Dzikowo, u Kętrzyńskiego Zdzikowo, wś ryc., pow. świecki, tuż nad brzegiem Wisły po lewej stronie położone, prawie naprzeciwko m. Chełmna, par. i poczta Świecie, szkoła Kosowo. Początkowo była na prawie polskiem urządzona. R. 1345 wymienony Jan von Szykow (Dzikowo). R. 1419 otrzymał tę wś od krzyzaków na prawie chelmińskiem Botho von Eulenburg, który miał wielkie znaczenie u całej okolicznej szlachty, zastępując ją na różnych sejmach i zjazdach. Nad swoimi poddanymi wykonywał mniejsze i większe sądy. Na wojnę stawał jako lekko uzbrojony do piechoty. Z r. 1445 jest wiadomość, że „Eilburgis“ wielką szkodę poniósł od Wisły, która groblę przerwała, śpichlerz mu i inne budynki poobalała. Komtur świecki pisze do mistrza wielkiego z prośbą, aby przyszedł mu w pomoc naprawić groblę, gdyż ludzie z okolicy jego świeckiej nie byli ku temu sposobni. Prawdopodobnie przez te wylewy Wisły Dz. wiele ucierpiało; obecnie jest tylko osadą nieznaczną. Obszaru ziemi ma 107 mórg, budynki 3, dom mieszk. 1, ewang. 7. Por. Dziki. Kś. F.
Dzikowska kępa, ob. Dzikowo.
Dzikowski powiat, ob. Dzików.
Dzikuszki, 1.) folw., pow. lidzki, 3 okr. adm., o 32 w. od Lidy, 1 dm., 26 mieszkańców (1866). 2.) D., cerkiew prawosł. i probostwo, pow. lidzki, 2 ok. adm., przy drodze do Grodna, o 37 w. od Lidy, 1 dm., 8 mk. (1866). Okrąg wiejski D. w gm. Wielkich Możejkach, liczy w obrębie swym wsie: Dyrwańce, Burcice, Kozińce, Nowosady, Bojarzy Dzikuscy, Chłusy, Dziaduki, Ogrodniki Dzikuskie, Makary, Nowosady.
Dzilginie, zaśc. pryw., pow. trocki, 4 okr. adm., o 14 w. od Merecza, 7 mk. (1866).
Dzimianen (niem.), ob. Dziemiany.
Dzimidowicze, wieś włośc. nad rz. Bondarówką, pow. oszmiański, 4 okr. adm., 49 w. od Oszmiany, 7 dom., 57 mieszk. prawosławnych. (1866).
Dzimierz, Dzimirz, wś i folw., pow. rybnicki, par. Pstrążna, na lewym brzegu rz. Suminy, o 13 kil. od Rybnika, na płd. od starego traktu raciborskiego. Folw. ma 1460 m. roli or., wś 228 m. roli or., 82 osad. F. S.
Dziminików, folw. pryw. nad Niemnem, pow. lidzki, 2 okr. adm., o 29 w. od Lidy, 1 dm., 3 mk. (1866).
Dzimitry, dwór pryw. i wś włośc. przy uroczysku Bordybieciszki, pow. lidzki, 5 okr. adm., o 44 w. od Lidy, 5 domów, 41 mieszk. (1866).
Dzimowizna, ob. Dowspuda.
Dzincelitz (niem.), ob. Dzięcielec.
Dzingelau (niem.), ob. Dzięgielów.
Dzingellen (niem.), ob. Dzięgiele.
Dzingiszki, wś i folw., pow. kalwaryjski, gm. Krakopol, par. Dauksze. Wieś Dz. liczy 7 dm., 21 mk., folw. 26 dm. i 163 mk.; odl. od Kalwaryi 37 w.
Dzinzelitz (niem.), ob. Dzięcielec.
Dziób, os., pow. łaski, gm. i par. Wygiełzów.
Dzióbek, os. i folw., pow. piotrkowski, gm. Kluki, par. Kaszewice.
Dzióbielewszczyzna lub Dziembielewszczyzna, wś, pow. wilejski, 1 okr. adm., o 42 i pół w. od m. Wilejki, przy drodze pocztowej z Wilna do Mińska, 10 dm., 105 mk., prawosł. 85, rz. kat. 20. Własność wieśniaków (1866).
Dzioł, przysiołek Korczyny .
Dzionkow (ross.), ob. Dziunków.
Dzipiszki, futor. szlach., pow. lidzki, 2 okr. adm., o 53 w. od Lidy, 1 dm., 18 mieszkańców (1866).
Dzirnicze, wś pryw., pow. dziśnieński, nad jez. Rafałowem, o 73 w. od m. Dzisny, 2 okr. adm., przy drodze pocztowej z Głębokiego do Dyneburga; 11 dm., 100 mk. (1866).
Dzirzyn, ob. Burakowka.
Dzisiąte, ob. Dziesiąte, pow. lubelski.
Dzisienka, rz., ob. Dzisna.
Dzisna, 1.) ross. Disna, m. pow. gub. wileńskiej, na lewym brzegu zachodniej Dźwiny, przy ujściu do niej Dzisny; leży pod 55°34′ szerok. geogr. i 45°53' dług. wsch., o 300 w. na płn.-wsch. od Wilna, z którem się komunikuje przez st. kol. żel. lipaw.-romeńskiej-Mołodeczno, odległą o 187 ½ w,; o 10 w. na płd. od Borkowicz, st. kol. żel. dynebursko-witebskiej, dokąd z D. kolej budują. D. posiada zarząd miasta z sądem sierot, powiatowy zarząd policyjny i kassowy, zarząd akcyzy 7 okręgu, kantor pocztowy, zjazd pojednawczych pośredników, zjazd sędziów pokoju 3 (dziśnieńskiego) okręgu, 1-y sąd pokoju dla D. i 4 przyległych gmin powiatu, rezydencyą powiatowego marszałka szlachty i 1-go sędziego śledczego, powiatową 2-klasową szkółkę. Cerkwi prawosł. w D. sześć, z tych 2 parafialne; kość. katol. jeden. Ludność D. wynosi 6646, z liczby tej prawosławnych 883, wyznawców starego obrządku 6, katolików 2773, luteran. 16, izrael. 2962 i mahometan 6. Domów 500, z tych 8 murow. Ziemi miejskiej jest 599 dz., oprócz 40 pod zabudowaniami w obrębie miasta. Obie parafie prawosł. liczą razem 2928 parafian; katolicka 4736 i posiada 6 kaplic: Prosiłkowicze, Czerepy, Zaucie, Kotowicze, Użmiony i Rużmonty. Dawniej były jeszcze filie w Ponizowie, Peresławiu tudzież kapl. w Dorożkowicach i Jaznie. Dziśnieński dek. praw. liczy 11 parafij: dwie w D., Jazno, Łużki, Staro-Szarkowszczyzna, Nowo-Szarkowszczyzna, Cwietyńki, Błaszniki, Czerniewice, Ihumeń i Porzecze (66 cerkwi); katolicki 12: D., Głębokie, Ikaźń, Zadoroże, Mossarz, Pohost, Miory,
