Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/514

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

करतालो. तेन्नाच्यान हे वीर विठ्ठल मूर्तीची पुजा पिठाधीशानीच करपाची चाल पडली. अध्यात्मविधेंत ताचो खूब व्हड अधिकार आशिल्लो. तीर्थयात्रा करताआसतनाच ताणें स्वधर्माचो प्रसार केलो. गोकर्ण, बसरूर हांगा मठस्थापना करून भटकळ हांगाच्या मुखेल मठाचो विस्तार केलो. आपले तीर्थयात्रेचेर ताणें ‘तीर्थावळ’ नांवाचें काव्यय बरयल्लें आसा.

श्रीजिवोत्तमतीर्थाच्या महानिर्वाणाउपरांत श्रीपुरूषोत्तमतीर्थ हाचो शके १५१० वर्सा पट्टाभिशेक करपांत आयलों. ताणें ‘कर्मसिध्दांत’ हो ग्रंथ बरोवन नित्यनैमेत्यिक आनी श्रीतस्मार्त कर्माक म्हत्व दिलें. ताणें ‘संन्यास पद्दती’ नांवाचो आनीक एक ग्रंथ बरयलो. श्रीगोकर्ण क्षेत्रारच ताणें समाधी घेतली.

श्रीपुरूषोत्तमतीर्था उपरांत ताचो शिश्य श्री अणुजिवोत्तमतीर्थ हाचो पट्टभिशेक जालो. ताणें १५१०-१५६० अशीं पन्नास वर्सां मठाचो कारभार पळयलो. ताचे कारकिर्दींतलें सगळ्यांत म्हत्त्वाचें कार्य म्हळ्यार ताणें गोंयांत दिवचल हांगा स्थापन केल्लो मठ. गोंयांत ताणें वैश्णव संप्रदायाचो खुब प्रसार केलो. फुडें शके १५६०त ताणें दिवचल हांगा समाधी घेतली.

उपरांत श्रीगोकर्ण मठचो सवो आचार्य श्रीरामचंद्रतीर्थ हाचो पट्टाभिशेक जालो. ताणें २७ वर्सां संस्थानाचो कारभार पळयलो. ताचे कारकिर्दींतलें म्हत्वाचें कार्य म्हळ्यार गोंयांतल्या पर्तगाळी मठाची स्थापना. एक दीस दैवी आदेशा प्रमाण श्रीरामचंद्रतीर्थ स्वामी गोकर्ण हांगाच्या मठालागसार खणकाम करता आसतना ताका थंय श्रीराम, लक्ष्मण, सीता आनी हनुमंत अशो चार मूर्ती मेळ्ळ्यो. ह्या मूर्तींची स्थापना खंय करची ह्या विचारांत आसतना स्वामीक त्यो मूर्ती घेवन उत्तर दिकेवटेन वच आची ज्या जाग्यार पावतकच मूर्ती जड जाल्यात अशें दिसतलें त्या जाग्यार ह्या मूर्तींची स्थापन कर असो दुश्टांत जालो. ते प्रमाण ह्यो मूर्ती घेवन स्वामी उत्तर दिकेक म्हळ्यार गोकर्णाच्यान कारवार मार्गान माशें गांवच्यान पैंगीण हांगा आयलो. थंय ताका शिलामूर्ती जड जाल्यात अशें दिसलें.

दुसऱ्या दिसा फांतोडेर जाग आयली तेन्ना ताका मूखार गाय उबी आशिल्ली दिसली. तिची पुजा करून स्थापनेचो जागो दाखोवपाविशीं तिका विनयलें. तेन्ना गाय रानांतल्यान उत्तर दिकेवटेन गेली आनी फुडें लुशावती न्हंयेचे पवित्र भूंयेचेर तिणें एके सुवातेर आपल्यो दुदाच्यो धारो सोडल्यो. स्वामीन तेच सुवातेर राम, लक्ष्मण आनी सिता ह्या तीनय मूर्तींची स्थापना करून थंय मठ बांदलो. गाय परत चलूंक लागली. ती बद्द सद्याच्या रिवण (ऋषीवन) ह्या गांवांत येवन उबी रावली आनी तिका परत पान्हो फुटलो. हनुमानाची मूर्तीय जड जाली. त्याच जाग्यार स्वामीन देवूळ बांदून मठाची स्थापना केली. फुडें श्रीरामचंद्रतीर्थ वृन्दावनस्थ जातकच ताचो शिश्य श्री दिग्वीजय रामचंद्रतीर्थ हाचो पट्टभिशेक जालो. ताणें पर्तगाळी मठांत रघुचंद्रतीर्थ ह्या आपल्या शिश्याक आश्रम दिलो. पर्तगाळी मठांत श्रीराममूर्तीची स्थापना जाली आनी तेन्नासावन रामनमीचो उत्सव सुरू जालो. ह्या उत्सवाखातीर श्रीरामचंद्रतीर्थान व्हड रथ तयार करून घेतिल्लो. रामनमीचे राती ह्या रथांतल्यान रामाची मिरवणूक काडटाले. ह्या उत्सवांत गरूडपूजन, ध्वजारोहण, दंडबाळी, होमहवन आदी कार्यक्रमय जावंक लागले.

फुडें श्रीरघुचंद्रतीर्थ ह्या शिश्याक दीक्षा दिवन श्रीरामचंद्रतीर्थ अंकोल्याक गेलो. थंयच ताचें महानिर्वाण जालें. उपरांत श्रीरामचंद्रतीर्थाचो एक शिश्य श्री लक्ष्मीनारायण हाचेकडेन मठाचो कारभार दिवन श्री रघुचंद्रतीर्थ होनावर हांगा गेलो आनी थंयच ताणें समाधी घेतली. ताचेउपरांत श्रीलक्ष्मीनारायण तीर्थ हाणें शके १६०१ सावन मठाचो कारभार पळोवंक सुरवात केली. हाणें मठाच्या कारभारांत जायत्यो सुदारणा घडोवन हाडल्यो. कांय जमनी घेतल्यो आनी मठाचें उत्पन्न वाडयलें. ताणें कांय मठांचो जिर्णोध्दार केलो. ताच्या उपरांतचो पिठाधीश श्रीलक्ष्मीकांततीर्थाचे कारकिर्दीत पर्तगाळी संस्थानाक जमनीच्या रूपान जायत्यो देणग्यो मेळ्ळ्यो आनी मठाची अर्थीक स्थिती बरीच सुदारली. ह्या आचार्या उपरांत ताचो शिश्य श्री रमाकांततीर्थ हो पीठाधीश जालो. ताच्या उपरांत ताचो शिश्य श्रीकमलानाथतीर्थ हाणें मठाचो कारभार पळयलो. ताच्या महानिर्वाणा उपरांत श्रीकांततीर्थान मठाचीं सुत्रां हातांत घेतलीं आनी मठपरंपरा फुडें व्हेली. श्रीकांततीर्थाउपरांत ताचो शिश्य श्रीभूविजय रामचंद्रतीर्थ हाणें शके १७०० पसून मठाचो कारभार पळोवंक सूरवात केली. ह्या स्वामीन मठाक नेमान येवपी उत्पन्न तयार करून दवरलें. ताचे उपरांत ताचो शिश्य श्रीरमाकांततीर्थ हाणें मठाचो कारभार पळ्यलो. ताची शापानुग्रह समर्थ म्हूण नामना आशिल्ली. पर्तगाळीमठ पोर्तुगेजांच्या अमलांखाल आशिल्लो. ताचे उपरांत ताचो शिश्य श्रीलक्ष्मीकांततीर्थ हो पीठाधीश जालो. त्यावेळार तो सामकोच ल्हान आशिल्लो. व्हड जातकच ताणें जायत्यो तीर्थयात्रा केल्यो. तो चडसो बडोध्यांतच आसतालो. थंयच ताणें समाधी घेतली. ताणें गोकर्णाच्या नव्या मठाचो जिर्णोध्दारय केलो आनी मठामुखार मारूतीचें ध्वजगोपुरूय बांदलें.

ताच्या उपरांत ताचो शिश्य श्रीआनंदतीर्थ पिठाधीश जालो. ताणें मठाखातीर जायत्यो जमनी विकत्यो आनी मठाचे अर्थीक स्थितींत सुदारणा केली. पर्तगाळी मठाचो ताणें जिर्णोध्दार केलो. मठाच्या आंगणांत मारूतीची गुडी उबारली. पैंगीण हांगाच्या परशुरामाच्या देवळाचो घूड बांदपाक ताणें म्हागनाक आदार दिलो. शके १७४५ वर्सा ताणें एक टको तयार केल्लो जो, पैंगीण हांगाच्या बेताळ देवालयाच्या उत्सवावेळार वाचपांत येता. श्रीआनंदतीर्थ समाधीस्थ गातकच श्रीपूर्णप्रज्ञतीर्थ हाचो पट्टभिशेक करपांत आयलो. ताणें सुमार पन्नास वर्सां मठाचो कारभार पळयलो. ताणें मध्याचार्याच्या ब्रह्यसुत्रांचो तेचपरी हेर ग्रंथांचोय भरपूर अभ्यास केलो. आपलो जायतो काळ ताणें विध्यादानांत घालयलो. ताची विव्दत्ता आनी अनासक्ती पळोवन काशीच्या विव्दानांनी ताका मानपत्रां दिल्लीं. शके १७६१ वर्सा ताणें गोकर्ण मठांत श्रीपद्यनाभतीर्थ हाचो