wsze po r. 1854 rozpoczęte: z Chojnic do Bytowa, z Chojnic do Nakła, z Chojnic do Kościerzyny, z Chojnic do Tucholi, z Tucholi do Terespola i do Bydgoszczy. Główne nazwiska polskie utrzymujące się dotąd śród obywatelstwa ziemskiego tego powiatu są: Łukowicz, Sikorski, Dobrski, Piekarski, Główczewski, Kliński, Ostrowski, Lipiński, Sarnowski i i. Uwaga. R. 1875 został od chojnickiego odłączony nowy powiat tucholski; w powyższym opisie nie można było jednak uwzględnić tego rozdziału, ponieważ odnośne urzędowe statystyczne dane nie są jeszcze dotąd ogłoszone. Kś. F.
Chojniczki, albo Mała Chojnica, niem. Kl. Konitz, wieś włośc. w pow. chojnickim, niedaleko jeziora charzykowskiego (Müskendorfer See), ¾ mili od Chojnic. Istniała za książąt pomorskich, urządzona prastarem prawem polskiem; r. 1326 Teodoryk von Lindenhain, komtur świecki, nadał jej nowy przywilej, którym przepisał prawo chełmińskie. Ch. stanowiła od dawna osobną parafią, w skład której wchodziły wioski: Chojniczki, Charzykowy, Funkemel, Buszmel, Jarcowo i Zbyniny; proboszcz posiadał 4 włóki; piąta włóka i dwa kawały ziemi, które nazywano Kawle, były zapisane na utrzymanie kościoła. Kościół sam był patronatu rządowego, tytułu św. Michała Archanioła, z drzewa stawiany; w r. 1519 zburzyli go krzyżacy, którzy się wtedy pokusili napowrót zdobywać nasze Pomorze. Później znowu go odbudowano. Jeszcze po reformacyi bywali przy nim proboszczowie, ostatni nazywał się Jerzy Rimer. R. 1617 arcyb. Gębicki przyłączył kościół w Ch. jako filialny do fary w Chojnicach. Dopiero w czasie drugiej wojny szwedzkiej dotyla ucierpiał kościół w Chojniczkach, że już nigdy potem nie został odbudowany. Obecnie tylko cmentarz wskazuje po nim miejsce. Obszaru ziemi liczą w Ch. 3757 m., domów mieszk. 39, kat. 89, ew. 248; szkoła jest w miejscu. Kś. F.
Chojnik, Choynik, wś, pow. tarnowski, ma 1414 m. rozl., w tem 933 m. roli orn., 132 dm., 902 mk., par. w Gromniku, szkoła ludowa jednoklasowa, położenie pagórkowate, gleba żytnia. M. M.
Chojnik, strumień, lewy dopływ Białej Dunajcowej. Wytryska w obr. gm. Lichwina w pow. tarnowskim w Galicyi z pod lesistego wzgórza Wału (526 m.), w lesie bukowym; płynie rączym prądem w kier. płd. z razu lasem lichwińskim, poczem łąkami chojnickiemi, i po 7 kil. biegu, przerznąwszy gościniec bity i tuż za koleją leluchowską, wpada do Białej Dunajcowej z lewego brzegu. W Chojniku odlewa dwa stawy. Br. G.
Chojniki, wieś, pow. makowski, gm. Sypniewo, par. Nowawieś. W 1827 r. było tu 10 dm. i 75 mk. Br. Ch.
Chojniki, dobra ziemskie i mko, w samem sercu Polesia pow. rzeczyckiego, przy małym gościńcu pocztowym, idącym z Jurewicz do Brahina, w gminie chojnickiej, w 2 stanie policyjnym (jurewickim), w 3 okręgu sądowym (narowlańskim), o 70 w. od Rzeczycy i tyleż prawie od Mozyrza odległe, przy drodze z Barbarowa do Brahina; miasteczko ma 500 mk. Niegdyś to miejsce było własnością kniaziów Wiśniowieckich, następnie Szujskich, w końcu przez wiano dostało się Prozorom i do dziś dnia w tem ręku zostaje. Józef Prozor, wojewoda witebski, miał rezydencyą naprzemian w Chojnikach i w Dudziczach (ob.) a syn jego Karól, znany z zacności i światła, ostatni wielki oboźny litewski, tu ciągle przemieszkiwał i umarł około 1833 roku. Dawna rezydencya magnacka wojewody i oboźnego Prozorów, do dziś dnia się podtrzymuje i muszą tam być ważne archiwa, księgozbiór, dzieła sztuki, pozostałe po dygnitarzach rodziny, odgrywającej wybitną rolę w ostatniej dobie kraju. W każdym razie zapewne potomkowie zachowają te pamiątki dla przyszłości. Dobra Ch. wraz z kluczami Horodyszcze, Ostrohladowicze i Sawicze stanowią jednę z większych własności w gubernii mińskiej, obszar ich zawiera 112,550 morgów. Puszcze są tu wielkie, łąki niezmierne, wszelkie zasoby ekonomiczne nagromadzone w naturze, lecz wszystko to oczekuje kierownictwa umiejętnej i pracowitej ręki, a na takich olbrzymich przestrzeniach można rozwinąć myśl w czynie. Dwa młyny wodne na rzece Brahince w majętności Horodyszczu przynoszą dochodu około 2,000 rubli; tu znajduje się niewielka fabryka żelaza. W lasach Chojnickich wypęd smoły i terpentyny stanowi niejaki dochód, ale możnaby było ten przemysł szeroko praktykować kiedy są wielkie zasoby w puszczach. Gmina chojnicka składa się z 37 wiosek i liczy 3,584 włośc. płci męz. W Chojnikach jest szkółka wiejska i biuro pocztowe, a niedawno jeszcze był kościół filialny parafii Ostrohladowicze. Klucz sawicki stanowi gminę osobną, w tej gminie jest 27 wiosek, 2,252 włościan płci męzkiej. Sawicze leżą w 1 policyjnym stanie (brahińskim), w 2 okręgu sądowym (łojowskim). Al. Jel.
Chojno, 1.) Choino, wś, pow. rypiński, nad jez. chojnowskiem, gm. Chróstkowo, par. Ruże, o 63 w. od Płocka, o 14 od Rypina, o 17 od Lipna, o 35 od Włocławka, o 21 od Nieszawy. R. 1827 miała 36 dm., 339 mk., obecnie z wsią Chojenek 416 mk., 35 dm. Był tu niegdyś kościół paraf. Dotąd wskazują miejsce gdzie stał na pięknem wzgórzu nad jeziorem. Jezioro to nazywają także „Księżem“ a mnóstwo kości ludzkich, wykopanych na tem
