Jump to content

Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/347

From Wikisource
This page has been proofread.

gm. i par. Bieżuń, zajmuje obszaru 374 mórg. W 1827 r. było tu 9 dm., 63 mk.; obecnie liczy 11 dm., 80 mk. 6.) E., folw., pow. bialski, gm. Kostomłoty, par. Kodeń. Dobra. E. i Kodeń składają się z folw. Elźbiecin, Kopytów, awulsu Babcze i Kazanówka, tudzież osady Kodeń, wsi Kazanówka, Kopytów; od Siedlec w. 91, od Biały w. 28, od Chotyłowa w. 10. Rzeka Bug płynie przez terytoryum. Podług opisu z r. 1867 i 1870, rozl. wynosi mórg 3689, a mianowicie: grunta orne i ogrody mr. 1272, łąk m. 338, lasu m. 1031, pastwisk m. 385, nieużytki i place m. 647. Obecnie stan dóbr uległ zmianie, gdyż prawie całe dobra rozparcelowane zostały na drobne części, w których potworzyło się wiele folwar. i kolonij. Wieś Kazanówka osad 19, gruntu m. 547; wś Kopytów osad 54, gruntu m. 1666; osada Kodeń (ob.) z kościołem parafialnym, dawniej grecko-unickim, a obecnie prawosławnym, osad. 75, gruntu m. 599. 7.) E., wś i folw., pow. sejneński, gm. Hołny Wolmera, par. Łoździeje, Ma 1 dm., 13 mk. 8.) E. i Elżbiecinek, wś i folw., pow. sejneński, gm. Kwieciszki, par. Maryampol. Elżbiecin liczy 18 dm., 85 mk. Elżbiecinek zaś 6 dm., 88 mk. Odl. od Maryampola 8 w., od Suwałk w. 63, od. Kozłowej Rudy w. 14. Rozl. folw. wynosi m. 794, płod. 9-polowy; gorzelnia, dystylarnia, browar piwny i młyn; przepływają rzeczki: Rajszubka i Walczewa. 9.) E., por. Elżbietów. A. Pal. i Br. Ch.

Elżbienów, wś, pow. piotrkowski, gm. i par. Ręczno. W 1827 r. bylo tu 6 dm., 34 mieszk.

Elżbieta, kopalnia galmanu pod Bóbrkiem, pow. bytomski.

Elżbietka, folw., pow. piotrkowski, gmina. Krzyżanów, par. Milejów.

Elżbietów 1.), folw., pow. sochaczewski, gm. i par. Szymanów. 2) E., wś, pow. nowo-radomski, gm. Dmenin, par. Nowo-Radomsk. W 1827 r. było tu 6 dm., 32 mk. 3.) E., wś pow. nowo-aleksandryjski gub. lubelskiej, gm. i par. Opole. 4.) E., osada fabryczna pod Sokołowem, pow. sokołowski, gm. Kudelczyn, par. Sokołów. Fabryka i rafinerya cukru, założona przez Ludwika Hirszmana w r. 1848 na gruntach majątku Przeździatka. Leży o 1 i pół wiorsty od m. Sokołowa, przy drodze bitej węgrowskiej. Przerabia 300 tysięcy centnarów buraków. Obecnie jest własnością barona Stanisława Lessera; system fabrykacyi dyfuzyjny. Domów 30, mieszk. 430; ziemi mr. 150. Szkoła elementarna, cmentarz ewangielicki. 5.) E., ob. Kodeń i Elżbiecin.

Elżbietówka, wś, pow. jampolski, gm. Różniatówka, par. Tomaszpol, ludności 292; ziemi włośc. 462 dzies., dworskiej używalnej 280 dz.; grunt płaski, gleba miejscami piaszczysta. E. należała do Giżyckich, następnie do Lipińskiego, dziś Grodzkiego. R. 1820 miała 63 dusz męz., r. 1868 dm. 60. Dr. M.

Elżbiety prowincya, Elizabetyńska, z miastem św. Elżbiety i fortecą św. Elżbiety, ob. Elizabetgród.

Elżbietyn, przysiołek Ułaszkowiec.

Elźutki, zaśc. pryw., pow. wilejski, nad rz. Serwecz, o 46 w. od Wilejki, 2 okr. adm., 8 dm., 56 mk. katol. (1866).

Elżyn, ob. Elisenthal; u Zarańskiego mylnie Eisenthal.

Ełań-Zagacz, Eniz-Agacz, st. poczt., pow. melitopolski gub. taurydzkiej, o 10 w. od nowogrigorjewskiej stacyi drogi żel. łozowsko-sewastopolskiej.

Ełatma, ob. Jełatma.

Ełcki powiat, Ełecki lub Łecki, ob. Ełk.

Ełk al. Łek, niem. Lyck, miasto powiatowe w Prusach Wschodnich, pow. łecki, stolica pruskich Mazurów, pięknie po ostatnich pożarach nowo wybudowane, w uroczem położeniu ponad wysokim brzegiem jeziora łeckiego (Lyck-See), o 13 mil od Gąbina, o 22 mile od Królewca, o 3 mile od Grajewa, przy drodze żel. wschodniej grajewsko-królewieckiej, wystrucko-ełckiej (od lipca 1879), przy drodze bitej do Lecu i Margrabowy. Naprzeciw w jeziorze jest wyspa niewielka z piękną królewską domeną i sądem powiatowym, przez dwa długie mosty połączona z lądem. Pobliższa okolica nader urodzajna. W mieście są zwykłe władze powiatowe, wyższe gimnazyum rządowe (dawniejsza szkoła prowincyonalna), 2 nowe kościoły, synagoga nowa, pięknie wybudowany rynek z pomnikiem generała Günthera, stacya nowej kolei żelaznej, poczta, stacya telegraficzna, domy li tylko w cegłę murowane, po większej części dwupiętrowe, ludności około 6000. Komunikacya na różne strony żwirówkami ułatwiona. Nie podlega wątpliwości, że w miejscu gdzie teraz jest miasto, istniała od wieków osada rybacka albo wioska. Przed nietak dawnym czasem rektor tutejszej wyższej szkoły prowincyonalnej Joachim Columbus odkrył tu w ziemi zakopaną monetę rzymską miedzianą, niezwykłej wielkości; nie jest okrągła, ale kańciasta, na któroj stał napis: Aurelius Caes. Aug. Pii F. Zdaje się, że tędy szła kiedyś droga handlowa dalej ku morzu, gdzie był bursztyn. Najstarsze pewne wiadomości mamy o tutejszym zamku, który krzyżacy założyli na onej wysepce w jeziorze, gdzie teraz domena i sąd powiatowy. Niektórzy historycy jak Grunau przypuszczali, że E. już w r. 1273 istniał, czego jednak dowodami nie można stwierdzić. Dopiero z r. 1398 i 1408 jest pewna wiadomość, że został wzniesiony przez ówczesnego komtura krzyżackiego z Balgi. Na zamku utrzymywali krzyżacy swojego