Page:PL Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1.djvu/522

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

dzień, ma folw., młyn wodny, cegielnię, wysoki piec, fryszerkę. Do B. należą huta żelazna Buńki, leśnictwo Strachowe i osady Kulaza i Obudowe.

Bzin i Bzinek, wś rząd., pow. konecki, gm. Blizin, par. Skarzysko. Istnieją tu zakłady żelazne, w których wyrobiono w 1875 r. 47,366 pud. surowcu, przerobionego na żelazo, walcowane w fabryce w Sielpi. B. posiada szkołę początkową, 6 dm., 89 mk. i 143 morg. obszaru; Bzinek zaś liczy 71 dm., 422 mk. i 668 morg. ziemi włośc. W 1827 r. Bzin i Bzinek miały 39 dm. i 325 mk. Fabryki żelazne w B. należały niegdyś do familii Porębskich, z których jeden, wstąpiwszy do klasztoru cystersów w Wąchocku, wyniesiony na godność opata, zapisał klasztorowi dymarkę, istniejącą od 1700 r. W roku 1754 za biskupa Załuskiego, dyrektor fabryk Szubert przeistoczył dymarkę na półwielki piec i wybudował dwie fryszerki. Fabryki te, źle administrowane przez księży, nie przynosiły im odpowiedniego dochodu, a wydzierżawiane żydom, szybko chyliły się do upadku. Po przejściu na własność rządu, dnia 16 lipca 1818 r. dyrekcya główna górnicza zajęła się doprowadzeniem fabryk do odpowiedniego stanu, piec urządzono na 2 formy, podwyszywszy nieco szybu; produkowana surowizna nie tylko wystarczała dla miejscowych fryszerek, lecz przerabiano takową i w suchedniowskich. Taniość materyałów przetworowych z powodu bliskości kopalń i lasów, odpowiednia do prowadzenia stałego fabryki woda (staw bowiem bziński przyjmuje w siebie dwie rzeczki, Kamionkę płynącą od fabryk blizińskich i Łączniankę od Suchedniowa i Rejowa), dozwalały taniej niż w innych miejscowościach produkować surowiznę i żelazo; dla tego też piec ten, co parę lat reperowany, podtrzymywany był w biegu do końca 1867 roku. W końcu roku tego uległ zupełnej stagnacyi, w skutku bowiem przepalenia i porozsadzania się murów groził co moment pożarem wszystkich zabudowań fabrycznych. Podniesienie znakomite cen sprzedaży na surowiznę w ostatnich latach spowodowało, że rząd, za staraniem obecnego naczelnika okręgu, polecił rozebrać do fundamentów piec dawny, wybudować nowy, w większych nierównie rozmiarach. Budowę rozpoczęto w lipcu 1872 roku a 1 października 1879 r. piec już w bieg puszczony został. Nowo wybudowany piec ma wysokości 36′, przy tym urządzony jest aparat do ogrzewania powietrza, gazami uchodzącemi wierzchnią częścią pieca, produkcya roczna wynosi od 80–90 tysięcy pudów, przy znakomitej oszczędności węgla, przez co koszta produkcyjne obniżone zostały. Na starym piecu zaledwie 50,000 pudów można było produkować rocznie.

Bzin, ob. Brzyu.

Bzinitz, ob. Bzienice,

Bzinne, węg. Bezine, wś w hr. orawskiem (Węg.), nad rzeką Orawą, kościół katol. filial., dobra uprawa zboża, 358 mieszk. H. M.

Bzite, wieś z folwarkami Bzite i Walercin, pow. krasnostawski, gm. Rudka, par. Krasnystaw (r. l.) i Krupe (r. g.), odległa od rzeki Wieprz o wiorst 2, od stacyi kolei nadwiślańskiej Rejowiec o wiorst 7, od miasta powiatowego Krasnystaw o wiorst 6. Ma ludności stałej 311 dusz t. j. 149 mężczyzn, 165 kobiet religii katolickiej, domów 40. Rozłegłość ogólna m. 661, z czego w r. 1864 dla 39 osad włościańskich przeszło m. 391; reszta m. 270 stanowi własność dominialną. Grunta lekkie, ale łąk i pastwisk obfitość. R. 1827 było tu 38 dm., 165 mk. B. należało niegdyś do Bzickich, dziś Piotrowskich Kazimierza i Waleryi.

Bziunków, ob. Warłów.

Bzów, 1.) wś i folw., pow. olkuski, gm. i par. Kromołów, u źródeł rz. Warty, która tu na niewielkiej łące folwarcznej, otoczonej falistemi polami, z połączenia kilku bezimiennych strumieni powstaje. B. graniczy z Podzamczem, Ogrodzieńcem, Rokitnem i Kromołowem; grunta ma wapnisto-rędzinne, urodzajne, torf, kamień wapienny i rudę żelazną, której do zakładów w Porębie mrzygłodzkiej dostarcza 2000 korcy rocznie. Folw. B. rozl. m. 921, w tem ziemi ornej m. 607, łąk m. 31, ogrodów m. 3, pod zabudowaniami m. 3, wody i nieużytki zajmują m. 20, lasy m. 200, zarośla m. 57. Przy stawie folusz, wydzierżawiany sukiennikom kromołowskim; dymów folw. 8, innych zabudow. ekonomicz. 9. Wieś B. rozl. m. 639 należy do 49 gospodarzy. W r. 1827 było tu 35 dm. i 318 mk. L. Zejszner napisał rozprawę: „Ueber den weissen Kalkmergel von Bzów bei Kromołów u. die darin enthaltenen Belemniten“ (Leonhard's Jahrbuch 1869). A. T. 2.) B., wś, pow. siedlecki, gm. Czuryły, par Zbuczyn. W 1827 r. r. było tu 31 dm. i 229 mk., obecnie liczy 44 dm., 311 mk. i 749 morg. obszaru.

Bzów, ob. Bzowo.

Bzowica, wieś, pow. złoczowski o 4 mile na wschód od Złoczowa, o 1 i pół mili od Zborowa, o ¼ mili na południowy wschód od Olejowa, w zimnem, wysokiem Podolu. Przestrzeń pos. więk. roli orn. 424, łąk i ogr. 25, past. 2, lasu 78; pos. mniej. roli orn. 866, łąk i ogr. 108, past. 4, lasu 34. Ludność rzym. kat 206, gr. kat. 320, izrael. 4: razem 530. Należy do rzym. kat. par. w Olejowie, gr. kat. par. ma w miejscu, należącą do dekanatu zborowskiego, wiernych 380. W tej wsi jest szkoła filialna i kasa zaliczkowa z funduszem zakładowym 116 złr. Właściciel większej posiadłości: Kazimierz hr. Wodzicki. B. R.