- Magbahinbahin kamo kag maggahum1
- (Bag-o nga Machiavelo)
- Magbahinbahin kamo kag maggahum1
SANDAY SIN-O ang mga magbubuot sang banwa?
Indi si D. Rafael sang sia buhi pa, wala’y sapayan nga sia ang
labing’ manggaranon, sia ang labing’ may malapad nga kadutaan,
kag halos ang tanan may nautang sa iya nga mga kabalaslan.
Sanglit mapailubon kag gintinguhaan niya ang pagpaiway sang
pagpaisug-isog sa iya ginhimo, sa banwa wala sia magpatok sing
bisan isa ka bunghay, kag nakita na naton kon daw ano ang ila
pagpakigsumpong sa iya kon makita nila sia nga nagpangduhadoha. Sa Kapitan Tiago ayhan? — Sang iya pag-abot, matuod,
binaton sia nga may orkesta sang mga nakautang sa iya, ginbangketehan sia kag hinan-ayan sia sing mga dulot. Pinuno nila ang
iya latok sing labing’ maayo nga mga bungangkahoy; kon makapangayam sila sing usa ukon baboy nga talunon, ginhatag sa iya
ang isa sang apat ka bahin; kon makita niya ang isa ka kabayo
nga matahum sang isa nga nakautang sa iya, pagligad sang tunga
sa takna ina makita na sa iya kwadra; tanan ini matuod, apang
nagkinadlaw sila sa iya kag gintawag nila sia sa tagu nga si
Sakristan Tiago.
Amo ayhan ang gobernadorsilyo?
Ini isa ka wala’y palad nga wala pagsugo, nagtuman; wala pagpangakig bisan kay sin-o, sia gin-akigan; wala paghimulos. sia
_______________
(1) Magbahinbahin kamo kag maggahum—Dividios e imperad sa kinatsila. Sa mga pumoluyo sa Manila kag Binondo wala sing madamo nga kalalangan sa pag-inangtanay. Ang pangabuhi sa sulod sang siudad nga natalutogan indi gid maayo: may kaduyogan sa kaibog nga lawasnon, may hinisaay, kahakog sa palangakoan, dinumtanay sang kabikahan, nagkahanabo sa matag-adlaw. Ang mga katsila gikan sa Espana ukon mga peninsular naghunahona nga sila labaw sa mga katsila sa pungsod, kag ini sila nagpasipala sa ila nga nagkaladto lamang sila sa kolonya sa pagmanggad. Sa mga maputi kag mga kalibugan subong sa tanan nga kolonyang’ kastila ginpaluntad sa gihapon ang pagtinuhayay^ sang mga sari sang katawohan sanglit amo ini ang pagdumala nga ginpalakat sang mga gumalahom sa paglikaw nga ang kabilugan sang mga sakop magbulag sa ila.
