Page:Progreso - 2a yaro.pdf/44

18

PROGRESO

S^o Sentis… sentis ja la bezono di ta radiko, ed uzis decivo en sa poemeti En montoj (1906)^[1].

Sapto [DE] $=$ D. Saft ; E. sap ; F. sève ; I. succhio ; S. savia. — Vorto necesa apud suko, tro generala por ta senco. — On questionis, kad ne esus necesa ula vorto por tradukar : D. Saft, Brühe ; E. juice ; F. jus ; I. succo, sugo ; S. jugo, zumo (du senci : suko di frukto quan on presas ; suko di koquita karno) ; sed semblas, ke suko suficas por ta senco.

Tenebro [FIS] $=$ D. Finsternis ; E. darkness ; F. ténèbres ; I. tenebra ; S. tinieblas. — Tenebr-oza $=$ D. finster ; E. dark ; F. ténébreux ; I. S. tenebroso. Ta vorto semblas utila por signifikar la manko de lumo (Esp. mallumo esas tute mallogikal, nam existas nulo kontral a la lumo : la max granda tenebro esas la kompleta manko de lumo).

Obskura [EFIS] $=$ D. dunkel, E. obscure ; F. obscur, sombre ; I. oscuro ; S. obscuro. — Obskur-eso $=$ D. Dunkelheit ; E. obscurity, ‑eness ; F. obscurité ; I. oscurità ; S. obscuridad.

Ta vorto semblas utila por signifikar malmulte lumoza, quo esas nur relativa manko de lumo (propre e figurale). Ni provis tradukar en nia vortolibri ta ideo per malklara, sed semblas ke ca vorto tradukas plu juste : D. trübe, unklar ; E. turbid, thick ; F. trouble, confus ; I. torbido ; S. turbio, confuso^[2]. Ta questiono, esas tre malfacila ; nam klara havas du senci : lumoza (Esp. hela) e quaze diafana (pura). Ol havas do du kontraji : to quo esas malmulte lumoza, e to quo esas ne diafana, o konfuza. Quan de la du senci on devas atribuar a klara, e konseque a malklara ?

Indijar [EFIS] $=$ D. mangeln ; E. want, be in need of, be destitute of ; F. manquer de ; I. mancare di ; S. carecer, necesitar. — Indijo $=$ D. Dürftigkeit, E. indigence, F. indigence, I. indigenza, S. indigencia. — Ta vorto semblas necesa, nam evidente on ne povas uzar la verbo mankar en ta senco. On savas, ke ni dicas sempre nur : ulo mankas ad ulu, on do ne povas dicar, en la sama kazo, ke ulu mankas de ulo (quale facas ofte la Esperantisti, pro manko di konvenanta vorto). To esas l ideo di L. carere, indigere, e pro ke la radiko indij esas sat internaciona, ni propozas ol. S^o de Beaufront propozis ed uzis indijenc (L’Espérantiste, agosto-sept., p. 191), por tradukar E. F. indigence,

1. La sama autoro uzis altra bona neologismi, quale aspekti, rezisti, heziti, indiki, invadi, torpori, kulmeno, abismo, grameno, surfaco, transpara ; altri min felica, sed anke necesa, konkeri (konquestar), anksio (angoro), pario (parieto). Sed sa exemplo ne esis sequata da la « fideli ». Ni devas pagar ta homajo a nia preiranto !
2. En ta seryo on vidas aparar la radiko turb (L. Turbare). Ni adoptis ja trublar en senco precipue mentala.