Page:Vocabolardlladinleterar.pdf/716

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.


paré
681


tgë, lës mans, i pis / E al Tsil vall’ a süa sant / El Prüm dagnara dant. PescostaC, SonëtCoratBadia1852:2 (Badia); i) Por i beac en paraisc, / Ch’ëis salvé cun Üsc amisc. Pur i Beati in Paraisc’, / Ch’ais salvè cung Ousc’ amisc’. DeclaraJM, MëssaFreinademez1875:1 (Badia).

paravis (grd.) ↦ paravis.

parbìo Ⓔ venez. par Dio ! 6 1844 parbìo (DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:111)
amp. parbìo
interiez.
esclamazione imprecativa che esprime disappunto, risentimento, insofferenza o sorpresa, oppure serve a rafforzare un’asserzione, una negazione, una minaccia (amp. Mj 1929; C 1986) Ⓘ perdìo, perbacco Ⓓ Donnerwetter, Herrgott ◇ a) De dì poco; che mangare / me podesse sbramośà! / ma parbìo sun zerte afare / no me fido de tocià. De di poco; che mangare / me podese sbramozà! / ma parbìo sun z̄èrte afare / no me fido de tocià. DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:111 (amp.); b) E ministre i é de Dio / chesta sorte de birboi? / che i m’i lasce a mi parbìo / ió sci i fejo vienì boi. E ministre i é de Dio / chésta sòrte de birboi? / che i mi lasce a mì parbìo / io sci i fejo vienì boi. DegasperF, CodaBadiote1860-2013:471 (amp.).

parbìo (amp.) ↦ parbìo.

parbuda (fas.) ↦ paruda.

parcé (col., amp.) ↦ percie.

parcé che (amp.) ↦ parceche.

parceche (amp.) ↦ percieche.

parché (bra., amp.) ↦ perché.

parché po (moe.) ↦ perché.

parcheche (caz.) ↦ percheche.

parchel (amp.) ↦ perchel.

parcó (bra.) ↦ percó.

parcrista Ⓔ it. per Cristo! 6 1852 par Crista! (ZardiniB, Rudiferia1852:1)
amp. parcrista
interiez.
esclamazione eufemistica che manifesta in genere stupore, ammirazione, o disappunto (amp.) Ⓘ perdinci, perdiana Ⓓ Donnerwetter, Herrgott ◇ a) Sci, parcrista! che deboto, / Co se trata del pioan, / Ben, o mal, na fre de moto / Fejo anch’ ió par anpezan. Sì, par Crista! che deboto, / Co se trata del Piovan, / Ben, o mal, ‘na fre’ de moto / Fego anch’ jò par ampezzan. ZardiniB, Rudiferia1852:1 (amp.).

parcrista (amp.) ↦ parcrista.

parde (col.) ↦ perde.

pardia (amp.) ↦ pardiana.

pardiana Ⓔ it. per Diana ! 6 1852 par Dia! (ZardiniB, Rudiferia1852:1)
gad. pardiana, perdiana Badia pardiana grd. perdiana fas. pardiana bra. perdiana, perdina col. perdiana amp. pardiana, pardia
interiez.
esclamazione eufemistica che manifesta in genere stupore, ammirazione, o disappunto (gad. A 1879; P/P 1966, grd. L 1933, bra. R 1914/99, col. Pz 1989, amp.) Ⓘ perdinci, perdiana Ⓓ Donnerwetter, Herrgott ◇ a) Un pioan conpain de chesto, / No pardia! che no ghin é. Un Piovan compain de chesto, / No par Dia! che no ghi n’è. ZardiniB, Rudiferia1852:1 (amp.); b) Pum, pum, pum, pum - Sbarà pardiane! / L’é n piovan nef, e l’é sèn Jan. Pum, pum, pum, pum - Sbarà par Diane! / L’è ‘n piovang nef, e l’è sen Xang. BrunelG, CianzonJentBona1856-2008:244 (bra.); c) Ma, a ve vede, no pardiana / Taje senpre no se pó… Ma, a ve vede, no par diana / Tage sempre no se pò… DegasperF, ZambelliMichelli1872-1973:11 (amp.).

pardiana (gad., Badia, fas., amp.) ↦ pardiana.

pardicia (bra.) ↦ perdica.

pardiciar (bra.) ↦ perdiché.

pardieja Ⓔ venez. par Dio x gliejia ( EWD 3, 97) 6 1813 per Dieſha (PlonerM, GratulazionMahlknecht1813-1915:62)
gad. pardija Badia pardija grd. perdieja
interiez.
esprime disappunto, impazienza, meraviglia e simili (gad. A 1879; Ma 1950; P/P 1966, grd. G 1879; G 1923; L 1933; F 2002) Ⓘ perdinci, perdìo Ⓓ Herrgott, bei Gott ◇ a) N sëul iede iel ël mucià / N chël iede bën, perdieja, / S’al scundù trëi dis te dlieja N seul jëde iel ël mucià / In kël jëde bën, per Dieſha, / S’ al skendù trëi dis te dlieſha PlonerM, GratulazionMahlknecht1813-1915:62 (grd.); b) N per, pardija! tan prezius / É na vera rarité ʼNg per, pardisa! tang prezioso / È na vera raritè DeclaraJM, MaringSopplà1878:3 (Badia).

pardija (gad., Badia) ↦ pardieja.

pardios (amp.) ↦ pardiosc.

pardiosc Ⓔ venez. par Dio ! 6 1844 pardiós (DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:115)
fas. perdìe bra. par dì fod. pardiosc, perdiosc col. pardiose, perdiose amp. pardios, pardis
interiez.
esprime disappunto, impazienza, meraviglia e simili (fas. DILF 2013, fod. Pe 1973; P/M 1985; Pz 1989; Ms 2005, amp.) Ⓘ perdinci, perdìo Ⓓ Herrgott, bei Gott ◇ a) a dà in bestia, a tirà fora / zinch’ o sié di meo pardios, / a mandà dute in malora, / ra comun, i loudaduos. a da in bèstia, a tirà fòra / z̄inc’ o sié di mèo pardiós, / a mandà dute in malora, / ra comune, i laodaduós. DemenegoG, LodeMasciza1844-1929:115 (amp.); b) Se te sos rapresentante / Come poeta, te sos stà / Un motivo dute cuante / Sci! Pardis, de te indorà. Se te sὸs Rappresentante / Come poeta, te sos stà / Un motivo dute quante / Sci! Pardis, de tè indoră. Anonim, PrimaRapresentanza1873*-1973:26 (amp.)
pardiosc de Diana (fas.) Ⓘ perdiana Ⓓ Donnerwetter ◇ a) No ge contà / De chela bega en sènt’ Ulgiana; / Se no, fosc fosc par dì de Diana / Chest sarà chel che ve outarà. No ge contà / De chella bega ‘n sent’ Ulgiana; / Se no, fos fos par dì de Diana / Chest sarà chel che ve outarà. BrunelG, CianzonJentBona1856-2008:252 (bra.) ◆ pardiosc

de legn (fas.) Ⓘ perdiana Ⓓ Donnerwetter ◇ a) Voi orghenist sonà su ben! / Prest clarinec, flauc e sciubioc / Tree! - tombre, bombardogn, fagoc / Sofiage ite, par dì de legn! Voi orghenist sonà su beng! / Prest clarinetg, flautg e subiotg / Tree! - tombre, bombardogn, fagotg / Sioffiae it, par dì de leng! BrunelG, CianzonJentBona1856-2008:244 (bra.).

pardiosc (fod.) ↦ pardiosc.

pardiose (col.) ↦ pardiosc.

pardis (amp.) ↦ pardios.

pardon (bra., amp.) ↦ perdon.

pardonà (amp.) ↦ perdoné.

pardonar (bra.) ↦ perdoné.

parduto (amp.) ↦ perdut.

pare (bra., moe., col., amp.) ↦ pere.

paré Ⓔ PARĀRE (EWD 5, 170) 6 1821 parè (PlonerM, BepoMahlknecht, 1821*-1915:59)
gad. paré mar. paré Badia parè grd. paré fas. parèr bra. parar moe. parar fod. paré col. parà amp. parà LD paré MdR paré
v.tr. Ⓜ para
1 riuscire a fronteggiare, contrastare (gad. A 1895; Ma 1950; P/P 1966; V/P 1998; DLS 2002, grd. G 1879; G 1923; L 1933; Ma 1953; F 2002; DLS 2002, fas. R 1914/99; DA 1973; Mz 1976; DILF 2013, amp. Mj 1929; Q/K/F 1985; C 1986; DLS 2002, LD DLS 2002) Ⓘ parare Ⓓ abwehren ◇ a) Chësta