गोंविदराव अग्नि हाचे कडल्यान ताणें धा वर्सां शासअत्रीय संगिताचें शिक्षण घेतलें. उपरांत प्राध्यापक देवधर हाचे कडल्यान ताणें अनीक आठ वर्सां शिक्षण घेतलें. तेन्नाच ताणें तबलें पेटीवादन हे विशींय बरेंच गिन्यान आत्मसात केलें. उपरांत 1941 वर्सा सावन नामनेचो सिनेमा संगितकार एस्. डी. बर्मन हाचे कडल्यान ताणें संगिताचें शिक्षण संपादन केलें. ताणें संगित दिल्ल्या दर गिताक नामना मेळत रावली. ताणें संगीत दिल्लें ‘तू हिंदू बनेगा न मुसलमान बनेगा’ हें आनी हेर जायतीं गितां नामनेक पावलीं. ताणें कांय मराठी गितांकय चाली दिल्यात.
1963 वर्सा आंतरराष्ट्रीय सिनेमा संगीत सर्तींत ताणें संगीतबद्द केल्ल्या ‘विजिनेट्स ऑफ गोवा’ ह्या सिनेमाक पयलें इनाम फावो जालें. 1967 वर्सा ताणें ‘अपराध’ ह्या सिनमेका दिल्ल्या संगिता खातीर महाराष्ट्र सरकारान पुरस्कार दिवन ताचो भोवमान केलो. ताणें महादेवी वर्मा, लाला लजपतराय, डॉक्टर सलीम अली, गंगा, उत्तर प्रदेश, गोंय हांचेर अनुबोधपट तयार केले; तातूंतल्या डॉक्टर सलीम अली ह्या अनुबोधपटाक 1970 वर्सा पुरस्कार मेळ्ळो. 1978 वर्सा ताणें संगीत दिल्ल्या भाऊसाहेब बांदोडकार हाच्या जिविताचेर आदारिल्ल्या अनुबोधपटाक पुरस्कार फावो जालो. 1977-78 वर्सा ‘बाळा गाऊ कशी अंगाई’ हाच्या संगिताखातीरूय ताका पुरस्कार मेळ्ळो.
आयज मेरेन ताणें 150 हिंदी आनी 25 मराठी सिनेमांक संगीत दिलां. -कों. वि. सं. मं.
नायक, नारायण कृष्णा : (जल्म: 1925, मयें-दिवचल) गोमयचो सुटकेझुजारी. शेतकारांचे चळवळींत ताणें वांटो घेतिल्लो. तो पत्रकांय वांट्टालो. 1946 सावन तो भूंयगत वावर करूंक लागलो. पोलीसांनी ताका धरपाचें फर्मान काडिल्लें. उपरांत 3 जून 1946 ह्या दिसा पोलीसांनी ताका धरलो. ताका प्रदेशीक लश्करी न्यायालया मुखार उबो करून णव म्हयने बंदखणींत दवरलो. 1973त भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. -कों. वि. सं. मं.
नायक, नारायण भास्कर : (जल्म : 25 जून 1899, रिवण). नामनेचो गोंयकार साहित्यीक. पिरायेच्या पंदराव्या वर्सा सावन ताणें लेखनाक सुरवात केली. ताणें रिवण गांवांचेर बरयल्लो ‘ऋषिवन’ हो लेख मनोरंजन ह्या मासिकांत उजवाडा आयिल्लो. ते उपरांत नवयुग, विविधज्ञान, विस्तार, मकरंद, लोकमित्र, आदी मासिकांतल्यान ताचे लेख उजवाडा येवंक लागले. पिरायेच्या 22व्या वर्सा सावन ताणें ‘भरतमित्र’ (1921) हें म्हयन्याळें उजवाडा हाडूंक सुरवात केली. ह्या मासिका खातीर ताणें आपूण जावन सगळे कडेन भोंवून वर्गणीदार आनी लेखक मेळयले. पूण त्या वेळार गोंयचे सुटके चळवळी खातीर मासिकांतलो मजकूर सॅन्सॉर बोर्डा कडल्यान पास करून घेवंचो पडटालो. तशेंच ‘भारतमित्र’ ह्या नांवाकय एक फावट सरकारान आक्षेप हाडिल्लो. 1955त ताणें ह्या मासिका खातीर मडगांवां आपणाचो छापखानो उगडलो. पूण आर्थीक अडचणीक लागून तो बंद करचो पडलो. अशें जरी आसलें तरी ह्या सगळ्या गजालींचेर मात करून ताणें सुमार 50 वर्सां वय रहें मासिक चलडलें. डॉ. पिसुर्लेकार हाचे गोंयच्या इतिहासावयले लेख ह्या मासिका वरवीं उजवाडा येताले. नायक हाणें भासतमित्रांतल्यान जायतें बरप केलें आनी उपरांत तें पुस्तकरुपान उजवाडाक हाडलें. ताणें सुमार 50 ल्हान-व्हड पुस्तकां बरयल्यांत तातूंत रामनाथस्तुती, भजनांजली ह्यो पुस्तिका आनी गोमंतकीय नियतकालीकें, गोमंतकांतील मराठी गद्य, गोमंतकातील मराठी काव्य, श्री स्वामी इंदिराकांत तीर्थ हाचें चरित्र, ह्या पुस्तकांचो आस्पाव जाता.
ताणें जरी जायत्या विशयांचेर गद्य आनी पद्य बरप केलें तरी ताच्या अभ्यासाचो खरो विशय म्हळ्यार गोंयचो इतिहास. ह्या विशयाचेर ताणें अभ्यास करून भोज, शिलाहार, ह्या पुर्विल्ल्या काळांतले राजवटींचेर तशेंच मराठे आनी पुर्तूगेज सत्तांचेरूय बरप केलें. हाचे भायर ताणें पुर्विल्ली ग्रामसंस्था, आयर्वेद, नाटकशास्त्र, आरोग्य अशा विशयांचेर पुस्तिका बरयल्यात. ताच्या ‘ऋषीवनाचा इतिहास’ ह्या पुस्तकांत ताणें रिवणच्या इतिहासाचेर उजवाड घाला. -कों. वि. सं. मं.
नायक, नारायण हरी : (जल्म: 28 ऑक्टोबर 1926, ताळगांव – तिसवाडी). गोंयचो सुटकेझुजारी. ताचें मुळावें शिक्षण मराठींत आनी माध्यमीक शिक्षण पुर्तुगेजींतल्यान जालें. 1947 वर्सा सावन तो ‘नॅशनल कोंग्रेस गोंय’ संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. तशेंच ‘आझाद गोमंतक दल’ संघटनेचो तो संस्थापक वांगडी आशिल्लो.
नारायण सुरवाती सावन भौजन समाजा खातीर खूब वावुरलो. शेतकामत्यांक, कामेऱ्यांक आनी कारखान्यांतल्या कामगारांक एकठांय हाडून तांकां तो गोंयचे सुटकेचें म्हत्व सांगतालो. 1947त ताणें तीन सत्याग्रह घडोवन हाडले, देखून 18 ऑक्टोबर 1947 ह्या दिसा पुर्तूगेज पोलीसांनी ताका धरून थोडो तेंप बंदखणींत दवरलो. उपरांत पेडणें तालुक्यांतल्या वझरी गांवच्या लोकांक तांच्या जुलमी भाटकारां आड झगडपाक ताणे तेंको दिल्लो. ताणें जायते खेपे पुर्तूगेजाच्या पोलीस ठाण्यार आनी बॅंकांचेर हत्यारबंद हल्ले करपाक वांटो घेतिल्लो. 4 डिसेंबर 1947 दिसा पर्वरी हांगाचे ‘बांकु नासिओनाल उल्त्रामारिनु’ हे बॅंकेचेर जाल्ल्या हल्ल्यांत ताचोय आस्पाव आशिल्लो. देखून 7 डिसेंबर 1947 दिसा ताका आनी ताच्या हेर वांगड्यांक पोलीसांनी धरून खूब त्रास दिले. कांय दिसांनी गोंयच्या प्रदेशीक लस्करी न्यायलयांत ताची चवकशी जावन ताका 29 वर्सां खर बंदखणीची ख्यास्त जाली. सुरवातेक ताका आग्वाद बंदखणींत दवरून उपरांत एक जून 1952 दिसा अंगोलाच्या
