sang napatay nga babae . . . panuigon, pagkatalahaon kag
pangulohan...2
— Labing’ dugay na kon hambalon naton, indi! Sa baylo ikaw ang kura sang Arabal!2 — Sabat nga malas-ay ni Fr. Damaso nga wala niya pagbuhii ang siya.
— Sanglit ikaw ang nagasugb, tumanon ko!—Tambi ni P. Sibyla nga buot malingkod.
— Wala ako nagasugb, — pamatok sang pransiskano, — wala ako nagasugo.
Buot na malingkod si Fr. Sibyla, nga wala magasapak sa mga pagpamatok, samtang nagsublanganay ang mga panulok nila sang tenyente. Ang labing’ mataas nga punban, suno sa kaisipan sang pagtuluohan sa Filipinas, labi pa kakubos sa isa ka kosinerong’ alagad sa simbahan. Cedant arms togae ukon ang militar magyaob sa gahum nga banwahanon, siling ni Ciceron sa Senado; cedant arma cottae ukon ang militar dapat magyaob sa gahum sang pagtuluohan, siling sang mga prayle sa Filipinas. Apang si Fr. Sibyla isa ka tawo nga matinahaon kag nagsiling:
-— Gg. Tenyente, yari kita sa kalibutan kag wala sa sulod sang simbahan; ang pulungkban imo.
Apang kon hukman sa iya paningog, bisan pa <sa kalibutan ang pulungkban iya gihapon. Ang tenyente, ayhan sa tuyb nga indi na magpagamo ukon agud indi makapungkb sai tunga sang duha ka prayle, madagmit nga namalibad.
Wala sing isa sang nag-agaway sang pulungkban nga nakadumdom sang tagbalay. Gintan-aw sia ni Ibarra, nga nagpanilag lamang sa nagkahanabb nga nalipay kag nagyuhom.
— Ngaa man, D. Santiago! Wala ka magpungkb nga kabuylog namon?
Apang ang tanan nga pulungkban napungkban na: si Luculo wala nagakaon sa balay ni Luculo.4
(2) Panuigon, pagkatalahaon kag pangulohan — Wala sing nakulang kon isilfng naton: “sa mga gulang sing panuigon, sa pagkatalahaon, sa kinaalam kag pangulohan”. Isa ka bagay ini sang katahuran nga ginadulot sa tawo nga luyag naton padunggan tungod sa iya pagkagulang sa aton sa maskin and sa amo nga mga butang.
(3) Arabal — Isa ka baryo ukon puok sa Iwas sang ginkasiluhan sang isa ka poblasyon apang malapit dira, ukon baryo nga nautbong sang siudad, bisan nasakop pa sini.
(4) Si Luculo wala nagakaon sa balay ni Luculo — Si Lucio Licinio Lu culo isa sadto ka heneral nga romanhon (99-50 wala pa matawo si Kristo) nga nabantugan sa iya mga luyag sa pagkaon, nga ginsugid ang tumalagsa nga kabugana sang iya mga salusalo. Isa ka adlaw nga ang bantog nga romanhon wala sing pinangagda sa iya latok, ginhatagan sia sang kosinero sing kinaandan lamang nga mga pagkaon nga indi pinasahi. Pinangkot niya ang ko-
