Page:Progreso - 3a yaro.pdf/51

21

LINGUALA QUESTIONI

Respondo. — Ta distingi semblas a ni tro subtila, adminime por la praktikal uzado di la linguo. La kontreso esas esence la sama, sive ol aplikesas a quanteso, sive a qualeso, sive a relato, sive ad ago. Ni diskutis altraloke la kazo di l’adjektivi di quanteso : mallonga semblas signifikar malmulte longa, sed reale ol esas la kontrajo di longa, qua signifikas (vulgare) : « qua havas granda longeso » (plu granda kam l’ordinara, mezvalora o supozebla longeso). Do la sama prefixo konvenas por omna speci de kontraji distingita supere. — Ni rimarkigas, ke inutila ne povus havar altra senco kam neutila, e ke nebela semblus min forta kam malbela. Pluse, des-infektar, e c., esas vere l’ago kontrala ad infektar, e ne la « komenco » di ta ago.

Pri la dusenceso di omna nomi di quantesi.

On rimarkis ja ofte, ke ula nomi di quantesi esas dusenca : exemple rapideso signifikas, unesme, la raporto di la spaco trairata a la tempo (irge quanta esas ta raporto), e duesme, granda rapideso (en senco 1^a). L’unesma senco esas la ciencala ; la duesma esas la vulgara ; en la 2^a senco, rapideso opozesas a malrapideso, dum ke en la 1^a senco, ol havas nula kontrajo (la kontrajo di rapideso ad-dextre esus rapideso ad-sinistre ; nam la kontrajo di quanteso de 0 a $+$ ∞ esas quanteso simetra de 0 a — ∞). Sed ta dusenceso esas komuna ad omna nomi di quantesi : la longeso, larjeso, alteso, profundeso, graveso, forteso…, esas omni quantesi varyanta de 0 a $+$ ∞, ed altraparte (en la vulgara uzado) indikas sufice granda quanteso di la sama speco, a qua on opozas la malgranda quantesi (mallongeso, e c.). To esas vera mem pri la grandeso ipsa : omno havas grandeso, mem la max malgranda obyekti, ed on povas parolar pri malgranda grandaji. To esas forsan trouzo rigretinda, sed ol semblas neevitebla, e (pro ke ol esas komuna ad omna nia lingui) ol trompas o mem embarasas nulu : on ne mem rimarkas ol. La LI. ne povas emendar kustumo tante generala e radikizita, ed inventar du vorti por singla speco de quantesi, unu por la generala quanteso, ed altru por la granda quanteso. To esus certe multe plu jenanta kam utila^[1].

Sufixo ‑er vice ‑ul.

S^o D’ Orczy rimarkis ke, nun kande ni supresis l’Esperantal trouzo e misuzo di la sufixo ‑ul, ol divenis poke malofta ; pluse, ke ol esas tute arbitriala : nam en la lingui qui prizentas ol, ol havas la senco diminutiva (L. animula blandula vagula). Il propozas do vicigar ol per ‑er, a qua samtempe on donus senco e

1. Imaginez ex., ke on rezervas ta vorti a la generala quantesi. Lor, vice : Lu esas granda, on devus dicar (supozite) : Lu esas multe granda ; e vice : Lu esas malgranda, on devus dicar : Lu esas malmulte granda. On vidas quanta netolerebla komplikeso naskus de ta logikal o superlogika postulo.