nagbag-o kag daw walâ sing kaangtanan sa iya kahimtangan bisán
sa iya kapalaran.
—Ano ang luyag mo isilíng?— Pamangkot niya nga iya ginsusi sa panulok ang tawo nga makatalanhagà.
—Walâ akó paghambal sang mga butang nga saliagúm, ginahimulatan ko ang paghambal sing maathag. Sa imo maayo nga pagpangapin, kinahanglan nga makapangaman ka kag mahibal-an mo kon sanday sin-o ang imo mga kaaway.
Umisol si Ibarra.
—Ang akon mga kaaway? May mga kaaway akó?
—May aton kitá sinâ tanán, ginuo, kutob sa labing' diutay nga sapátsapát tubtob sa tawo, kutob sa labíng' kubós tubtob sa labíng' manggaranon kag gamhanan! Ang sumponganay amó ang pagbulot-an sang kabuhi!
—Si Ibarra tumulok nga mahipos kay Elías.
—Ikaw indì isá ka timoníl ukón umanhon . . . ! —Kíbot niya.
—May mga kaaway ikaw sa mga mataas kag mga manubô nga bahin sang katilingban, padayon ni Elías nga wala pagpamatì sang mga tinagâ sang pamatan-on. - Nagahunâhonà ka sang isá ka daku nga buluhatón, may handumanan ka sang kahapon, ang imo amáy, ang imo katigulangan may mga kaaway, kay silá may mga balatyagon, kag sa pangabuhi indi kay mga kriminal ang mga labí nagahangkat sang kahisà kundi ang mga tawo nga dungganon.
—Nakilal-an mo ang akon mga kaaway?
Si Elías walâ magsabát gilayón kundi nanumdom.
—Nakilal-an ko ang isá, ang namatay, — sabát niya. — Ka hapon sing gab-i nasapwan ko nga may ginpahitò siá batok sa imo, sa pilá ka tagâ nga ginhambal nila sang isá nga walâ makilal-i nga nadula sa kadam-an. "Iní iya indi pagkaunon sang mga isdà subong sang iya amáy; makità nimo inâ bwás," siling niya. Ini nga mga tinagâ umagda sang akon igtalupangod indi lamang sa iya kahulogán kundi sa tawo nga naghambal sinâ; nga sang pilá ka adlaw nga nagligad nagpakigkità sa manunudlò sang trabaho, sa hungód nga katuyòán nga siá ang madumala sang pagpahamtang sang bató, nga walâ magpangayô sing daků nga suhol kag nagpakità nga may dalagko siá nga nahibal-an. Walâ akó sing tuman nga kabangdanan sa pagtuo sa iya nga may malain siá nga katu-
