Czumakowanie stanowi dotąd znaczną gałęź przemysłu wielu mieszkańców. Co do handlu, gubernia charkowska, obszernością swoich obrotów, zajmuje bardzo ważne miejsce w Cesarstwie. Największy handel prowadzą kupcy charkowscy i sumscy. Główne prżedmioty handlu gubernii charkowskiej stanowią: wełna, konie, zboże, wódka, bydło rogate, azowskie i dońskie ryby, kolonialne towary, bławatne, i różne produkta krajowe. Oprócz zwyczajnych targów w miastach i wsiach, w charkowskiej gubernii istnieje 288 jarmarków, na których obroty handlowe do 80,000,000 rubli dochodzą. Okrąg wojenny charkowski obejmuje 6 gubernij: charkowską, kurską, orłowską, woroneską, pułtawską i czernihowską, razem 277,550 w. kw. (Według materyałów dostarczonych przez p. Adama Kosmowskiego i z Encyklopedyi Orgelbranda).
Charkowce, wieś, pow. nowogradwołyński, gmina Mszaniecka, włościan dusz 372, ziemi włośc. 1355 dz., ziemi dworskiej 1565 dz.; własność Żurakowskich. L. R.
Charkówka, wś, pow. humański, nad niewielką rzeczką, wpadającą do Tykicza. Mieszkańców 884, wyznania prawosł. Cerkiew parafialna. Ziemi 2499 dz. Należy do Kotowicza. Zarząd gminny we wsi Kiszczyńcach, policyjny w m. Talnem. Kl. Przed.
Charlejów, wś i folw., pow. łukowski, gm. Serokomla, par. Łysobyki, sąd gm. okr. V w osadzie Adamów, st. poczt. w Kocku odl. w. 10, od Wieprza w. 4. W Ch. włościanie posiadają m. 857 (osad 61, dymów 44), w należącym doń Ernestynowie morg. 152 (osad i dymów 10), wieczysta dzierżawa w Ernestynowie m. 90. Do dominium należy ziemi ornej m. 600, łąk m. 182, lasu (w r. 1873) morg. 458, nieużytki zajmują m. 15. Zabudowań folwarcznych drewnianych 15. W 1827 roku było tu 42 dm., 373 mk.; obecnie liczy 46 dm. i 443 mk. A. T.
Charlejówka, wś, pow. skwirski, nad rz. Kamionką, wpadającą do Rostawicy, o 16 w. od m. Pawołoczy. Mieszk. 1366, wyznania prawosław. Cerkiew parafialna i szkółka. Ziemi 3281 dz., wybornego czarnoziemu. Należy do Szawrowa. Zarząd gminny w tejże wsi, policyjny w m. Pawołoczy. Kl. Przed.
Charlęż, wś, pow. lubartowski, gm. Zawieprzyce, par. Bystrzyca. W 1827 r. było tu 36 dm., 105 mk. Por. Byszów i Chabne.
Charlotten (niem), ob. Szarłata, Szarłaty.
Charlottenberg,-burg,-hof,-thal (niem.), bardzo wiele dóbr i folwarkow w Prusiech Wschodnich i Zachodnich nosi podobne nazwy. Są to po większej części osady nowe i albo wcale nazw miejscowych polskich nie mają, albo też w ustach ludu noszą tylko nazwy, które są mniej lub więcej udatnem spolszczeniem brzmienia nazw niemieckich.
Charlottenberg (niem.), ob. Szywalska kolonia.
Charlottenbrunn (niem.), mko, pow. walbrzyski, szczawy, kąpielowy zakład, śliczne okolice.
Charlottendorf (niem.), 1.) kol., pow. prądnicki, par. Łącznik, ma 11 dm., 84 m. rozl. 2.) Ch., kolonia, pow. pszczyński, założona 1770 r. na terytoryum dóbr Golasowice, o 3 mile od Pszczyny, w parafii Golasowice, ma 20 dm., 166 m. roli ornej. Ludność przeważnie rękodzielnicza.
Charlottenfeld (niem), 1.) kol., pow. olesiński, par. Wielkie Borki, należy do wsi Ciorka. 2.) Ch., Oska Piła, ob. Osse.
Charlottengrube (niem.), kopalnia węgla we wsi Czernice, pow. rybnicki, wydaje do 400 tys. ton węgla rocznie.
Charlottenhof (niem.), 1.) kolonia górnicza, pow. bytomski, założona okolo 1820 roku przez Jana Porębskiego, ówczesnego dziedzica dóbr Świetochlowice, na terytoryum tych dóbr, dziś leży o pół kil. od Król. Huty, ma 44 dm., 114 m. rozl. 2.) C., ob. Gaj.
Charlottenthal (niem.), 1.) mała wś, pow. kościerski, o pół mili od Kościerzyny, odłączona od Wójtostwa. 2.) Ch., ob. Szarłata.
Charlottenthal (niem.), 1.) albo Charlottenau, (niem.), folw. należący do dóbr Miedary, pow. namysłowski. 2.) Ch., wś kol., pow. namysłowski, pod Rychtalem, par. Wielki Buczek. 3.) Ch., ob. Klekotna. 4.) Ch., ob. Grabownica.
Charlub, Charłupia, niem. Kartlup, olędry, pow. śremski, 15 dm., 152 mk., 24 ew., 128 kat., 46 analf., st. poczt. Książ i gośc. o 5 kil., st. kol. żel. Jarocin o 28 kil. M. St.
Charłupia, 1.) mała, wś, nad rz. Wartą, pow. sieradzki, gm. Charłupia, par. Charłupia mała, leży o pół mili od Sieradza, przy trakcie prowadzącym do m. Warty. Posiada kościół par. drewniany i szkołę początkową. W 1827 roku było tu 26 dm. i 196 mk., obecnie 474 mk.; do dominium należy m. 725, t. j. ziemi ornej m. 277, łąk i pastwisk m. 411, ogrody zajmują m. 17, resztę różne nieużytki; gospodarzy rolnych 30, zagrodników 17, posiadają razem m. 153. Grunta faliste, gatunek ziemi glinkowato-wapienny, warstwa dolna przepuszczalna. Od roku 1854 gospodarstwo 2-polowe, przy którem cała przestrzeń roli ornej corocznie sie obsiewa. Rzeczka Mesznik, wpadająca do Warty, przerzyna łąki. Dwa stawy rybne, zabudowań dworskich 19. Niegdyś Ch. z granicznemi wioskami: Dzierlinem, Biskupicami i Wolą Dzierlińską należała do zamożnej rodziny Biskupskich. Po rozdziale tych majątków w XVII w. pomiędzy synów jednego z Biskupskich, Ch. przechodziła kolejno
