नायक, काशिनाथ दामोदर : (जल्म: 26 मे 1895 मडगांव; मरण: 2 फेब्रुवारी 1968, मडगांव). प्रागैतिहासीक काळाचो विद्वान अभ्यासक तशेंच मडगांवचो एक नामनेचो वेपारी आनी समाज कार्यकर्तो. मराठी मुळावें शिक्षण घेतकूच ताणें सेगुंद ग्राव मेरेन पुर्तूगेज नी गरजेपुरतें इंग्लीश शिक्षण घेतलें. 1908 वर्सा सावन ताणें वेपारी क्षेत्रांत प्रवेश केलो. 1920 वर्सा ताणें मुंबय आपणाच्या नांवान कमिशन एजन्सीची पी उगडली. 1939त ताणें मडगांवांच आपलो भाव श्रीनिवास दा. नायक हाच्या आदारान स्वतंत्र वेवसाय सुरू केलो.
1912 वर्सा मडगांवां ‘सारस्वत ब्राह्मण समाज’ ह्या नांवान एक संस्था स्थापन जाली. तिचे स्थापनेंत आनी उपरांतच्या वावरांत ताचो मोलाचो वांटो आसा.
उपरांत ताणें ‘समाज सेवा संघ’ ही संस्था स्थापन केली आनी तिचे वतीन ‘महिला व नूतन मराठी विद्यालय’ ही शाळा चलयली. हे संस्थे खातीर ताणें उपाट वावर केला. ‘A Voz da India’ हें पुर्तुगेज दिसाळें बंद पडपाच्या मार्गार आसतना ताणें तें फुडाकार घेवन, सरकाराचो विरोध सहन करून सहकारी तत्वाचेर चलयलें. उपरांत मराठी ‘गोमंतवाणी’ दिसाळें काडपांतूय ताणें फुडाकार घेतिल्लो. 1938 वर्सा तो मुंबय ‘द गोवा हिंदू असोसिएशन’ च्या वर्सुकी संमेलनाचो अध्यक्ष आशिल्लो.
1946चे स्वातंत्र्य चळवळीक ताणें गुप्त दान दिलें आनी जायत्या स्वातंत्र्यविरांचो संवसार सांबाळपाक हातभार लायलो. 1947चे सुरवातेक गोंयाक अंतर्गत स्वायत्तताय दिवपाच्या विचारा खातीर सरकारान जें म्हामंडळ नेमिल्लें तातूंत ताचो आस्पाव आशिल्लो. फुडें स्वातंत्र्य झुजारी कार्यकर्त्यां कडेन आशिल्लो ताचो संबंद सरकाराक कळ्ळो, तेन्ना ताका 3-4 वर्सां मुंबय वचून रावचें पडलें.
ताका मराठी, इंग्लीश, पुर्तुगेज, हिंदी, बंगाली आनी गुजराती ह्या भाशांचें गिन्यान आशिल्लें. ताका गंभीर साहित्याची आनी चड करून इतिहासग्रंथांची आवड आशिल्ली. विंगड विंगड भाशांतल्या चार हजार ग्रंथांचें ताचें वाचनालय आशिल्लें. गोंयच्या दरेका लोखकाच्या साहित्याचो संग्रह करपाचो ताका छंद आशिल्लो. तेचपरी ताणें नाणकशास्त्राचोय अभ्यास केल्लो. फुडें आपणें एकठांय केल्ल्या ग्रंथांचो संग्रह ताणें गोमंत विद्या निकेतन संस्थेक दिलो. तें बरे तरेन दवरपा खातीर साल बादूंक ताणें 10,000 रुपयांची देणगीय दिली.
ताका पुर्विल्ल्या इतिहासाची खूब आवड आशिल्ली. 1953च्या सुमाराक ‘भरत्मित्र’ हातूंत ताच्या संशोधना वयलो पयलो लेख उजवाडाक आयलो. 1954-61 ह्या काळांत ताणें ‘दूधसागर’ नेमाळ्यांत नेमान बरप केलें.
तेभायर ‘दीपावली’, ‘अर्चना’, ‘मांडवी’, ‘गोमन्तक’, आनी ‘गोमन्तवाणी’ हातूंतल्यानूय ताचें बरप उजवाडाक येतालें. ताणें बरयल्ल्या कांय वेंचीक लिखांचे झेले ‘गोमंतकाची संस्कृतीक घडण’ आनी ‘गोमंतकाचे अंतरंग’ (1995) ह्या नांवांनी उजवाडाक आयल्यात. -कों. वि. सं. मं.
नायक, तिमय्या (तिमोजी): गोंयांतल्या विजरनगर दरबारांतलो एक सरदार. हो मूळचो मराठा आसूंक जाय अशें इतिहासकार म्हणटात. कारण ताचें लग्न गेरसप्पाच्या राजाचे धुवे कडेन जाल्लें नी ही रानी विजयनगरच्या तुळूव घराण्यांतली आशिल्ली. ते फुडें निश्चीतपणान सांगतात की तो गोंयकारूच पूण खंयचे गांचो तें कळना. ताचो साबाजी नांवाचो एक व्हड भाव आशिल्लो आनी तो बहामनी काळांत गोंयचो सुभेदार आशिल्लो. तिमय्याक एक भयण आशिल्ली आनी ती गोंयांतल्या माय नाईक नांवाच्या सरदारा कडेन लग्न जाइइ. हो ताचो मेवणो ताका सगळ्या कामांनी आदार दितालो.
1510च्या हिंदू सरदाराच्या आदारान पुर्तुगेजांनी गोंय घेतलें तोच हो तिमय्या. गोंयांतल्या विजयनगर दरबारांतलो तो सरदार आशिल्लो. त्या वेळार मुसलमान आनी नायटे हांचो त्रास गोंयांतल्या हिंदू जनतेक आनी चड करून गोंयांतल्या हिंदू वेपाऱ्यांक जावपाक लागिल्लो. हाचेर उपाय म्हणून म्हाळपैले बुद्दीन तिमय्यान पुर्तूगेजांचो आदार घेतलो अशें एक कारण आनी अशेंय दुसरें कारण सांगतात तें म्हळ्यार मुसलमानी आदिलशाही कडल्यान पुर्तुगेजांच्या आदारान गोंय घेवचें आनी तें एक तर विजयनगर साम्राज्याक जोडचें वा आपणें विजयनगर साम्राज्याचो मांडलीक जावन आपणें तें चलोवंचें असो तिमय्याचो विचार आसलो.
देखून दुसरे खेपे जेन्ना वाश्कु दा गामा 1402त गोंयांत आयलो तेन्ना तिमय्या ताका मेळ्ळो. पूण हातूंत तिमय्याक येस मेळ्ळें ना. तेन्ना तो दॉं फ्रॉंसिश्कु द आल्मैद आनी उपरांत आफोंसु द आल्बुकेर्क हांकां मेळ्ळो. तिमय्याच्या आदारान आल्बुकेर्कान गोंय घेतलें. पूण गोंय शार आनी उपरांत गोंय घेतकच दर वर्सा वीस हजार पार्दाव दिवन गोंय आपल्याक दिवप ही मागणी पुर्तुगेजांनी आयकली ना. पूण कांय तेंपा खातीर ताका सुभेदार म्हणून नेमलो. उपरांत ताच्या जाग्यार होनावरच्या राजाचो भाचो मल्हारराव हाका नेमलो. पूण मल्हारराव गोंयांत आसतना होनावरच्या राजाक मरण आयलें. तेन्ना ताचो वारस म्हणूण मल्हाररावाक राजपद मेळ्ळें आनी तो थंय गेलो. तो वतकूच तिमय्याक गोंयांत कांयच मोल उरलें ना आनी तो विजयपुराक गेलो. थंय ताचेर विखाचो प्रयोग जालो आनी ताका मरण आयलें. तो मरतकूच ताचीं बायल-भुरगीं गोंयांत आयलीं आनी ताणीं किरिस्तांव धर्म आपणायलो. -कों. वि. सं. मं.
नायक, दत्ताराम बाबुराव (एन्. दत्ता) : (जल्म : 15 डिसेंबर 1928, मुंबय). नामनेचो सिनेमा संगीतकार. ताचो मूळ गांव आरोबें. पूण खूब पुर्विल्ल्या काळासावन ताचे पुर्वज मुंबय स्थायीक जाल्ले. ताचें मॅट्रीकमेरेनचें शिक्षण मुंबयच जालें. ल्हानपणासावन ताणें संगिताचें शिक्षण घेवंक सुरवात केली.
