Page:Progreso - 3a yaro.pdf/263

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
233
LINGUALA QUESTIONI

ke stipo e shtipo esas « netuchebla », pro la Fundamento !)[1], pri la scieco, koneco (konocado !) e pri « la kritiko di la neta sperto », famoza verko di Avenarius ; on komprenus forsan plu bone, se il dicus (quale en Ido) : « kritiko di la pura sperienco » !

Altra autoro (slava) esperan­tigas e mutilas omna propra vorti : Njutono, Eyler, Laplaso, Lagranjho, Dalambero (D’Alembert), e Klero (Clairaut !!) Vane la max bona Espe­ran­tisti montris, montradis la detrimenti e la absurdeso di ta sistemo ; la « fideluloj » volas lernar nulo, nultempe li divenos saja !

Tamen, li koncias la grava detrimento, quan konstitucas la supersigni, nam li serchas omnaspeca manieri vicigar oli… sen supresar oli, quo esus la sola solvo. Exemple, ula famoza « cienculo » publikigas nun libro, en qua la supersigni (mem ta di la ù !) esas vicigata per punto supera pos la litero. Exemple :

« Pus·ita de leg·’ de altega devo
Li por c·iam devas forlasi vidi s·in. »

Bela procedo, e fortunoza ideo, nam tala punto esas tre malmulte videbla, povas inter­mixesar kun « dupunto » o kun « punto-komo », ed omnakaze tranchas tre malbele la vorti[2]. Yen tamen la remedyachi, quin la « konservemi » forcesas inventar ! Sed kad li serchus oli, se la supersigni ofrus nula teknikal mal-facileso, quale li konstante fanfaronas ? Li do konfesas, per sua agi ipsa, la malkomodeso di la supersigni !

Esperantido.

Un « kores­pondanto » di Scienca Revuo fine rimarkis (mayo 1910)… ke la sufixo ‑iz povus esar utila, e pledas ta… originala propozo per argumenti simila a ti, quin ni expozis ante tri yari. Tala esas la rezultajo di la shaminda konspiro di silenco : la Espe­ran­tisti, quin on tenas sisteme en la nesavo, malkovras pokope… l’Ameriko ! Cetere, ta… nekoncianta Idisto esas poke novica, kompreneble : il propozas brosizar, ed il opinionas, ke on devas uzar ‑um vice ‑iz en la figurala senco : « la suno orumis la monti ». Il ne konocas ica regulo, ke la sama vorti devas uzesar por la propra e la figurala senci, nam altre on perdas precize la « figuro ».

Altra propozas vindilo exakte kun la preciza teknikal senco, quan ni donis ad ol, e rimarkas, ke la vorto vindi ne esas « sat precize tradukita » en la santa libro : dicez plu juste : havas tute konfuza, nejusta e neutila senco, quale multa altri.

En ula nuva lexiko, ni trovas : adulta kun la senco Idala, apud adulti kun la senco adulterar ; ed on skribas, l’una apud l’altra : adultulo (Ido) adulto, e adultulo adulteranto ! Vera esas, ke

  1. Altrube ni vidas kun stuporo la neologismo tigo. Ho « natural evoluco » ! Yen tua frukti !
  2. Rimarkez anke, ke pos leg·’ la punto kolizionas kun apostrofo. Quante simpla e komoda ortografio !