wem nieporządni i niemoralui. Kobiety ich odznaczają się brakiem tak właściwej płci żeńskiej skromności. Dwuznacznością, cynizmem i brakiem etycznych i estetycznych pierwiastków nacechowane są też zwykle u estów ich przysłowia i pieśni ludowe. Por. Czuchny.
Esz..., ob. Esch...
Esza (mylnie Eszo, Jeszo), w dawnych dokumentach Essen, jezioro w Inflantach polskich, w południowo-wschodniej części powiatu rzeżyckiego, przy trakcie handlowym z Oświeja do Rzeżycy, rozciąga się na przeszło milę długości pomiędzy malowniczo położonemi wsiami Bukmujżą, Andzelmujżą i Krzewinem, dotyka gruntów Essenmujży i Nowej myśli, ma 865 dziesięcin obszaru i brzegi przeważnie wzgórowate. Niektóre z okalających je wyniosłości pięknemi są porosłe gajami. Jezioro to zdobią liczne rozsiane po niem wysepki i wyspy, ocienione wcale pokaźnemi dąbrowami. Jedna z nich, największa, położona w zachodniej części jeziora, a mająca przeszło milę obwodu, zarosła jest cała lasem wysokopiennym. Na wschodnim brzegu tego jeziora rozlegała się niegdyś bogata królewszczyzna Essen, w wieku XVI do zamku rzeżyckiego należąca, później Essenmujżą zwana, a od końca XVII wieku będąca w stałem posiadaniu możnowładczego rodu polsko-inflanckich Hylzenów. Rewizya dóbr zamku rzeżyckiego z r. 1599 mówi „iż tu w okolicy jeziora Essen bywało dużo dzików.“ Wyginęły one wszakże najzupełniej w wieku XVIII. W tejże rewizyi jest także mowa o starym folwarku Essen „nad jeziorem tegoż nazwiska położonym, który to folwark w czasie wojny moskiewskiej zupełnie zniszczonym został.“ Wszelako już w pierwszej połowie XVII stulecia widzimy go odbudowanym, w którym to czasie Jan Franciszek Huelsen ab Eckeln, kanclerz księstwa kurlandzkięgo, otrzymuje od króla polskiego przywileje na królewszczyzny Bukhoff i Essen nad temże jeziorem położone, a które od r. 1748 zostają dziedziczną posiadłością rodu Hylzenów, wygasłego dopiero na początku bieżącego wieku. W wyżej przytoczonej lustracyi z r. 1599 wspomina się również o nieznanej obecnie rzece Essen, z tegoż znacznego jeziora wychodzącej i mającej niegdyś komunikacyą z Dźwiną przez rzeki Szarę i Assunicę (dzisiejsze Saryankę i Osunicę). „Teraz“, powiada lustracya „wszystko się tam pozawalało.“ (Manteuffel „Inflanty polskie“, str. 125). G. M.
Eszakimellekcsucs (węg.), ob. Durnywiérch.
Eszem, rz., z dopływem Tawe, uchodzi do Kuryszhafu pomiędzy Wisłą a Niemnem, blizko Niemna. W. Pol.
Eszeraszen, Klein-E. lub Eszeratschen, wś, pow. wystrucki, st. p. W. Bubajny.
Eszergallen (niem.), 1.) wś, pow. darkiański, st. p. Darkiany. 2.) E., dobra, tamże, st. poczt. Launingken. 3.) E., dobra, pow. wystrucki, st. p. Neunischken. 4.) E., wś, pow. gołdapski, st. p. Kiauten. 5.) E., inaczej Kepeitschen, wś, tamże, st. p. Dubeningken.
Eszerkiejmy, niem. Eszerkehmen, wś, pow. stołupiański, st. p. Ejtkuny.
Eszerninki, niem. Eszerningken, 1.) dobra, pow. darkiański, st. p. Wilhelsmberg. 2.) E., inaczej Oszeningken, wś, tamże, st. p. Darkiejmy. 3.) E., inaczej Nickelischken lub Nickelningken, wś, pow. stołupiański, st. p. Ejtkuny. 4.) E., wś, pow, gąbiński, st. p. Gerwischkehmen. 5.) E., wś, pow. ragnecki, st. p. Rautenberg. 6.) E., wś, pow. labiewski, st. p. Mehlawischken.
Eszerupchen (niem.) lub Schleuwen (niem.), wś, pow. stołupiański, st. p. Stołupiany.
Eszeruppen (niem.), wś, pow. pilkaleński, st. p. Willuhnen.
Eszerwalde (niem.), leśnictwo, pow. labiewski, st p. Mehlawischken.
Eszeryna, ob. Windawski Kanał.
Eszeryny, niem. Eszerienen, wś, pow. darkiański, st. p. Szabiny.
Eszeryszki, niem. Eszerischken, 1.) dobra, pow. darkiański, st. p. Trempen. 2.) E., wś i dobra, pow. gąbiński, st. p. Nemmersdorf.
Esztancs (węg.), ob. Stanca.
Esztreny (węg.), ob. Ostrani.
Etkany, dawna litewska nazwa Koszedar.
Etryna, góra, 930 m. npm. wysoka, w pow. turczańskim; na zachód od Husnego wyżnego. Lu. Dz.
Eufeminów, wś i karczma do dóbr Bedoń należąca, pow. brzeziński, gm. Gałkówek, par. Mileszki. Liczy 32 dm., 320 mk., ziemi włośc. 500 morg.
Eugenienglücksgrube (niem.), ob. Siemianowice.
Eugenienhof (niem.), folw., pow. śremski, należy do Żłówca (Nitsche).
Eugieniów, 1.) wś, pow. opoczyński, gm. Stużno, par. Gowarczów. Liczy 37 dm., 252 mk., 695 morg. ziemi włośc. i 11 morg. dworsk. 2.) E., wś włośc. i kol., pow. iłżecki, gm. i par. Sienno. Liczy 51 dm., 267 mk., 963 morg. ziemi włośc. i 78 morg. dworsk. Br. Ch.
Eulalin, folw. należący do dóbr rycerskich w Krajenkach (Krajenken), pow. chojnicki. R. 1868 miał 3 bud., dm. mieszk. 1, mieszk. 2.
Eulau (niem.), pow. szprotowski na Szlązku. Huty żelazne i glazurownie, zwane Wilhelmshütte, fabryka maszyn parowych i papieru. Por. Eylau.
Eulenberg (niem.), ob. Sowia góra, pow. międzychodzki.
Eulendorf (niem.) ob. Sowina, wieś kolon., pow. pleszewski.
Eulendorf (niem.), ob. Faltynek.
