Page:Progreso - 1a yaro.pdf/582

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
568
PROGRESO

2e Altra motivo teoriala : ta procedo esas sintezema, dum ke la moderna lingui esas sempre plu analizema (ex. la romanala lingui vicigis la sintezala tempi di la latina per analizala tempi formacita per helpanta verbi) ; ol semblas do kontrala a la natural tendenco di nia lingui. La linguisti precipue aceptus prefere analizala formi quale me av amata, malgre lia mallogikeso.

3e Motivi plu praktikala : l’inserto di la sufixo ab igus ofte tro longa e tro pezoza ula verbal formi : me rekomendabas, riprezentabas. On devas atencar, plue, ke ni admisas ja sintezala pasivo, per inserto di la silabo es : se on kumulus la du sufixi, es ed ab, on obtenus formi ofte tro longa e sempre tro komplikita : me amesabus, me riprezentesabos… Certe nulu esas obligata uzar samtempe sintezal pasivo e sintezal tempo, sed se la du formi esas permisata separite, on ne povas interdiktar uzar li juntite, e lor on devas previdar ke kelka fantaziuli, pro malbona gusto, mallerteso o mem joko, uzos tala monstra formi.

4e Samtempe, formi tante komplikita semblas malfacile komprenebla ye unesma vido, o ye unesma audo, e postulas peno di analizo, quan multi havos nek tempo nek kapableso facar. En komprenesabos, on devas en momento perceptar tri elementi : ‑es, ‑ab, ‑os, e konceptar la korespondanta idei : futuro (‑os) antea (‑ab) pasiva (‑es). Unvorte, semblas ke la justa kritiko, quan So Zakrzewski facis pri la formi ‑intas, ‑intis,… valoras anke pri la formi ‑abas, ‑abis… (quankam ici ne havas omna detrimenti di iti, quale ni rimarkis en Progreso no 8, p. 379). Semblas omnakaze plu klara e plu facila dicar : me esos komprenita, formo en qua la elementi signifikiva di la tempo esas separita, do plu perceptebla e komprenebla.

5e La max grava detrimento forsan esas, ke la formi propozita riskas komprenesar diverse en diversa landi ; e ta timo ja esis justigata da la sperienco : nam Ido propozis la formo per ‑abas por la imperfekto, sed So Auerbach uzas ol por la perfekto : me esas aminta : to exprimas nuna fakto, stando. Se amabas esas quaze prezenta perfekto, amabis esas pasinta perfekto, e c. (On savas ke la justa e propra ideo di l’perfekto esas ta di ago tute finita, o plu bone, di la stando qua rezultas de ta ago : ex. me esas decidinta tute ne equivalas me decidis : ica relatas fakto pasinta, ed ita expresas prezenta stando di spirito). L’interpreto di So Auerbach semblas a ni plu konforma a l’analogio (me esas, esis, esos aminta me amabas, amabis, amabos)[1]. Sed la Franci ed omna

  1. So de Beaufront deklaras, ke il aceptas tre volunte ta interpreto por la formo en ‑abas, se ol semblas plu naturala a plura populi.