Jump to content

Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 2.djvu/168

From Wikisource
This page has been proofread.

(po nim dr. Pilecki). Poezye, umieszczane w Ondynie, są przeważnie pióra jego siostry, Jadwigi Wolfgangównej, niemłodej już wtedy niewiasty. Scena druskienicka około r. 1850 zaliczać się mogła do lepszych scen polskich prowincyonalnych. Grywano komedye wyłącznie swojskie: S. Bogusławskiego, J. Korzeniowskiego. Zimą i jesienią miasteczko pustkowiem stawało się, po rozjechaniu się gości kąpielowych. Jedynymi mieszkańcami był wtedy dr. Wolfgang z siostrą. W przyległej do m. wiosce ludność mówi wyłącznie po litewsku. Najnowszy w 1878 r. przewodnik dla korzystania z wód D., wydał po rossyjsku dr. Ponomarew w Grodnie. O wodach D. pisali: Zieleniewski M. „Pogląd na ruch zdrojowisk ojczystych w r. 1860“. R. T. N. K. 1861. Fonberg Ign. „Opisanie wody miner. druskienickiej“. W. N. 1835 cz. XI. Pilecki Jan „Druskieniki w r.1860. T. L. 1861 nr. 18. Majer J. „Wody lekarskie krajowe“ 1843 r. Kaź. Choński „Uwagi nad naturą, działaniem i użyciem druskienickich wód“, Wilno 1841. Ksaw. Wolfgang „O wodzie mineralnej solnej w D.“ Wilno, 1841. A. Hryniewicz „O wodzie mineralnej druskienickiej“, Wilno, 1842. Stanisław Pawłowski „Uwagi nad skutecznością wód mineralnych druskienickich“, Petersburg, 1847. J. L Kraszewski i Ksaw. Wolfgang „Druskieniki, szkic literacko-lekarski“, Wilno, 1848. Dr. Pilecki w Tyg. illustr. 1877, nr. 84. 2.) D., wś włośc., nad rz. Dzitwą, pow. lidzki, 4 okr. adm., o 46 w. od Lidy, 13 dm., 131 mk. (1866). 3.) D., wś włośc., nad rz. Niezdzilką, pow. lidzki, 5 okr. adm., o 46 w. od Lidy, 8 dm., 39 mk. (1866).

Druskieniszki, wś włośc., pow. trocki, 2 okr. adm., o 28 w. od Zyżmor, 16 mk. (1866).

Druskinele, wś, pow. wystrucki, st. poczt. Bokiele.

Druskupie. Tak się zowią po litewsku słone źródła w Birsztanach.

Drustele, wś, pow. rossieński, par. Lale.

Druszin (niem), ob. Drużyny.

Druszkopol, ob. Drużkopol.

Drut, rz. ob. Druć.

Drutarnia 1.) os., pow, opoczyński, gmina i par. Przysucha. Leży przy drodze bitej 2-go rzędu o 28 w. od Opoczna, 9 dm., 143 mk. i 36 m. ziemi włość., 6 dworskiej. 2.) D., wś, pow. konecki, gm. Gowarczów, par. Końskie, 3 dm., 24 mk. i 42 m. ziemi włośc. i 4 dworsk. Fabryka żelaza hr. Wielhorskiego.

Drutarnia, niem. Drahthammer, wś, pow. lubliniecki, par. Sodów, nad Małapaną, z leśniczówką Lubocz i młynem wodnym Poleśnicze; 26 os., 194 m. gruntu. F. S.

Drutesk, ob. Druck.

Drutischken (niem.), ob. Druciszki.

Drutuny, wś rządowa, nad jez. Łusza, pow. święciański, 2 okr. adm., mk. kat. 50, dm. 7, (1866), od Swięcian 28 w.

Druwiszki, dwór, pow. rossieński, par. Lale.

Druzgieniki, mylna nazwa Druskienik.

Druzno, niem. Drausensee, mylnie Drużna, jezioro dość znaczne i ze wszech miar warte opisu, północną częścią leży w Prusiech zachodnich, południową częścią we wschodnich, około ¼ mili od Elbląga, przeszło milę od zatoki Świeżej (Frischer Haff). Ciągnie się przywąskim pasem z południa ku północy, długie około 1 milę. Woda ogółem dość jasna, przejrzysta, jest miękka, trąci nieco mułem z powodu gruntu zamulonego, szlamistego. Mówią, że niektóre miejsca na gruncie są ciepłe. Latem woda bardzo się rozgrzewa; zimą zamarza wprawdzie, ale nie jest bezpiecznie chodzić po lodzie, gdyż po onych ciepłych miejscach pozostają otwory. Na szlamistym gruncie tworzą się bowiem eksplodujące gazy, które nie mając miejsca z wielką siłą lód wyłamują: odtąd już te otwory więcej nie zamarzną. Nawet zesztywniałą zmarzłą ziemię przy pobliskich groblach podnoszą do góry owe gazy; tak są gwałtowne. Lud zabobonny teraz jeszcze przypisuje te eksplozye złemu jakiemuś bóstwu, które zowie się po starosłowiańsku Wichert: ażeby go ułaskawić i wywabić z pod wody, robi przeręble w lodzie na krzyż, przez które chcą żeby wyszedł. Dla tego że grunt jeziora coraz bardziej sie zamula, woda nie jest głęboka: latem, gdy woda opadnie, występują tu i ówdzie małe wysepki; dość płaskie łodzie ze zbożem mają tylko środkiem jeziora swoję drogę, która nadto musi być czyszczona. Najgłębsze miejsca znajdują się na północ w t. zw. malborskiej i elbląskiej zatoce (Elbinger und Marienburger Bodden), gdzie jezioro Dr. ma swój odpływ do zatoki Swieżej. Powierzchnia jeziora jest tylko mało co wyżej wzniesiona po nad tęż Świeżą zatokę: dla tego gdy jest wicher z północy, wiele wody napływa z morza do jeziora, tak że nieraz wtedy Dr. wyleje. Dopływów ma Dr. dosyć sporo, mianowicie ze wzgórza. Znaczniejsze są: rz. Dzierzgoń, Sorga (ob.), po której statki idą z południa przez jezioro, zwykle zbożem lub drzewem ładowne; rz. Klepa (Kleppe), z którą się schodzi nowy kanał elbląsko-mazurski (oberländisch-elbinger Kanal), łączący wielkie jeziora pod Iławą i Ostródą z jez. Druznem, dalej rz. Wąska (Weeske?), Elszka (EIske?) Drehl i Tuja (Thiene). Wszystkie prócz ostatniej płyną ze wzgórza i wiodą z sobą większą lub mniejszą ilość szlamu i piasku, który w jeziorze osadzają. Takim sposobem jezioro coraz bardziej się zmniejsza, a na brzegach powstały obszerne i żyzne łąki. Przy ujściu jedynej rz. Wąskiej utworzyło się w przeciągu około 200 lat co najmniej 14 mórg