Page:Progreso - 3a yaro.pdf/254

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
224
PROGRESO

en veturo, en automobilo, e c. Omno to pruvas, ke l’esencal karaktero di la horlojeto ne esas la fakto portesar en posho. Ol konsistas en diversa mashinajo (mekanismo), unvorte, en posedar balanciero vice pendolo. La vorto horlojeto konvenas do, nam (on ne oblivyez to !) ol ne signifikas simple malgranda horlojo. Adjuntez, ke to evitas la malagrabla renkontri : « Lu tiris sa poshhorlojo ek sa posho, » e simila. Kompreneble, on povos distingar posh­horlo­jeto (t. e. horlojeto facita por la posho) de altra speci de horlojeti.

Demandar, pregar, postular, solicitar.

On « demandas » de ni la difero di ca quar vorti. Unesme, on demandas e postulas nur kozi ; on pregas e solicitas nur personi. Demandar ulo de ulu, esas pregar ta « ulu », ke lu donez ta « ulo ». Postular ulo esas demandar ulo, a qua on havas yuro ; tala demando esas do insistanta, obliganta e poke imperema (F. exiger, réclamer, D. fordern). Fine, solicitar esas pregar ulu autori­tatoza o potenta por obtenar ulo, qua havas plu o min karaktero di favoro[1].

Sequar, sucedar.

Sucedar signifikas propre prenar od okupar la loko o plaso di ulu altra ; en extensita senco, venar od aparar pos ulu. Mem kande sequar e sucedar semblas sinonimi, li diferas per ke sequar relatas prefere la spaco (venar dop…) e sucedar la tempo (venar pos…).

Konsilar, konsultar.

Konsultar esas demandar konsilo. Do, se A konsultas B, A esas la konsultanto, e B esas la konsilanto. On povas konsultar medicinisto, to esas nur partikulara kazo : nam to esas demandar konsilo por la saneso o pri malsaneso. On povas konsultar plura medicinisti, to chanjas nulo a l’ideo. E se la medicinisti kunvenas e konferas, li inter­konsultas (li konsultas l’unu l’altru), do facas inter­konsulto. Konseque, on nule bezonas la (polona) latinaji, per qui ula fidela jurnalo plenigas Esperantulo.

Preirar, avancar.

Ta du verbi ne havas la sama senco, e devas distingesar en la tekniko. Ex. horlojo preiras altra, se ol indikas plu tarda horo, mem se ol ne iras plu rapide, tale ke la difero restas konstanta. Sed horlojo avancas (relate altra, o relate la justa tempo), se ol iras plu rapide (tro rapide). On devas uzar ta du verbi simile en omna teknikal apliki.

  1. Pri demandar e questionar, v. Progreso, II, 78 ; e pri suplikar e implorar, II, 646.