Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/95

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

मेळून १८८६त जड खनिज तेलाचें बाश्प वापरपी इंजिनाचें पेटंट घेतलें.हाचे उपरांत कॅंबेल,ग्रांब,हॉर्नस्बी,क्रॉस्ली हाणीं तातूंत कांय सुदारणा करून नवीं इंजिनां तयार केलीं आनी तातूंतल्या कांय इंजिनाक बरेंच यश फाव जालें.वायू टरबायन तयार करपाच्या यत्नांक ह्या शेंकड्याचे सुरवातेक सुरवात जाली.फ्रान्सांतल्या आर.आमॅनगॅंड आनी सी.लमेल हाणीं पयलें यशस्वी वायू टरबायन १९०३त तयार केलें.तशेंच फ्रॅंक व्हिटल ह्या इंग्लीश अभियंत्यान १९३०च्या सुमाराक विमानाखातीर लागपी एक जेट प्रचालन इंजिन विकसीत केलें.ह्या कामांत हेर शास्त्रज्ञांचोय हातभार लागिल्लो.

इटलींतलो बर्तोला दे नोव्हाते (सु.१४१० -७५) हो युरोप खंडांतलो पयलो स्थापत्यजल अभियंतो आशिल्लो.लिओनार्दो दा व्हींची (१४५२-१५१९) हो इटलींतलो दुसरोएक व्हड शास्त्रज्ञ. ताणें कानस तयार करपाचें आनी आटे पाडपाचें यंत्र तयार केलें.आतां वापरांत आशिल्लीं पुस्तकां छापपाची कला जर्मन तंत्रज्ञ योहान गुटेनबेर्क (सु.१३९८-१४६८) हाणें सोदून काडली.हे कलेच्या सोदाक खूब म्हत्व आसा कारण ह्या सोदाक लागून तंत्रज्ञानाच्याच न्हय तर सगल्या तरेच्या गिन्यानाच्या प्रसाराक युगप्रवर्तक अशी सुरवात जाली.योहान फूस्ट आनी पेटर शफर हांचे भागींत गूटेनबेर्क हाणें मेंझ हांगा १४५०त एक छापखानो सुरू केलो. त्या काळांतलो संघटीत असो पुस्तकां छापपाचो हो एकच छापखानो आशिल्लो.

उत्तर हॉलंडाक स्वातंत्र मेळ्ळ्याउपरां सोळाव्या शेंकड्याच्या उत्तरार्धांत आनी सतराव्या शेंकड्याच्या पुर्वार्धांत डच अभियंत्यांनी केल्ली कामगिरीय उल्लेखनीय आसा.१५४०-१६९० ह्या काळांत ताणीं सु.१,७८,००० हेक्टर जमीन महासागर आनी भितर्लो दर्या हांच्यापसून मेळयली.तशेंच ताणीं जायते बांद आनी कानाल बांदले.

पुर्विल्ल्या काळांत भारत, ईजिप्त, बॅबिलोनिया आनी हेर देशांनी कांतप आनी विणप ह्यो कला खबर आशिल्ल्यो.सूत कांतपाचें सगळ्यांत पोरने साधन म्हणजे चाती जांव टकळी. हाच्या फुडें चौदाव्या शेंकड्यांत चरखो आयलो.सूत कांतपाच्या कामांत आनीक एक म्हत्वाचो सोद लागलो तो म्हणजे जेम्स हारग्रीव्हज हाची कताई जेनी (१७६४).फुडें सॅम्युएक क्रॉम्प्टन हाणें ह्या जेनीच्या कार्यांत सुदारणा करून एक नव्या प्रकारचें यंत्र तयार केलें(१७७४-७९) आनी ताका म्यूल अशें नांव दिलें.पूण आतां तें यंत्र वापरांत ना. कापड विणपाखातीर पयलीं हातमाग वापरताले. ह्या मागांत अठराव्या शेंकड्यांत यांत्रिकीकरण जालें.लीऑं हांगाच्या झोझेफ मारी जकार्ड (झाकार) हाणें नक्षीच्या मागांच्या स्वयंचालनाचो सोद १८०१त लायलो. पूण रिचर्ड रॉबर्टस हाणें १८२० च्या सुमाराक तयार केल्लो यंत्रमाग मात वापरांत आयलो.तशेंच विल्यम ली हाणें १५८९त विणकामाचें यंत्र तयार केलें.


वाफ इंजीन, पेट्रोल इंजीन हांचो सोद लागल्या उपरांत जमीन, उदक आनी मळब हातूंतलो परिवहन- संचार शक्य जालो.जल्द परिवहनाक लागून उद्योगीक शारां वसलीं आनी खेडेगावांतल्या लोकांचें शाराकडेन स्थलांतर जालें. भारतांत पयलींपसून रस्ते आशिल्ले.आधुनीक शिमीट कॉंक्रीटाचे आनी काळ्या घट्ट पृश्ठभागाचे डांबरी रस्ते मात गाड्यांक लागून विसाव्या शेंकड्यांत जगभर जाले.जमनीवेल्या वाहनांत चाकां लायिल्ले गाडयेक पयलो मान फाव जाता. ही गाडी ब्रॉंझयुगांत मेसोपोटेमियांत जल्माक आयली आसुंये. ताचेपयलीं झुजांत आनी गिरेस्तांचें जांव राजांचें सामान्य वाहन म्हणून रथ वापरताले.

रस्त्यावेल्या यांत्रिक वाहनांत मोटारगाडयांक खूब महत्वाचें स्थान आसा.इ.स.१८२५ उपरांत हीं यांत्रिक वाहनां वापरांत आयलीं.सु.१८३० पसून वाफेचेर चलपी गाडयो तयार क-पाक सुरवात जाली.भारतांतय मुंबय पोर्ट ट्र्स्ट आनी माझगाव डॉक हांचे वाफेचे मालट्र्क १८३०च्या सुमाराक मुंबयत चालू आशिल्ले.१८८० उपरांत तेल इंजिन येतकच उपरांत खूब जड वाफगाडयांचो जागो पेट्रोल इंजिनाचेर चलपी मोटारींनी घेवपाक सुरवात केलो. हाचेपयलीं १८१८त सायकलीचो जल्म जालो आनी आधुनीक स्वरुपाची पयली सिंगर सायकल बाजारांत आयली.

जर्मनींतल्या मॅनहिम हांगाच्या कार्ल बेंटस हाणें एक पेट्रोल इंजीन स्वतंत्रपणान तयार केलें(१८८५) आनी ताची एक तिचाकी मोटारगाडी तयार केली.उपरांत हीच गाडी ताणें चार चाकी केली. पूण बाकीची सगली रचणूक आदल्यावरीच आशिल्ली(१८९३).ही गाडी यशस्वी थरली आनी फुडलीं ७-८ वर्सां अशे तरेच्यो शेंकड्यांनी गाडयो खपल्यो.कार्ल बेंटस हो आधुनीक मोटारगाडयेचो जनक जावन आसा.१८८९त चार चाकांच्यो गाड्यो कारखान्यांत तयार जावपाक लागल्यो. इ.स. १९०० उपरांत आयजलेगीत मोटारगाडयेंत सुदारणा जायत आसात.

जॉर्ज स्टीफन्सन (१७८१-१८४८) हाका रूळमार्गाचें आनी रूळमार्गी इंजिनाचें जनकत्व दितात.लिव्हरपूल आनी मॅंचेस्टर ही पयली माल आनी प्र्वासी हांची रूळमार्गी गाडी जावन आसा.ती १८३०त सुरू जाली.१८४०त परत लंडन –बर्मिंगहॅम आनी लंडन ब्रिस्टल हे मुखेल मार्ग सुरू जाले.टॉमस,रसेल,क्रॉम्प्टन (१८१६-८८) आनी जॉन्हॅजवेल (१८६१) हाणींय रुळमार्गी इंजिनाचे निर्मणेंत हातभार लायलो.

पुर्विल्ल्या काळांत, ब्रॉंझयुगांत, ख्रि.आ.काळांत आनी युरोपांतय होडीं वापरताले.पंदराव्या शेंकड्यांत तांकां कॅरॅक म्हण्टाले.१५५०त गॅलीऑन नावाची तारवाची एक जात वापरांत आयली.सतराव्या शेंकड्यांत व्हड प्रमाणांत तारवां बांदपाक सुरवात जाली.१८४०त क्लिपर नांवाचीं तारवां जल्माक आयलीं.ही उत्क्रांती अमेरिका आनी इंग्लंडांत जाताली.