Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/461

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

jest jeszcze należycie wyzyskane, ale od czasu jak gałęzie środkowej linii kolejowej dosięgły wschodnich granic G., handel jej przewozowej wzmaga się coraz bardziej. Co się tyczy dowozu artykułów z zagranicy, co ten jest daleko większym aniżeli wywóz. Przedmiotami dowozu są przedewszystkiem takie, których G. nie wydaje, jak kawa, herbata, kakao, korzenie, owoce południowwe, ryż, śledzie, wina, korale, jedwab i t. d.; następnie takie artykuły, których w Galicyi nie wyrabiają, lub które nie są w najlepszej jakości, jak soda, kwas solny, siarkowy, porcelana, lustra i t. d., w ogóle prawie wszystko, co tylko zagraniczny przemysł wydaje. W ogóle dowóz dostarcza G. tego, czego z natury mieć nie może, lecz nadto uzupełnia niedostatecznie rozwinięty przemysł i produkcyą krajową. Najhandlowniejszymi miastami galicyjskiemi są Lwów, Kraków, Brody i Tarnopol. Wielkie jarmarki na konie odbywają się w Ułaszkowcach, Mościskach, Rzeszowie i Tarnowie. Podgórskie miasteczka w zachodniej części kraju handlują płótnami, a nadgraniczne od Węgier, np. Dukla, winem węgierskiem. W końcu miasta i miasteczka galicyjskie mają tygodniowe targi a następnie po jednym lub kilka jarmarków rocznie, na których głównie sprzedają bydło i płody rolne przyległej okolicy.XII. Urządzenie kraju. Galicya, jako jeden z krajów koronnych konstytucyjnej monarchii austryacko-węgierskiej, ma takie same urządzenia państwowe jak wszystkie kraje koronne austryackiej połowy tejże monarchii. Jak konstytucya całej monarchii, tak i konstytucya Galicyi, opiera się na dyplomie z dnia 21 paźdz. 1860, na patencie z d. 26 lutego 1861 i na ustawach z d. 21 grud. 1867 i z d. 2 kwietnia 1873. Do reprezentancyj i władz autonomicznych należą 1) sejm i wydział krajowy, 2) rada państwa i delegacye, 3) rady i wydziały powiatowe, 4) rady i zwierzchności gminne, i 5) izby handlowo-przemysłowe. Sejm zwołuje cesarz coroku. Do zakresu działania sejmu, które w części jest ustawodawcze, w części administracyjne, w części zaś nadzorcze, należą wszystkie sprawy krajowe, to jest: 1) kultura krajowa, 2) budowle publiczne, które z funduszów krajowych są utrzymywane, 3) instytucye dobroczynne z funduszów krajowych dotowane, 4) administrowanie majątku krajowego, 5) sprawy gminne, kościelne, szkolne i w ogóle wszystkie inne, dobro i potrzeby kraju mające na celu, o ile nie wchodzą w zakres działania rady państwa. Sejm galicyjski składa się z 8 dygnitarzy duchownych (3 arcybiskupów lwowskich, 2 biskupów przemyskich, biskupa krakowskiego, tarnowoskiego i stanisławowskiego, które to ostatnie biskupstwo ma być dopiero utworzone), z 2 rektorow uniwersytetów, krakowskiego i lwowskiego, i z 141 posłów, obieranych podług uustawy wyborczej przez wyborców kuryami, a mianowicie: z kuryi posiadłości wielkich 44, z kuryi miast 20, z kuryi izb handlowo-przemysłowych 3, z kuryi gmin miejskich 74; a więc razem z 141 członków. Posłów wybierają na lat 6, a marszałka krajowego mianuje z ich grona sam cesarz na takiż przeciąg czasu. Wydział krajowy jest organem wykonawczym i administracyjnym sejmu. Składa się z 6 członków i tyluż zastępców, wybranych przez sejm z grona posłów, którzy pod przewodnictwem marszałka krajowego lub tegoż zastępcy przez marszałka z grona członków wydziału wybranego, urzędują bez przerwy i zdają sejmowi corocznie sprawę ze swoich czynności. Do załatwienia czynności utworzono na mocy uchwały sejmowej z 21 marca 1866 kancelaryą wydziału krajowego, składającą się z oddziałów konceptowego, techniczego, rachunkowego, kasowego i manipulacyjnego.— Rada państwa i delegacye. W sprawach państwa całego reprezentuje Galicyą 78 członków galicyjskich obu izb rady państ. W izbie panów zasiadają z Galicyi 3 arcybiskupi lwowscy na mocy ustawy zasadniczej, 3 członkowie dziedziczni i 9 członków dożywotnich, mianowanych przez cesarza. Do izby poselskiej wybierają wyborcy kuryami, taksamo jak do sejmu, 63 deputowanych na lat 6, a mianowicie: z kuryi posiadłości większych 20, z kuryi miast 13, izb handlowo-przemysłowych 3, gmin wiejskich 27. Do delegacyi wybiera izba poselska rady państwa większością głosów z deputowanych galicyjskich 7 delegatów na rok jeden. Izba panów wybiera ogółem 20 członków. — Ustawą z d. 12 sierpnia 1866 ustanowione zostały w Galicyi reprezentacye powiathwe, które składają się z rad i wydziałów powiatowych. Do zakresu ich działania należą wszystkie sprawy wewnętrzne, odnoszące się do wspólnych interesów powiatu i jego przynależnych, tudzież prawo nadzoru nad gminami i obszarami dworskimi. Rady powiatowe składają się z 26 członków, wybieranych na lat 3 z większych posiadłości ziemskich, z najwyżej opodatkowanych z kategoryi przemysłu i handlu, z gmin miejskich i wiejskich. Wydziały zaś powiatowe składają się z prezesa, 6 członków i ich zastępców, wybranych przez radę powiatową z jej grona. Wybór prezesa i zastępcy tegoż, którym jest jeden z członków wydziału, potrzebuje potwierdzenia cesarskiego.—Reprezentacya gminy. Gminy reprezentuje w ich sprawach rada i zwierzchność gminna. Zakres działania reprezentacyi gminnej obejmuje wszystko, co bezpośrednio dotyczy gminy i w jej granicach własnemi jej siłami załatwionem być może, a więc: