nie wiadomo z dziejów, byłto też rycerz zawołany, wojownik szczęśliwy, który, mając powierzoną sobie obronę Podola i Ukrainy, odpędzał wciąż i płoszył Tatarów. Wiadomo jak pod Białącerkwią w 1626 r. i pod Martynowem w 1629 r. ogromną im zadał klęskę. Dzięki też jego dzielnemu ramieniu i ustawicznej troskliwości „Ukraina dalsza miasteczkami i wsiami pozasiadywała“ (Jerlicz). W 1626 roku d. 2 czerwca St. Chmielecki datował swój uniwersał z Bałabanówki, przestrzegając, że wojska tatarskie z całą potęgą puściły się na szlak kuczmański, żeby więc mieszkańcy Ukrainy mieli się na ostrożności i żeby z ochoty swej ruszyli się do wojska Jego. Kr. Mości. („Akta Grodź. Lw.“ t. I str. 50). W nagrodę zasług otrzymał chorąztwo bracławskie i starostwa: owruckie i taborowskie, a w 1630 r. uczczony był województwem kijowskiem — Ale „cny Chmielecki, mąż sławny, jakiego wiek nie miał dawny“ tegoż jeszcze roku (1630 r.) d. 20 lutego, z żalem całego Podola i Ukrainy, umarł w Międzybożu, pochowany w Barze. Starowolski w „Monumentach“ napisał dlań nagrobek. — Zostawił synów dwóch: Łukasza i Adama. W 1631 r. Stany Rzplitej, na prośbę posłów ziemskich, część kontrybucyj niedopłaconych potomstwu jego darowały („Vol leg.“ III fol 695). Łukasz Chmielecki założył obok Bałabanówki drugą wieś i przezwał od swojego imienia Łukaszówką — ale niedługo żył, bo umarł w 1645 r. Dziedzicem Bałabanówki został Adam Chmielecki, ale i ten w 1648 roku pod Korsuniem wraz z hetmanami i wielu z rycerstwa dostał się w okowy. W 1648 r. w czasie wojny kozackiej B. smutnych doznała przygód przez rewolucyą ogniem i szablą; w tym roku bowiem kozacy, złączywszy się z hanem tatarskim w poblizkim m. Żywotowie, przez cztery dni stojąc na miejscu w całej okolicy „psuli i palili.“ Ludność też tak z B. jak i z poblizkich miasteczek albo się rozbiegła albo w jassyr została zabraną. Przez długie lata do zniszczonych dóbr nikt się nie dowiadywał, aż dopiero w 1723 r. zjechał do Bałabanówki, dziedzic jej, Jan Worcel, chorąży znaku pancernego, do którego jaką drogą przeszły te dobra po Chmieleckich nie wiemy. W 1734 r. wojska zagraniczne, pod komendą jenerał-majora Kejta, wpadłszy do dworu w Bałabanówce, Worcela rozkrzyżowawszy na wrotach, kłóły („Arch. J. Z. R.“ t. II część 3 str. 185). W 1737 r. znowu hajdamacy zrabowali B. („Kuryer polski“). W 1760 r. posiadał tę majętność Stanisław Worcel, sędzia ziemski halicki. W 1768 r. w czasie tak zwanej „Ko-liszczyny" wielu gospodarzów i różnych ludzi z dóbr Worcella, bojąc się o życie i chudobę, precz rozeszło się i poumykało („Arch. J. Z. B.“ tom I dodatki str. 584). B. następnie należała do Adama Worcella, potem do Leonarda Worcella, którego córka Emilia wyszła za Michała ks. Radziwiłła, pułkownika wojsk polskich. Po śmierci tegoż w 1847 r. miasteczko to zostało posiadłością córki jego ks. Marcelliny, zaślubionej w 1840 r. Aleksandrowi ks. Czartoryskiemu. W 1857 r. nabył B. Włodzimierz hr. Potocki. W XVIII w. wyrabiano w B. słynne dubeltówki, poszukiwane wonczas przez myśliwych. Ziemi należy do B. 4180 dzies. wybornego czarnoziemu. Zarząd gminny w B., policyjny w Lińeach. B. rozdziela się dziś na pięć części, nazywających się: Zamostjem, Komarówką, Hnojanką, Morosówką i Zawalem. Z dawnego obronnego zamczyska dotrwał po dziś dzień wał. Mieszkańców obojej płci liczy B. 1916, starozak. 113. 2). B. lub Bałabańszczyzną zowie się też we Lwowie na przedmieściu gródeckiem jurydyka oraz posiadłość niegdyś władyków lwowskich i monastyru ś. Jura. Podobnież i parę innych posiadłości miejskich we Lwowie. E. R. i Kl. Przed.
Bałachna, m. pow., gub. niźegorodzka, na prawym brzegu Wołgi, blisko 5 mil od Niższego Nowogrodu, o 1' 09 w. od Petersburga, w XVI wieku było już ludnem. Za rządów Heleny Glińskiej r. 1532 wzniesiono tu zamek dla obrony od Tatarów kazańskich, który czas i pożar w r. 1730 zniszczyły prawie do szczętu. Liczy do 4000 mieszkańców; ma 9 kościołów, 46 fabryk i rękodzielni. W połowie przeszłego wieku wywarzono tu soli do 250,000 pudów, ale ponieważ zużywano przytem wielką ilość drzewa, przeto rząd w r. 1753 zakazał wywarzania. B. ma bank miejski, st. poczt. i przystań statków parowych. Bałachniński powiat ma przestrzeni 73 i pół mil kwadr., 99,000 mk. Położenie po większej części niskie i leśne; grunta piaszczyste i błotniste, a zatem mniej urodzajne; wszelako zboże wystarcza na potrzeby mieszkańców.
Bałaharówka, dawniej Bałaurówka, mylnie Białahorówka zwana, wioska i gmina, niegdyś przysiółek czyli przedmieście miasteczka Obertyna w pow. horodeńskim, rozłożona ku południowo-wschodniej stronie Obertyna, nad małym potokiem i przy drodze z Obertyna do Kołomyi i Gwoźdźca. Cała przestrzeń zajmuje według najnowszego pomiaru 566 mg. Lasu i pastwisk brak wielki czuć się daje w tem miejscu, jak niemniej w całej okolicy a za paliwo służy tu słoma i łajna suszone. Po stronie wschodnio-północnej przeciągają tędy małe wzgórza, niegdyś Bałaury czyli Czartowe góry zwane, zawierające w utworach gipsowych, ogromne, 50 do 60 stóp grube pokłady gipsu, pomiędzy któremi w wielu miejscach znacho-dzą się próżnie, w kształcie małych pieczar, zwykle oknami zwane. Liczy obecnie 34 dm., 173 mieszk., z tych 42 obr. łac, 116 gr. kat.
