han sa Pampanga ug sa Laguna de Bay, labi na sa lungsod sa San
Diego, diin ang canon kun abangan sa yuta ginapatuboan matag-tuig. Ang lungsod sa San Diego maoy iyang pinalabi tungud
sa iyang mga maanindot nga kaligoan, bulangan nga bantugan
ug sa mga maayo niyang handumanan didto: matag-tuig mopuyo
siya ug duha ka bulan, ang labing dali, niadtong lungsora.
Si Kapitan Tivagb adunay daghang mga balay nga paabangan sa Santo Cristo ug sa mga dalan Anloague ug Rosario. Si
ya ug usa ka Insik maoy tigbaligya sa ampiyon, ug dill na lamang mistil isulti nga niining patigayona dakft kaayo silag makapin. Siya maoy nagpakaon sa mga binilanggb sa Bilibid ug
suki sa kumpay sa daghang mga dagkung datb sa Manilb. Higala
sa mga punoan, malubay ug kabubut-on ug maayong laki nga mopahimulos sa mga kalisud sa iyang isigka-tawo, si Kapitan Tiyagb
maoy bugtong ug gikahadlokan nga kailog kanunay sa usa ka
tawo nga ginganlan Perez sa tanang mga katungdanan nga paabangan kung ibaligyb sa kagamhanan sa Pilipinas, buluhaton
nga masabug lamang itugyan sa kamot sa mga tawong walay
labut sa maong kagamhanan. Tungud niini, si Kapitan Tiyago,
sa panah6n sa paghitabo niining tanan tang giasoy karon, maoy
tawo nga bulahan ug malipayon uyamut: datb, higala ni Bathala,
higala sa Kagamhanan ug sa mga tawo.
Nga higala siya ni Bathala, dill gayud kaduhaduhaan: dag han kaayog kapasikaran sa pakighigala kang BathaB kon ang usa ka tawo maayong pagkabutang dinhi sa yuta, wala makakitag higayon sa pakigsulti kaniya didto sa langit ni makahulam ug salapi. Si Kapitan Tiyagb dili gayud mangadye kang Bathate bisan sa iyang labing dagkung mga kalisud, kay, sanglit datb lagi siya, ang iyang salapi maoy iyang paampuon kang Bathala. Alang sa mga misa ug pangilyopo adunay mga pari nga makagagahum ug mapahitas-on; alang sa mga nobina ug rosaryo adunay daghang mga kabus nga gibuhi ni Bathala alang sa kaayohan sa mga datb, mga kabus nga basta hatagan ug pisos mopasalig sa pagpanpangadye ug napulog-unom ka misteryo ug pagbasa sa tanang mga santos nga sulat, lakip ang Biblia sa mga Hebreo kon dungagan ang suhol. Kon sa kapulihay abuton siyag dakung kalisud ug magakinahanglan sa mga panabang sa langit ug wala gayud siyay mahikap bisan kandilii na lamang mapula sa Insik, nianang -37-
