—Kon atong kunhoran ang kusog sa Guardia Civil, kunhoran ta usab ang pasalig sa pagpuy6ng malinawon sa kalungsoran.
—Ang pasalig sa pagpuyong malinawon sa kalungsoran!— misabat si Elias sa dakung kasubo — moduol na sa napulog-lima ka tuig karon nga kining mga lungsora adunay Guardia Civil, ug tan-awa unsay nahitabo: aduna gihapon kitay mga tulisan, aduna gihapon ing mamuyong sa kalungsoran, aduna gihapon ing mangatang sa kadalanan; ang pangawat nagapadayon ug dili hisusihan nga nangawat; adunay mga sala nga nahimo ug nanagsuroysuroy ang matuod nga mga sad-an, apan maoy dakpon ang makidaiton nga molupyo sa lungsod. Pangutana sa tagsa-tagsa ka molupyong dungganan sa lungsod kon ang Guardia Civil giisip ba nilang usa ka kaayohan, usa ka panalipod sa Kagamhanan kanila ug dili maoy usa ka butang gipatulon kanila sa pilit, usa ka panlupig kansang mga kalapasan labi pang makasamad sa kasingkasing kay sa mga buhat nga mapintas sa mga malapason sa balaod. —Matuod hinuon nga dagku ang mga kadaut nga mahimo mining nanghiulahi apan talagsa may katungod sa pagsukol aron paglaban sa iyang kaugalingon; apan batok sa mga panlupig sa Guardia Civil nga tinukod sa balaod, ginadili hangtud ang pagpahayag sa dili paguyon sa maong mga buhat, ug kon ang mga buhat nga mahimo dili man ugaling dagku kaayo, masubsob mahitabo ug inuyonan sa mga labawng punoan. ¿Makaunsa man ang Guardia Civil sa kinabuhi sa atong kalungsoran? Ang mga tawo managlikay pag-agi sa kadalanan kay mahadlok nga dagmalan tungud sa pasikaran nga walay hinungdan; labing atimanon kadtong mga pitsipitsi kay sa mga butang hinungdanon; tungud lamang kay ang usa ka tawo nalimot pagdala sa iyang sidula, gapuson ug dagmalan na, walay sapayan nga siya maoy usa ka tawo nga maligdong ug tinamud; ang mga punoan sa Guardia Civil nanagtuo nga ang una nilang katungdanan mao ang pagsugo, pinaagi sa minaayo kun sa dinautan, nga yukboan sila bisan taliwala sa kangitngit sa kagabhion, ug kining batasana gipanig-ingnan usab sa mga sakop aron pagdagmal ug pagpangawat sa mga bukidnon, ug alang niini sila dili kabsan sa pasangil; dili tahuron ang panimalay sa tawo: wala pa karon dangtig dugay, didto sa Kalamba ang mga sibil nangatkat sa tam-
— 414 —
