / L’à dat jù de n screpin na chegoza. Kanke i e rue al pont de Pozza, / La dat žu de ‘n skrepìn ‘na kegózza. BrunelG, MusciatSalin1845:8 (bra.).

Poza (gad., grd., fas., bra., fod., amp., LD) ↦ Poza.

pozo (amp.) ↦ poz.

pra (grd., fas., caz., bra., col., amp.) ↦ pre.

pra (grd.) ↦ pro2.

Pradac 6 1821 Pradac (PlonerM, BepoMahlknecht1821*-1915:59)
grd. Pradac
topon.
località nel comune di ortisei (grd.) Ⓘ Pradac Ⓓ Pradac ◇ a) Te ies n puere gramac, / Piec che chël totl da Pradac. T’ ies n puere gramac, / Piec ke kel totl da Pradac. PlonerM, BepoMahlknecht1821*-1915:59 (grd.).

Pradac (grd.) ↦ Pradac.

pratà (col.) ↦ praté.

praté Ⓔ mhd. prâten (EWD 5, 372) 6 1833 appratades p.p. f.pl. (DeRüM, TütParecé1833-1995:255)
gad. praté, apraté mar. praté Badia apratè grd. praté fas. pratèr fod. praté col. pratà amp. apratà LD praté MdR pratè, apratè
v.tr. Ⓜ prata
cuocere per azione diretta del calore, allo spiedo, sulla brace, alla graticola, al forno, in casseruola (gad. A 1879; G 1923; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. G 1923, fod. A 1879; G 1923; T 1934; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, LD DLS 2002, MdR) Ⓘ arrostire, cuocere al forno Ⓓ braten
p.p. come agg. Ⓜ pratés, prateda, pratedes
cotto per azione diretta del calore, allo spiedo, sulla brace, alla graticola, al forno, in casseruola (MdR) Ⓘ arrosto Ⓓ gebraten ◇ a) Chëstes liagnes apratades ves plajerà inće, speri. Questes liagnes [appratades] ves plaŝerà inçhie, spéri. DeRüM, TütParecé1833-1995:255 (MdR).

praté (gad., mar., grd., fod., LD) ↦ praté.

pratè (MdR) ↦ praté.

pratega (fas.) ↦ pratica.

prategà (col.) ↦ pratiché.

prategar (moe.) ↦ pratiché.

prateghé (fod.) ↦ pratiché.

prateghèr (fas.) ↦ pratiché.

pratego (fod., amp.) ↦ pratich.

pratende (amp.) ↦ pretene.

pratèr (fas.) ↦ praté.

pratica Ⓔ it. pratica ‹ PRACTICA ‹ πρακτική (EWD 5, 372) 6 1844 pràtega (DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:117)
gad. pratica mar. pratiga grd. pratica fas. pratica, pratega fod. pratica, pratega, pratiga col. pratega amp. pratega LD pratica
s.f. Ⓜ pratiches
la conoscenza, l’abilità, la prontezza dell’operare che si acquista con la consuetudine (gad. A 1879; Ma 1950; V/P 1998; DLS 2002, grd. A 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. A 1879; R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DLS 2002; DILF 2013, fod. A 1879; Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. A 1879; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ pratica Ⓓ Praxis, Erfahrung
avei pratica (gad. A 1879, grd. A 1879, fas. A 1879, fod. A 1879; Ms 2005, amp. A 1879) Ⓘ essere pratico di qc. Ⓓ sich auskennen in, in etwas erfahren sein ◇ a) de ra spores de chel uro / ‘l à pì pratega de trope dera spòres de chel uro / l’a pi pràtega de tròpe DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:117 (amp.); b) Par un che non à pratega / E che non à gnanche studià, / ‘L é un ofende ra gramatica Par un che no n’á pratega / E che no n’á gnanche studiá, / L’è un offende ra grammatica Anonim, Monumento1873:1 (amp.).

pratica (gad., grd., fas., fod., LD) ↦ pratica.

praticà (amp.) ↦ pratiché.

praticar (bra.) ↦ pratiché.

pratich Ⓔ it. pratico 6 1873 pratego (Anonim, ManageriaComunal1873-1973:33)
gad. pratich grd. pratich fas. pratich fod. pratego, pratigo amp. pratego LD pratich
agg. Ⓜ pratics, pratica, pratiches
che ha esperienza e conoscenza di qualcosa (gad. DLS 2002, grd. DLS 2002, fas. DLS 2002; DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; DLS 2002; Ms 2005, amp. C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ esperto, pratico Ⓓ geschickt, erfahren, in etwas erfahren sein ◇ a) Eco, un cuarto cocodrilo / Un rarissimo esenplar / De ra Boite e del Nilo / Molto pratego del mar. Ecco, un quarto coccodrillo / Un rarissimo esemplar / Dera Boite e del Nilo / Molto pratego del mar. Anonim, ManageriaComunal1873-1973:33 (amp.).