horodyszcu Bernawce założył on był zameczek i miasteczko osadził, ale sąsiad Kiryk Rużyński, roszcząc sobie jakieś prawo do tejże Bernawki, wpadł tu niespodzianie z kupą zbrojnych ludzi, spalił zameczek, poddanych rozpędził i pustkę uczynił. Ale gdy tego jeszcze roku tenże kniaź Kiryk Rużyński odjechał był na sejm, Fedor Tyszkiewicz zrobił najazd na Bernawkę alias Białopól i zagarnął ją na powrót i znów osadził. Inwentarz dóbr Tyszkiewiczowskich z 1593 r. wyraża: „Grunt białopolski, który natenczas jegomość pan Fedor (Tyszkiewicz), niedawno trzymając osadził; na nim miasteczko, nad Hujewką, począwszy osadzywać, i na horodyszczenku zameczek założył, w którym miasteczku zbudowana wieża jedna, a druga wieża poczęta budować i niedobudowana; jedna piekarnia, na niej strzelby, w niej niemasz nic. Horodyszczenko zastawiono palami; w tymże miasteczku podymia poddanemi osiadłego ośmdziesiąt; powinności żadnych z nich nie masz, bo nie dawno poczęto osadzać w roku przeszłym 1592. Pożytku tam z tego miasteczka... nic niemasz; do tego folwarku niemasz ani wsi osadzonych“ (Arch. J. Z. R., część 6. t. I, str. 229). Odtąd B., aż po dziś dzień niewyszedł nigdy z imienia Tyszkiewiczów. Na początku tego wieku mko to było w posiadaniu Wincentego hr. Tyszkiewicza, referendarza w. ks. lit., dziedzica Świsłoczy i Łohojska na Litwie i innych dóbr. Klucz białopolski składał się z następujących wsi: z m. Białopola, Tatarskiego siedliska, Kasperówki, Piatyhorki, Wernyhorodka, Koziatyna (dawniej Hujwy), Jankowiec, Nepadówki, Gurowiec, Puzyrek, Sadek, Panasówki, Dzierżanówki, Gadomiec wielkich i małych, Synhajówki, Zakutyniec. Znajdujemy w zródłaoh, że był tu kościół katolicki już w 1626 r., ale ten za wojen kozackich prawdopodobnie był zniszczony. Następnie terażniejszy kościół był fundowany przez Antoniego Tyszkiewicza, starostę strzałkowskiego. Był on z drzewa i stał na dawnem horodyszczu, otoczonem z jednej strony rzeczką, z drugiej fossą. W 1814 r. stanął na jego miejscu drugi murowany, dziś istniejący kościół, pod tytułem św. Antoniego z Padwy, założony przez Wincentego Tyszkiewicza, referendarza w. ks. lit., dziedzica dóbr białopolskich. Obraz św. Antoniego słynie z cudów. Parafia katol. dek. berdyczowskiego ma dusz 1624. Filia w Chałaimgródku; kaplice były dawniej w Wernyhorodce i Czarnorudce (Z rękopisów Edwarda Rulikowskiego i Klaudyusza Przedrzymirskiego). B. w czasie wojen kozackich stał już po za linią spustoszonego przez wojnę kraju; jakoż w 1651 r. przyciągnęło tu wojsko rzplitej pod dowództwem Rozrażowskiego, dla zasiągnięcia prowiantu, jako z okolicy jeszcze nieogłodzonej. W 1737 r. Stanisław Sługocki, regimentarz partyi ukraińskiej, zasłaniając kraj od swawolnych kup hajdamackich, podjazdem pod Białopolem szajkę hajdamaków rozproszył. Obecnie Białopol jest w posiadaniu potomków hr. Karola Tyszkiewicza, zmarłego w 1873.
Białopole, 1.) wś, pow. hrubieszowski, gm. Strzelce, par. Uchanie, w podmokłej nizinie śród lasów i wzgórz, przy drodze bitej z Chełma do Raciborowic, posiada urząd gminny i szkołę początkową. W 1827 r. było tu 57 dm. i 334 mk., obecnie 61 dm. Gmina B. należy do s. gm. okr. I w Jarosławcu, st. p. w Dryszczowie, odl. od Hrubieszowa 20 wiorst. W gminie istnieje gorzelnia, smolarnia, 3 młyny wodne, pięć szkółek. 2.) B., folw., pow. płocki, gm. Bielino, par. Imielnica, należy do dóbr pryw. Gulczewo.
Białopole, ross. Biełopolje, m. nadetatowe, pow. sumski, gub. charkowska, o 233 w. od Charkowa, st. p. i st. dr. żel. sumskiej, bank, 12256 mk.
Białorogi, wś, pow. suwalski, par. Jeleniewo, 9 w. od Suwałk, liczy 26 domów, 221 mk. K. H.
Białorucze, ross. Biełoruczje, mko i wieś z zarządem gminnym, w północnej stronie pow. mińskiego, gub. t. n., nad rz. Wiaczą (mały dopływ Swisłoczy), przy gościńcu z Mińska do Hajny wiodącym, o 25 w. od Mińska, w 1-szym stanie policyjnym, w 4-ym okręgu sądowym. Cerkiew parafial. i szkoła wiejska. Gm. składa się z 96 wiosek i liczy 1816 dusz męz. August III król polski w 1753 r. wydał przywilej na targi i jarmarki w B. Folwark od 1864 należy do Łopuszyńskich, ma obszaru 647 mor., z młynów i propinacyi około 1000 rs. Al. Jel.
Białoruś, Ruś Biała. Nazwa niezbyt ściśle określić się dająca, zarówno pod wzglęnem geograficznym, jak etnograficznym i etymologicznym. Podobno w. ks. Jan Wasilewicz w XV w. nadał to miano swojej krainie, żeby ją nad inne wynieść tytułem, bo zgodnie z duchem wielu języków „biały“ znaczył tyle co „wielki“, dobry, stary i t. p. Podobnież i książęta litewscy, owładnąwszy Smoleńskiem, przybrali nazwę ks. białoruskich. Wywód nazwy B. od śniegu jest niezręczny; prędzej już przypuścić można, że okolice te nazwano Rusią „białą“ od białych świt, które jej mieszkańcy noszą. Topograficznie B. obejmowała dawne 5 województw: mińskie, połockie, mścisławskie, witebskie i smoleńskie. W obszerniejszem znaczeniu pod nazwą B. objąć można: część gub. witebskiej, gub. mohilewską, połowę smoleńskiej, część czernihowskiej (dawny powiat starodubowski) oraz powiaty: borysowski, ihumeński, rzerzycki, bobrujski gub. mińskiej. W znaczeniu ściślejszem nazwę tę stosują tylko do gub. witebskiej (część wschodnia) i mohilewskiej. W gub. grodzieńskiej natomiast i zachodniej
