500NOLI ME TANGERE
"Revoluciones de los Globos Celestes por Copérnico." — Hwi! ite, maledicti in ignem Kalanis! (Idap-ong ka sinubol, sa kalayo sa kalán.) — Hambal niya nga dinap-ong niya sa dabdab sang kalayo! Mga ribók kag si Copérnico! Krimen sa ibabaw sang krimen! Kon walâ akó makaabót sa panahón... "Ang kahilwayan sa Filipinas." Tatatá! ! ! ! Anó nga mga libro! Sa kalayo!
Kag sinunog nila ang mga libro nga wala'y kabilinggan, nga sinulát sang mga manunolat nga walâ sing ginpakalain. Bisán na ang "Kapitán Juan" isá ka sinulatán nga walâ sing kalainan, wala makalwás. Si primo Primitivo may katarungan: Ang mga matarong nagabayad nahanungód sa mga masalaypon.
Apat ukón limá ka taknà sang ulihe, sa isá ka tinipuntipon sa Intramuros ginhambalán ang mga nagkahanabò sang adlaw. Madamò ang tigulang nga babae kag kalaslon nga mga dalaga, mga babáe ukón kaanakán sang mga alagad, nga nagpalanapót sing mga bata, nga nagpalanguyáb kag nagpinanguy-ab. Sa mga lalaki, nga katulad man sang mga babae, nagpakità sa ila mga nawóng sang ila natun-an kag ginhalinán, may isá ka tawo nga gulang na, diutay kag pihák lang ang kamót, nga gintahâ nila sing maayo kag naghupót sing pagyubit sa ibán sa iya paghipos.
—Matùod nga sadto indi ko maantos ang mga prayle kag mga gwardya sibil sa ila pagkamalain sing tinun-an, — hambal sang isá ka daku nga babáe. — Apang karón nga nakità ko ang ila kapuslanan kag mga pag-alagad, daw maluyag na akó magpakasál sa maskin sin-o sa ila. Akó makibanwa.
—Amó man ang ihambal ko! — Sugpon sang isá ka maniwang nga babáe. ― Masubô nga walâ na sa aton ang Gobernador anay: yadto ibilin niya ang pungsod nga matinlò katulad sang pinggan.
—Kag tapuson niya ang kabikahan sang mga mabinatukon!
—Walâ silá nagasiling nga madamò ang mga pulô nga na- bilin pa nga papuy-an? Ngaa man nga indi pag-itapok didto ang mga indyo nga tsiplado? Kon akó ang Kapitan Heneral...
—Mga senyora, — hambal sang pihák-kamót, — ang Kapitán Heneral nakahibaló sang iya katungdanan; sunô sa akon nabatìán, naakig siá kaayo, kay nakahatag siá sing madamò nga bulig sinâ kay Ibarra.
