żonych Wieniar. Gmina B. należy do s. gm. okr. VI w os. Busk, gdzie mieści się zarząd gminy i st. poczt. Ogólny obszar gminy wynosi 8319 morg., na których wysiewa się średnio 2300 korcy oziminy, 3150 korcy jarzyny i 5100 korcy kartofli. Zbiór zaś wynosi około 10,000 korcy oziminy, 20,000 korcy jarzyny i do 30,000 kor. kartofli. Gleba ziemi urodzajna, przeważnie rędzina wapienna, pod spodem margiel. Uprawa nie bardzo staranna. Ludność gminy wynosi 1290 męż. i 1274 kob.: ogółem 2564 mk. W skład gminy wchodzą wsie: Bieniątki, Bronina, Chotelek, Kostki duże, Kostki małe, Łagiewniki, Marzenin, Nadole, Siesławice, Wełecz, Zbrodzice i os. Busk. Par. B., dek. stopnickiego liczy dusz 4,003. O B. pisali: Ferd. Werner: „Rozbiór chemiczny wody mineralnej, znajdującej się pod miastem B.“, Warszawa 1832; Adolf Berends: „Busko i źródła mineralne pod niem się znajdujące“, Warszawa 1839; „Krótki opis B. i jego okolic“, Warszawa 1842 r.; Józef Dymnicki: „B. i jego zdroje“, Warszawa 1860; „Tyg. Illustr.“ z 1864 r. str. 115 i „Kłosy“ tom VIII str. 308. Czyt. także: Wiślicki J. M. „Opis Król. Polsk. pod względem historycznym, statystycznym, rolniczym, fabrycznym, handlowym, zwyczajowym“. Warszawa 1850 r.; Dietl J. „Uwagi nad zdrojowiskami krajowemi ze względu na ich skuteczność, zastosowanie i urządzenie“, Kraków 1858 r.; „Pogląd na ruch i postęp zdrojowisk krajowych w r. 1859, odczytany na ogólnem zgromadzeniu balneologów krajowych w Krakowie w d. 22 marca 1860 r.“ RTNK. 1860; „Czy zdrój Busk mógłby być użyty do leczenia z choroby rtęciowej i syfilitycznej“? Tyg. Lek. 1861 nr. 44–47; Bełza J.: „O wodach mineralnych w Król. Polsk. Wiadomość wyjęta z raportu, który w języku fran. złożył w r. 1837 rządowi ś. p. prof. Kitajewski“. Bibl. War. 1841. Br. Ch.
Busk, miasto, pow. Kamionka Strumiłowa, leży przy ujściu Pełtwi do Bugu, na lewym brzegu Bugu; z drugiej strony wpada w samem mieście Sołotwina do Bugu; te trzy płynące wody przecinają miasto i przedmieścia krętemi łożyskami w rozmaitych kierunkach, co chwila trzeba rzekę lub potok przebywać, przeszło 30 mostów istnieje w tem miasteczku dla utrzymania komunikacyi; z powodu tej obfitości wody nazwano Busk „Wenecyą galicyjską“; sławne jest także błoto w Busku w jesieni i na wiosnę; para silnych koni nie może przeciągnąć przez miasto próżnego wozu bez kilkakrotnego oskrobywania kół z błota; ziemia nadzwyczaj ciężka i lepka, trzyma się kół i zbija w ogromne bryły. Leży o 3 mile na południowy wschód od Kamionki strumiłowej a o 5 i pół mili na północny wschód ode Lwowa. Miasto to ma 3055 m. gruntu, leży na samej granicy złoczowskich dołów urodzajnych i puszcz piaszczystych; od południa i zachodu ciągną się złoczowskie doły z tłustą, ciężką ziemią urodzajną; od północy i wschodu piaski i ogromne lasy, należące do dóbr Busk, Kamionka strumiłowa, Radziechów, graniczące na wschód z lasami brodzkiemi i toporowskiemi, a na zachód z lasami należącemi do Mostów wielkich, Krystynopola, Poturzycy i t. d. Ludność rz. kat. 2215, gr. kat. 1677, izraelitów 402: razem 4294. Posiada sąd powiatowy należący do sądu obwodowego w Złoczowie, urząd pocztowy, dwie parafie, dwa dekanaty, sąd śledczy dla sądów powiatowych w B., Kamionce Strumiłowej i Radziechowie. Rzym. kat. parafia należy do dekanatu buskiego archidyecezyi lwowskiej (dekanat 14659 wiernych); pierwotna fundacya nieznana; odnowiona w 1554 r. przez Zygmunta Augusta. Kościół murowany, poświęcony w 1780 roku. Do tej parafii należą miejscowości: Adamy, Slązaki, Sobaszki, Warchoły, Grabowa z Maziarnią, Humniska, Jabłonówka, Kupcze, Rakobuty, Stronibaby, Uciszków, Lanerówka, Ostapkowce, Ostrowczyk polny, Pitrycze, Poburzany, Wierzbiany, Wolica, Żuratyn. W całej parafii liczba rzym. kat. 5745, akat. 68, izraelitów 1705. W całej parafii oprócz Buska znajduje się 11 szkółek ludowych. Na cmentarzu w Ostrowczyku polnym jest kaplica publiczna a w B. prywatna, w których nabożeństwo odprawiane bywa. Grecko-katol parafia, należąca do dekanatu buskiego archidyecezyi lwowskiej liczy z filiami w Wolanach i Długiej Stronie (dwa przedmieścia Buska) 1677 dusz gr. kat. W B. znajdują się dwie szkoły, jedna w samem mieście etatowa 4-klasowa, a na przedmieściu Długa-strona szkoła trywialna i obiedwie te szkoły należą do rady szkolnej w Sokalu. Dochód z majątku gminnego wynosił w 1878 roku 12,483 złr. B. posiada kasę pożyczkową z funduszem zakładowym 1595 złr. i szpital ubogich z funduszem 2777 złr. Założenie miasta Buska przypada w najdawniejsze czasy, albowiem już w IX w. istniało, i od księcia polskiego Ziemowita pewne wolności otrzymało. W pobliskim lesie znajduje się 14 mogił czyli kurhanów z czasów wojen litewskich. Leżący śród błot B. był silną fortecą, umocnioną 2 zamkami, z których, równie jak z wałów miejskich, tylko nieznaczne pozostały ślady. W 1516 roku napadnięte przez tatarów, obroniło się miasto najezdnikom, lecz w 1672 roku powtórnie najechane i zdobyte, poniosło przez złupienie i spalenie wielkie straty. W górze, na której się wznosi starodawna cerkiew św. Onufrego, są pieczary dotąd niezbadane. Nazwę Buska wyprowadzają jedni od rzeki Bug, nad którą leży, inni od bociana, po rusku „Buśko,“ z powodu że jak bocian zwykle na
