Page:Progreso - 3a yaro.pdf/52

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
22
PROGRESO

rolo poke diferanta : on dicus acionero, kurasero, rentero, funcionero (formi multe plu naturala), same kam batelero, bankero, e c. Sa propozo esas certe kon­si­de­rinda.

Por studyar ol akurate, oportas enumerar omna vorti, qui esas nun kompozita per ‑ul. Ni citas nur la radiki (segun la Vortolibro di finali, da So de Janko) : adjudikaj, acion, alkoholism, almon, apoplexi, artritism, astm, benefic, depozaj, dispepsi, eklezy, empirik, epilepsi, fantazi, frenezi, ftizi, gib, halbard, herezi, hidrofobi, hidrops, hipokondri, histeri, kapital, karabin, kloroz, konfidenc, kontr, konvuls, kuras, mam, milion, mizer, musket, nevroz, obligacion, paraliz, pek, prokurac, rent, rept, rod, rumin, shifon, tif, tuberkloz, ulufrukt, vizion, volunt.

On povas distingar du precipua klasi en ica seryo : 1e la posedaji od obyekti, armi, a qui la sufixo ‑er konvenas perfekte : acionero, beneficero, halbardero, kapitalero, karabinero, kurasero, milionero, musketero, obli­ga­cio­nero, rentero, uzufruktero, vizionero, voluntero ; 2e la malsanesi, por qui la sufixo max konvenanta, en Ido, esus ‑oz ; sed ni evitis ol pro kelka radiki finanta en ‑oz : tuberkloz, kloroz. La sufixo inter­naciona esus ‑ik. Altra seryo kontenas la verbal radiki : pek, rept, rod, rumin, a qui la sufixo ‑ul ne konvenas, sed prefere ‑ant o ‑er. Restus do definenda la senco e rolo di la sufixo ‑er, distingota de la sufixo ‑ist.

Pri ‑er e ‑ist.

Ka la nacional regulo ne esas simple, ke on uzas ‑ist‑ pos nomal radiki : violon‑, pian‑, social‑, imperyal‑, anarki, ‑isto, ed ‑er pos verbal radiki : labor-ero, redakt‑, bak‑, edit‑, kant, ‑ero ? Esas tre malmult ecepti : garden-ero, e c., ed en F. adminime li esas ‑ier, ne ‑eur : matelassier, jardinier, panetier[1].

P. D. Hugon.
Pri ‑ist ed ‑er.

Pos longa reflektado me kredas konoceskir, ke esas bona konservar la sufixo ‑ist en la senco di pro­fe­sio­nano e di adheranto di sistemo. Sed la senco di la sufixo ‑er devas plu­am­pli­ge­sar. La nociono di amatoro esas anke tro rara. Me opinionas ke ‑er devas expresar ta qua generale (ne nur profesione) agas od okupas su pri kelko. Konseque voyajisto esas la pro­fe­sio­nala voyajero o voyajanto. Se on volas, on lor povas anke dicernar inter la voyajero (generale) e la voyajanto (qua voyajas en ica momento). Sed me ne judikas necesa tal subtila difero. La participo ne suficas por la vorti qui derivas de substantivi.

H. Peus.

En sua kompetenta artiklo pri ta temo (Progr. II, p. 659) So P. de Janko notis klasi de vorti, en qui sive ‑ist, sive ‑er semblas impozata prefere da l’inter­na­cio­neso ; tamen me kredas neposibla decidor uzar lor ul sufixo, lor altra, segun la vortoklaso ; re-

  1. La « ecepti » ne esas « malmulta » en F. : rentier, cuirassier, banquier, barbier, fruitier, laitier, épicier, coutelier, e c.