Page:Progreso - 3a yaro.pdf/138

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
108
PROGRESO

Dum ke on supresas ta sufixo ube ol esas necesa, on trouzas ol ube ol esas neutila e mem absurda. En Germ. Esp. exemple (ed altraloke) on parolas pri la fameco di ciencisto (p. 50) o pri l’abundeco di materyo (p. 56). Or quon signifikas tala vorti ? Fameco qualeso di famo ; abundeco qualeso di abundo. To signifikas nulo plu kam famo, abundo. Yes, ni savas : to venas de ke on dicas fama vice famoza, abunda vice abundanta (same kam on dicas poreco vice porozeco, dum ke ol signifikas : qualeso di poro). Sed se on dicus korekte famoza, on derivus de ol famozeso, ed on rimarkus lor, ke to signifikas nulo altra kam famo. Same, abundeco divenus abund-ant-eso, qua equivalas exakte e simple abundo (kp. No 23, p. 681).

To pruvas, ke la logiko ne sempre komplikas, sed egale ofte simpligas, ed en omna kazi klarigas la expresuri. Sed la « fideluloj » malprizas la logiko, e sequas nur la blinda uzado. Tale li uzas hazarde omna sufixi, segun lia kaprico o fantazio, e li nomas to « delikata linguala sentimento ». On pretendas tale distingar « subtila nuanci », ya mem nuanci tute ne existanta (quale sano e e saneco, sagho e sagheco), ed on ne rimarkas, ke samtempe e pro to ipsa on intermixas, ne nur nuanci, sed idei vere diversa, quale kurajo e audaco ; e ke on tute indijas vorti por idei tam grava e funda­men­tala kam karitato ! Quale on povas esperar, ke la ciencisti adoptos linguo tante difektoza e senregula ?

Esperantulo.

On editis recente broshuro sub la titolo : La profitoj di Esperanto. On questionas su : quon profitis Esperanto ? Kad ol profitis, exemple, la bona lecioni di Ido ? Tute ne : ta titolo signifikas : la avantaji di Esperanto. Tala esas la klareso e la justeso di ta linguo ! E quale ol povus nur dicar : profitar sua avantajo ?

Sed ni devas prenar nia exempli di Esperantulo de la Maestro ipsa, di qua la stilo esas la supera modelo e normo di l’uzado, nam altre on objektus a ni, ke ni kritikas nur la malbona uzado di aparta Espe­ran­tisti, e ke to signifikas nulo. Ni do tralektez la Proverbaro esperanta da Dro Zamenhof, en La Revuo di februaro. Ni vidas exemple, ke « avarulo avaras » [1181] ; on uzas konstante felicho vice feliceso [1203, 1204], sagho vice sajeso [1092, 1210, 1211, 1231], prudento vice prudenteso, o plu juste raciono [1059, 1124, 1210] ; kalvo vice kalveso [1040] ; on uzas versimile ebrio vice ebrieso : « Vera opinio montrighas en ebrio » [1168], nam ebrio dicesas sempre ebriulo : « Por ebriulo ne ekzistas danghero » [1117] ; same « pio por Dio » vice pieso, « kapablo por diablo » vice kapableso [1131], sed samtempe on parolas pri sobreco, ebrieco, malsagheco [1168, 1169] ; e ni rimarkas mem la tre reguloza pardonemeco (qua forte kontrastas kun l’altraloka uzado di emo vice