Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/515

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

शिश्य म्हूण स्वीकार केलो. गुरू तीर्थयात्रेक वतालो तेन्ना शिश्य श्रीपद्यनाथतीर्थ पर्तगाळी मठाचो सगळो कारभार पळेतालो. ताणें न्याय, तर्क व्याकरण आदी विशयांचो भरपूर अभ्यास केल्लो. ताणें संस्थाना खातीर जायत्यो जमनी मेळयल्ल्यो आनी संस्थानाची अर्थीक बसकण घट केली. ताचेउपरांत ताचो शिश्य श्रीइंदिराकांत हाचो काळ म्हळ्यार गोकर्ण पर्तगाळी मठाचे कारकिर्दितलो भांगराकाळ म्हणप जाता. पिरायेच्या १५व्या वर्सा ताका आश्रमदीश्रा दिवपांत आयली. ताणें वेद, वेदांगां, काव्य, व्याकरण, साहित्य, न्याय, मिमांसा आनी दर एक शाखेचो खोलायेन अभ्यास केलो. गीता आनी ब्रह्यसुत्रां हांचोय ताणें अभ्यास केल्लो. खंयच्याय विशयाचेर उलोवपांत, प्रवचन करपांत तो तरबेज आशिल्लो. १८१४ वर्सा तो पोठाधिश्ठीत जालो. उपरांत ताणें चार वर्सांनी नरहरीतीर्थ ह्या शिश्याक आश्रम दीक्षा दिली. पूण देड वर्सा उपरांत रोखडेंच ताका मरण आयलें. ताच्या उपरांत १० वर्सांनी श्रीकमलनाथ ह्या दुसऱ्या शिश्याचो स्वीकार केलो. फुडें संस्थानाचो कारभार आपल्या शिश्याकडेन सोंपोवन ताणें उरिल्लें आयुश्य संचार करून धर्मजागृती करपांत खर्चिलीं. दिवचल हांगाच्या अणुजिवोत्तमतीर्थान स्थापन केल्ल्या मठाचो इंदिराकांततीर्थान जिर्णोध्दार केलो. ताका लेखनाचीय आवड आशिल्ली. गीतेवयल्या भाश्याचो ग्रंथ ताणें बरयलो. हाचेभायर गीतागौरव, न्यायमिमांसा, व्दैतबोधिनी अशे ग्रंथ ताणें बरयल्यात. सागरामाचार्य श्रीमत सुनीती भागवताचेर ताणें टीका बरयल्या. शके १८६४ चैत्र वद्य सप्तमी ह्या दिसा तो समाधीस्थ जालो. श्रीइंदिराकांत समाधीस्थ जातकच ताचो शिश्य श्रीकमलनाथ पीठाधीश जालो. ताणें कारवारच्या मुरलीधर मठाची स्थापना केली. तशेंच गोकर्ण आनी व्यंकटपूर मठचो जिर्णोध्दार केलो. पूण ताची कारकीर्द फकत ११ म्हयने २० दीस इतलीच थारली. शके १८६४ चैत्र वद्य ७ दिसा तो समधीस्थ जालो. ताचे आदीं ताणें श्रीमद व्दारकानाथतीर्थ हाचो शिश्य म्हूण स्वीकार केल्लो.

श्रीमठाचो २२वो स्वामी श्रीमद व्दारकानाथतीर्थ हाचो पट्टाभिशेक शके १८६५ त जालो. ताणें सुमार तीस वर्सां मठाचो कारभार पळयलो. ह्या काळांत ताणें मठाचो कारभार चड योजनाबध्द, सुवेवस्थित करपाखातीर उपाय आंखले. तेचबरोबर तशें करतना मठाची परंपरा आनी मांगल्य हांकां बादा येवचीना हाची खबरदारी घेतली आनी मठाच्या गौरवांत मोलाची भर घाली. पुराय भारतांत भोंवडी करून शिश्यवर्गाक वेळच्यावेळार मार्गदर्शन दिलें आनी जायत्या जिर्णोध्दाराचीं कामांय हातांत घेतलीं. मुंबय हांगा व्दारकानाथ भवन आनी श्रीराममंदीर हीं ताचे गौरवशाली कारकिर्दीचीं स्मारकां आसात. दक्षिणेक, यात्रेक गेल्लेकडेन १५ मार्च १९७३ ह्या दिसा (फाल्गून वद्य सश्टी शके १८९५) अंकोला हांगाच्या मठांत ताचें महानिर्वाण जालें. पर्तगाळ हांगा हेर पीठाधीशांच्या वृंदावनांकडेन ताचें वृंदावन बांदलां.

श्रीव्दारनाथतीर्थ हाचें महानिर्वाण जातकच ५ एप्रिल १९७३ ह्या दिसा विद्याधीराजतीर्थस्वामी हाणें मठाधीश म्हूण सुत्रां हातांत घेतलीं. ताणें मडगांव आनी मरगांव हांगा मठाच्यो दोन उपशाखा काडल्यो.

श्री.गौडपादाचार्य मठ कैवल्यपूर (कवळें मठ) :

गौड सारस्वत ब्राह्यणांचें मुखेल धर्मपीठ. ह्या मठाची स्थापना श्रीमत विवरणानंद हाणें केली. शुकाचो शिश्य श्रीमत गौडपादाचार्य हाचें नांव उपनिषदांतल्या अव्दैत सिध्दांताचें प्रतिपादन करपी पुर्विल्ल्या आचार्यांत उंचेल्या पदार मेळटा. ताणें मांडुक्य उपनिषदाचेर “गौडपाद कारीका” हो ग्रंथ बरोवन अव्दैत सिध्दांत भौसामूखार मांडलो. गौडपादाचार्याच्या काळांत उत्तर भारतावरीच अपरांत भागांत जैन तशेंच बौध्द धर्माच्या वर्चस्वाक लागून वैदिक धर्म दुबळो जावंक पावलो. वैदिक धर्माचेर प्रतिश्ठापनेच्या उद्देशान आद्य शंकराचार्य हाणें अव्दैत सिध्दांताचो ज्ञानमार्ग संवसारामुखार दवरलो.

श्रीमद गौडपादाचार्याचो शिश्य जो श्रीमत् गोविंदपादाचार्य हाका दोन शिश्य विवरणानंद आनी आद्य शंकराचार्य. आद्य शंकराचार्यान आख्ख्या भारतांत भोंवडी केली श्रृंगेरी व्दारका, बद्रि, पुरी आनी कांची हांगा पांच मुखेल मठ स्थापन केले. तशेंच श्रीमत विवरणानंदान गोंयांत कुठ्ठाळे मठ उबारून सारस्वतांचें गुरूपीठ स्थापन केलें. फुडें पुर्तुगेजां तेंपार जाल्ले बाटाबाटींत (१५६०-१५६७) हो मठ मागीर हिंदू अधिपत्याखाल आशिल्ल्या अंत्रुज म्हालांतल्या कवळें गांवंत वसयलो आनी तोच आज ‘श्री संस्थान गौडपादाचार्य कवळें मठ’ म्हुण नामनेक पावलो.

कुठ्ठाळचो आद्य मठ १६ व्या शेंकडयांत पुर्तुगेजांनी मोडून उडयलो आनी थंयचो तेन्नाचो स्वामी गोंय सोडून काशीक वचून रावलो. सादारण ६०-७० वर्सांचो काळ असोच गेलो आनी अशा वेळार गोंयांतल्या सारस्वत समाजाक गुरू ना अशें जालें. तेन्ना मठानुयायी काशीक गेले आनी श्रीमत् भावानंद स्वामी महाराजाक गोंयांत परत येवचो म्हूण विनंती केली. मठानुयांयांचे विनंतीक मान दिवन ताणें आपलो शिश्य श्रीमत् सच्चिदानंद हाका संन्यास दिवन गोंयांत धाडलो. इ. स. १६३० वर्सा काशीच्या पंचगंगा घाटार सच्चिदानंद स्वामीचो पट्टाभिशेक जालो. श्रीमत् सच्चिदांनद स्वामी रोकडोच आपल्या गुरूच्या आदेशान गोंयांत आयलो आनी श्री शांतादुर्गा देवीची सासाय आशिल्ल्या कवळें वाठारांत मठाची स्थापणूक केली. ह्या मठाचे धर्मगुरू आपल्या नांवामुखार श्रीमद गौडपादाचार्य हें आद्य धर्मगुरूच्या नांवाचें बिरूद (पद) लायतात. गौड ह्या उतराक पाद हें आदरार्थी उतर जोडून गौडपाद आनी फुडें आचार्य ही उपाधी लावन गौडपादाचार्य हें उतर घोळणुकेंत उरलें.

कवळें मठ हो स्मार्त संप्रदायी आनी अव्दैत मताचो पुरस्कार करता. श्री शांतादुर्गा, कवळें; श्री मंगेश, मंगेशी; श्री महालक्ष्मी, बांदोडें; श्री