Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/294

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

1362 znany Jan von Zykow (Dzikowo) jako dziedzic tej wioski Kś. F.

Dziki bór, rumunek, pow. rypiński, gmina Szczutowo, par. Gujsk. Ma 9 dm., 63 mk.

Dzikie 1.) os., pow. kaliski, gm. Ostrów kaliski, par. Wojków. 2) D., os., pow. sieradzki, gm. Gruszczyce, par. Wojków.

Dzikie, wś, pow. białostocki, par. Choroszcza.

Dzikie 1.) jez. w połud. zach. stronie pow. borysowskiego, blisko wsi Sieliszcza, ma obszaru około 100 mr., w niskiej miejscowości, dosyć rybne. 2.) D., jez. w pow. ihumeńskim, w okolicy zaścianka Wiszeńka, śród błot i lasów, ma do 30 mr. obszaru. 3.) D., niewielkie blotniste jez. w pow. ihumeńskim, na wsch. od Ihumenia, w okolicy wsi Płotowiszcze. 4.) D., jez. w pow. bobrujskim, w okolicy Starych Kozłowicz, w miejscowości błotnistej i dzikiej. 5.) D., jez. w zach.-półn. stronie pow. rzeczyckiego, uformowane z rozlewu bagnistej rzeki Tremli, między wsiami Kołki i Terebówka, położone w okolicy bardzo błotnistej, dzikiej, i dość rybne. Al. Jel.

Dzikiewo, wś i zaśc. nad rz. Bereżem, pow. dziśnieński, gm. hermanowicka, o 41 w. od m. pow. Dzisny, 3 okr. adm., przy drodze pocztowej z m. Dzisny do Szarkowszczyzny, 5 dm., 47 mk., 43 rz. katol., 4 izrael. (1866).

Dzików 1.) (z Borowem, Wymysłowem, Zwierzyńcem, Podłężem i Wniosłówką), wieś, pow. tarnobrzeski, położona pod 50° 7' szer. północnej, a 39° 5' długości wsch. Ma 1860 m. rozległości, 101 dm., 701 mk.; parafia lac. w Miechocinie; w miejscu urząd pocztowy, gorzelnia i cegielnia pospolita. D. stanowi przedmieście miasteczka powiatowego Tarnobrzega, z którem się styka (powiat tarnobrzeski zowią też niekiedy dzikowskim); położenie równe, gleba żytnia; leży nad Wisłą, przy drodze krajowej prowadzącej z Dębicy do Nadbrzezia, punktu nadgranicznego położonego w bliskości Sandomierza, o 73 kil. od Dębicy. Gdy Stanisław Leszczyński, ustąpiwszy z Polski, przebywał w Królewcu, gorliwi stronnicy jego, nie zważając, że cały prawie naród uznał za króla Augusta III i że po kraju snuły się wojska saskie i cesarzowy Anny, zawiązali w Dzikowie w listopadzie 1734 r. w zamiarze utrzymania Stanisława przy tronie konfederacyą stanów korony i w. ks. litewskiego. Podpisali ją marszałkowie: Adam Tarło starosta jasielski, Maryan Ogiński wda witebski, Jan Wojakowski sekretarz związku, kilkunastu senatorów, dygnitarzy, znaczna ilość posłów i urzędników ziemskich. Nazwę wsi Dzików spotyka się w dokumentach dopiero w samym początku XVI wieku; wieś ta albo wówczas od niedawna była osadzoną, albo może rodzina Tarnowskich obrała tam sobie dopiero wtedy mieszkanie: cała okolica bowiem już przeszło od dwóch wieków do tej familii należała. (Dobra Dz. miał sprzedać hr. Tarnowskiemu, najpierw zastawem, poprzedni ich dziedzic Mikołaj Niemirowicz Szczytt). To pewna, że dopiero Spytek Tarnowski pisze się między innemi dziedzicem Dzikowa. Tenże Spytek był prawdopodobnie założycielem zamku dzikowskiego, którego pierwsze wspomnienie spotyka się dopiero w r. 1619 w działach familijnych prawnuków Spytka. Kościół dominikanów 1676 r. fundowali Jan Stanisław Tarnowski z małżonką swoją Firlejówną i przenieśli do niego 20 maja 1678 r. cudowny obraz Matki Zbawiciela, który poprzednio znajdował się w kaplicy zamkowej, gdzie się obraz w r. 1675 cudownie objawił. W tym kościele odbywają się kilka razy do roku odpusty; szczególniej płynący ze statkami flisy i sternicy błagają Matkę Boską jako swą opiekunkę o szczęśliwą podróż. Zamek w D. stoi na wzgórzu, u stóp którego rozciąga się wspaniały stary ogród. W koło wzgórza znać jeszcze bardzo wyraźnie fosy i okopy, które świadczą, że w dawnych wiekach zamek był obronnym. Środkowa część zamku i lewe skrzydło są najdawniejsze; skrzydło prawe, zapewne w połowie XVIII wieku wybudowane, mieści w sobie obszerną kaplicę zamkową. Z okien tak zwanej wielkiej sejmowej sali, tworzącej środek budynku, w której obecnie mieści się galerya obrazów, rozciąga się wspaniały widok na Wisłę o pół mili odległą i na miasto Sandomierz. Ponad środkową częścią zamku wznosi się niezbyt wysoka wieża z starym zegarem. W zamku mieści się bardzo cenna biblioteka i galerya obrazów. Jan Feliks hr. Tarnowski, syn Jana Jacka starosty bychowskiego i Rozalii Czackiej, odziedziczył znaczną ilość dzieł polskich, lecz dopiero on z wujem swym Tadeuszem Czackim stał się twórcą dzisiejszej biblioteki. On to nabył całą bibliotekę klasztoru cystersów w Oliwie, a w r. 1822 zakupił bibliotekę ks. Hieronima Juszyńskiego oficyała kieleckiego. Dzisiaj księgozbiór D. dochodzi do 700 dzieł polskich lub Polski dotyczących. Najcenniejsze książki są: komplet dzieł astronoma Heveliusa z artystycznie wykonanemi rycinami, najrzadsze wydania Reja, Paprockiego, Orzechowskiego, herbarz Jana Gorczyna in 16-o (unikat), rzadkie druki Garwolczyka, poezye łacińskie Joachima Bielskiego w rzadkiem wydaniu Łazarza. Nie można też pominąć rękopisów: Statut Łaskiego na pergaminie, kronika Kadłubka, statut wiślicki rękopisu Stanisława Łubieńskiego biskupa płockiego. Ogółem sto kilkadziesiąt woluminów różnych rękopisów; pomiędzy nimi wiele dotyczących dziejów XVI wieku. Pomiędzy pamiątkami historycznemi przedewszystkiem wspomnieć należy o hetmańskiej buławie