Jump to content

Page:Noli-Me-tangere-Hiligaynon-IV-Ni-Jose-Rizal-1963.pdf/465

From Wikisource
This page has been proofread.


449
Y BUON DI SI CONOSCE DA MATTINA


sia tawo; ginpabay-an niya ang pag-usisa sang iya Diwa, sa pagtungkad sang indi mahangop, nga wala niya makita, sa paghatag mga pagbulot-an sa mga bahoy sa iya utok; ang tawo nakahangop nga ang iya palanublion amo ang malapad nga kalibutan nga ang paggahum sina yara sa sulod sang iya masarangan; nalapyb sa wala’y pulos kag wala’y kahulogan nga pagpangabudlay, nagaduko sia kag nagausisa sang nagalibot sa iya. Tan-awa karon kon ano ang pagtulohaw sang aton mga mamalaybay; ang mga Isbing sang kinaugali nagahumlad sa aton sing amat-amat sang ila mga hiyas kag nagasugod sa pagyuhom sa aton sa paghatag sa aton sing kakunyag sa mga hilikuton. Ang mga kinaalam nga panalawsawan nakahatag na sang ila nahauna nga mga bunga: kulang lamang karon nga pagpahimpiton sang panahon. Ang bag-o nga mga mananabang ginasalsal sa bag-o nga mga landasan sang pilosopiya sang kinamatarong; ang iban nagasugod sa paginggat sa tunga sang mga kadulom nga nagaluntad sa aton mga hukmanan, kag nagapakilala sang isa ka pagpanibag-o sa lakat sang mga panahon. Pamatii kon maghambal ang pamatan-on, pangadtoi ang mga buluthban, kag ang iban nga mga ngalan ginasambit na sa sulod sang mga dingding sang mga buluthban, diin sadto ang mabatian lamang naton amo ang mga ngalan nanday Sto. Tomas, Suarez, Amat, Sanchez kag iban pa, nga mga ginhangad sang akon mga panahon. Wala’y pulos nga nagwali sa mga walihan ang mga prayle batok sa pagluya sang mga butang sa kinaalam, katulad sang ginapanumbong sang mga manogbaligya sang isd^ batok sa pagkamapili sang mga manogbakal, nga wala pagtalupangdi nga ang ila ginabaligya lub-ok na kag indi magamit! Wala’y pulos nga magpasanyog ang mga kombento sang ila mga gamot sa pagpugong sa mga banwa sang bag-o nga lakat sang panahon; ang mga diyusdiyos mataliwan; ang mga gamot sang kahoy sarang makapaniwang sang mga tanum nga sa ila nagakalapyot, apang indi sa pagkuha sang kabuhi sa iban nga mga tinuga, nga, katulad sang pispis, malupad sa kalangitan.

Ang pilosopo naghambal nga may kakunyag; nagsili ang iya mga mata.

—Apang, ang bag-o nga binhi diutay; kon ang tanan maghilingyb, ang kauswagan nga nabakal naton sing mahal, sarang mapunggan, — pamatok ni Don Filipo, nga indi magpati.