Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/53

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

Auerbachshütte, ob. Żelaznahuta.

Auerswalde, ob. Falkowo.

Auga, jez., pow. kalwaryjski, gm. Simno, we wsi Augieniki (u Zinberga Angieniki, u L. Wolskiego Auginiszki). Leży o 6 w. na półn. od jez. Duś i Metele, ma 100 morg. rozległ., 36 st. głęb.

Augs…. Od „Augs“ zaczynają się nazwiska wielu wsi w Prusach Wsch. np. Augsgirren, Augskallen, Augstumall i t. p., które też Niemcy przez Aux... piszą.

Augstupoehnen, ob. Symoliszki.

Augusta, jez., ob. Augustowskie jez.

Augustdorf, kolonia niemiecka, ob. Śniatyn.

Augustenau, ob. Broniewice i Augustowo.

Augustenhof, 1). folw. w pow. suskim, należy do Henrykowa, mieszk. 13 katol., 52 ewang. 2). A., ob. Augustowo. 3). A., ob. Trzebiachowo. 4). A., ob. Młynkowo. 5). A., ob. Dąbrówka.

Augustenthal, ob. Teichhof.

Augustenwalde, Augustwalde, wś, pow. malborski, 643 ha. rozl., mieszk. 426 ewang., 100 menonitów, 31 katol. Szkoła ewang.

Augustfelde, ob. Poborka.

Augusthof, 1). folw., pow. wrzesiński, ob. Sokolniki, 2). A., por. Augustenhof.

Augustinken, ob. Augustynowice, Augustynki.

Augustopol, kol., pow. kutnowski, gm. i par. Dąbrowice; założona w początku tego stulecia na gruntach mka Dąbrowicy, zajmuje obszaru 1124 morg., posiada 53 dm. i 455 mk., w tem 317 ewang. i 138 kat. Istnieje tu szkółka ewangelicka i dwa domy modlitwy, tudzież cmentarz ewangelicki; mieszkańcy zajmują się rolnictwem.

Augustów, 1). miasto główne pow. t.n., leży nad rzeką Nettą, pod 53°,49′ szer. i 40°38′ dł. geograf., przy trakcie bitym warszawsko-kowieńskim, o 240 w. od Warszawy, o 28 od Suwałk, o 73 od Grodna. A. posiada urząd powiatowy, sąd pokoju V okręgu, należący do zjazdu sędziów w Suwałkach, zarząd kanału augustowskiego, st. poczt., st. telegr. międzynarodową. Kościołów znajduje się w A. cztery: katolicki, ewangelicki i dwa prawosławne. Ludność A. wynosi w samem mieście 7846, w tem mężczyzn 3939, kobiet 3907, domów 501; przedmieścia: Białobrzegi, Biernatki, Klonownica, Turówka, Wójtowskie-uwołoki i Żarnowo, mają razem mk. 2105: w tem mężczyzn 1086, kobiet 1019; domów 327. Do miasta należy obecnie 446 włók a w tej liczbie 139 włók lasu, 15 włók jezior i 5 nieużytków. Dzisiejsze przedmieścia: Żarnowo, Biernatki, Turów są to dawniejsze obręby leśne, dodane miastu przez Zygmunta Augusta w 1564. A. został założony przez Zygmunta Augusta w 1561 roku na gruntach królewskiej włości Knyszyn i nazwany od imienia założyciela. Rybołóstwo, piwowarstwo, wyszynk trunków i handel stanowiły główne zajęcie mieszk. Zbudowane z drzewa, ulegało łatwo pożarom, lecz szybko się odbudowywało, mając obfitość drzewa w sąsiednich puszczach ekonomii grodzieńskiej. W miejscu poprzednich drewnianych kościołów wzniesiono ze składek parafii murowaną świątynię w 1848 r. W kaplicy na przedmieściu jest obraz Chrystusa, uważany za cudowny i stanowiący cel pobożnych pielgrzymek w czasie odpustów. A., parafia katolicka, należy do dekanatu augustowskiego; istniała też tu parafia i dekanat grecko-unicki. Dekanat kat. dyec. sejneńskiej, składa się z 12 parafij, położonych w powiecie augustowskim Adamowicze, Augustów, Bargłów, Hoża v. Sylwanowce, Jaminy, Janówka, Krasnybór, Raczki, Studzieniczna, Szczebra, Sztabin, i Teolin. Augustowski dekanat b. dyecezyi chełmskiej obrządku grecko-unickiego w 1863 dzielił się na 10 parafij: Augustów, Balla kościelna, Hodyszów, Hołynka, Lipsk, Łubno, Perstuń, Rygałówka, Sopoćkinie, Wysokie-Mazowieckie. (Por. „Miasto A.“ przez Jana Jarnutowskiego Bibl. War. 1863 II–149 a także Bibl. War. 1857, III–IV i 1858 II). Powiat augustowski gub. suwalskiej graniczy na północ ze suwalskim i sejneńskim, od zachodu i południa z gub. grodzieńską, od południo-zachodu z łomżyńską a na zachód przytyka do Prus. Rozległość ogólna wynosi 36,3 mil. kw. Powierzchnia ziemi przedstawia równinę z niewielkiemi wyniosłościami, które przechodzą w sąsiednie powiaty pod nazwą wzgórz augustowskich. Wielka ilość lasów (około 70,000 dziesięcin) zasila wodą gęstą sieć rzeczek, jezior i bagnisk. Z rzek ważniejsze są: Niemen stanowiący wsch. granicę pow., Czarna Hańcza oddzielająca go w północnej stronie od sejneńskiego i Biebrza na południowej granicy. Z odprowadzających zaś miejscowe wody w obrębie powiatu: Netta, Stawiska i Jastrzębianka z licznemi dopływami. Jeziora grupują się przeważnie w półn. zachodniej części powiatu; znaczniejsze są: Sajno, Necko, Białe, Niższa Rospuda, Studzieniczne, Gorczyca, Orle, Paniewo, Krzywe, Mikoszewo i t. d. Przeważnie piaszczyste grunta wytwarzają glebę żytnią II klasy, jednę z najuboższych w Królestwie; w gubernii suwalskiej zaś pow. A. zajmuje w rzędzie 7 powiatów piąte miejsce co do urodzajności. Wysiew pszenicy wynosił średnio (w latach od 1870 do 1872) 1,300 czetwierti, żyta 16,000 czetw.; zbiór zaś średni 8,300 czetw. pszenicy i 67,000 czetw. żyta. Hodowla inwentarza nie przedstawia nic godnego uwagi. Stadniny koni utrzymywane są w Świacku i Wasilewiczach, posiadłościach hr. Wołowiczów. Przemysł fabryczny na niskim stopniu. Prócz gorzelni i browarów tylko fabryka odle-