grava e fatala malkonsento inter la teorio e la praktiko… di Esperanto primitiva, inter Fundamento, qua definis lasenco di l’ afixi, ela uzado, qua donis a li altra senci. Ed il preferas manifeste la uzado! Ni esas do plu fundamentista kam ilu[1].
Eĥo Esperantista : Kritikoj kaj reformproponoj pri Esperanto, da Prof. P. Christaller, Stuttgart (no 22, 1908). Fine di la tre serioza e konciencoza diskutado da la bone konocata membro di la Lingva Komitato : il analizas detale la « proyekto » di Ido, e citas anke Antido en kelka okazioni. Ni devas sincere laudar sa peno ad yusteso ed exakteso. Tamen ni rimarkas kelka malgrava erori, qui simple pruvas, quante malbone e malexakte esis informita la membri di L. K. Exemple il kredas, ke la broshuro di Ido aparis kelka tempo ante la kunveno di nia Komitato. Nu, ol ne aparis, c. e. ne esis publikigita, nek ante nek pos la kunveno, sed ol esis imprimita ye malmulta exempleri e disdonata ad la membri di nia Komitato jus la unesma jorno di lia kunveno. En la decido di la Komitato, la chanji devis esar facota da la konstanta Komisitaro, ne segun la « decidi » di la Komitato, sed segun la « konkludi » di nia Raporto.
So Christaller kritikas tre yuste la alfabeto (od ortografio) di Antido : la regulo qua atribuas a la quar literi i, y, u, w single du valori (vokala e konsonanta) ne esas nur tedanta, quale il dicas; ol esas rekte kontre la principo di fonetismo, o di l’ unasenceso di la sono di omna litero, nam ol dependigas la sono di ca literi de lia vicenajo (najbaraĵo), kio esas absolute forjetinda. Kontre, Ido solvis la malfacila problemo per max kontentiganta maniero, donante ad y sempre la sono konsonanta e rezervante ad i la sono vokala. Exemple, Antido skribas kai e yaro, laudi e lingwo; Ido skribas kayo e yaro, laudar e linguo. La difero semblas malgrava; ol esas gravega por la komencanti, Europani od ne Europani. Cetere, vice balai, obei, Ido dicas balayar, obedyar, formi videble plu etimologial e konseque plu klara.
So Chr. kritikas che Ido nur la uzo di q, ed il propozas, kontre, konservar la skribmaniero kv. Il semblas ne savar (quon la Komitato savis, e quon pruvas cetere la plendi di multa samideani), ke ca kombini de soni k-v, g-v esas tre malfacila o preske ne posibla por multa populi, aparte por la angle-parolanti. Kontre, la sono qu esas facile pronuncebla por omni (kun ŭ konsonanto). So Chr. ne savas, ke ca quaze digrami qu, gu esas justigata, ne sole da l’
- ↑ Il deklaras anke, ke il preferas la principo di la « specifikeso » di la radiki a la principo di la renversebleco (returnebleso) di la derivadi. Sed So Couturat montris (v. Compte-rendu des travaux du Comité, p. 19), ke la unesma principo ne esas kontra a la duesma, sed plu juste konfirmas ol; e ke, omnakaze, la principo di renversebleso esas logikal e fundamental principo (konsekvanto di la principo di unasenceso), quan nula kondiciono povas limitizar.
