घेतात.
रक्षाबंधन, दसरो, दिवाळी आनी होळी हे चार सण राज्यांतले चारूय वर्णांचे लोक व्हड उमेदीन मनयतात.
मुसलमान लोक ईद – ऊल – फित्र, इद – ऊल – जुहा, मीलाद – उन – नबी मनयतात. किरिस्तांव लोक जेझू क्रिस्ताचो जल्मदीस मनयतात. जैन लोक महावीर जयंती, बौध्द लोक बुध्द पुनव आनी शीख लोक गुरूनानक जयंती व्हडा दबाज्यान मनयतात.
हांगा सद्या शिक्षणाचो प्रसार नेटान चल्ला. १४ वर्सां मेरेनच्या भुरग्यांक मुळावें शिक्षण फुकट केलां. सगळ्या लोकांक बर्या दर्ज्याचें शिकप आनी शिकपाची एकसारकी संद मेळची म्हणून सरकार यत्न करता. हांगाचीं मुखेल विश्वविद्यालयां म्हळ्यार दिल्ली विश्वविद्यालय, जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय, जामिया मिलिया इस्लामीया, ऑल इंडिया इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅडिकल सायन्सीस, इंडियन ॲग्रीकल्चर रिचर्च इन्स्टिट्यूट, इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टॅक्नोलॉजी, जामियाँ हमदर्द विश्वविद्यालय आनी इंदिरा गांधी राष्ट्रीय मुक्त विश्वविद्यालय.
भारतांतल्यो साबार म्हत्वाच्यो शास्त्रीय आनी शिक्षणीक संस्था तेभायर संशोधन संस्था आनी प्रयोगशाळा दिल्लींत आसात. तातूंत राष्ट्रीय विज्ञान अकादमी, विज्ञानीक आनी उद्देगीक अनुसंधान परिशद, राष्ट्रीय भौतिकी प्रयोगशाळा, राष्ट्रीय संरक्षण म्हाविद्यालय, भारतीय मानक संस्था, भारतीय इतिहास संशोधन परिशद, भारतीय वैद्यक अनुसंधान परिशद, राष्ट्रीय कुटुंब येवजण संस्था, राष्ट्रीय उद्देगीक विकास निगम. राष्ट्रीय साहित्य अकादेमी, संगीत अकादमी, नॅशनल बूक ट्रस्ट आनी हेर संस्था आसात. चित्र, शिल्प, नृत्य, नाट्य, संगीत आनी हेर आधुनीक कलांचो खूब विकास जाला. पारंपरिक खेळ फाटीं पडल्यात आनी लोकाक सॉकर, हॉकी, क्रिकेट आनी बुद्दीवळ ह्या खेळांची आवड निर्माण जाल्या.
पर्यटन : पुर्विल्ल्या काळासावन ते आयजमेरेन दिल्ली शाराक म्हत्व लाबिल्ल्यान हें शार गिरेस्त आनी सोबीत वास्तुकलेन भरिल्लें आसा. दोनूय दिल्ली, म्हळ्यार आदले दिल्ली नगरीचे इतिहासीक अवशेश आनी नवे दिल्लीच्या शासकीय वैभवाची संवसारांत नामना आशिल्ल्यान देशांतल्यान आनी परदेशांतल्यान येवपी पर्यटकांची व्हड गर्दी जाता. हाका लागून पर्यटन वेवसायाक दिल्लींत नेट आयला. दिल्ली प्रशासनान दिल्ली पर्यटन विकास निगमाची स्थापणूक केल्ली आसून ह्या निगमान आंतरराष्ट्रीय पर्यटकांची रावपाची आनी जेवणाखाणाची बरेरितीन वेवस्था जावंची म्हणून एक येवजण आंखल्या. राष्ट्रपती भवन, मोगल उद्यान, संसद भवन, चांदनी चौक, लाल किला, जामा मशीद, रायबत, राजघाट, शांतीवन, विजयघाट, पुराना किला (इंद्रप्रस्था), कुतूबमिनार, इंडिया गेट, बिर्ला मंदीर, बहाई टँपल हीं खासा दिल्ली शारांत आशिल्लीं पर्यटन स्थळां. तेभायर आग्रा हें ताज महाल आशिल्लें शार, श्रीकृष्णाची मथुरा, तुगलकाबाद, सुरजकूंड, लक्ष्मी नारायणाचें देवूळ, सुलतानपूरचें तळें हीं अशींच आनीक कांय पर्यटन स्थळां आसात.
- कों. वि. सं. मं.
दिवकर, यशवंत ऊर्फ महाबळेश्वर शिवराम :
(जल्म: १३ मे १९२५ म्हापशें).
सुटकेझुजारी. १९५२-६१ ह्या काळांत तो ‘आझाद गोमंतक दल’ हे संघटणेचो वांगडी आशिल्लो आनी भूंयगत राष्ट्रीय वावर करतालो. पुर्तुगेज पोलिसांनी ताका तीन फावटीं धरलो. तो वट्ट चार वर्सां बंदखणीत उरलो. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला.
- कों. वि. सं. मं.
दिवचल :
गोंय राज्याचा वट्ट इकरा म्हालांतलो एक म्हत्वाचो म्हाल. क्षेत्रफळ २३३.४ चौ. किमी. अक्षवृत्तीय विस्तार १५० ३५’ १५” उत्तर आनी ७५० ५६’ ४५” उदेंत. दिवचल म्हालाचे उदेंतेक सत्तरी म्हाल, उत्तर दिशेक महाराष्ट्र राज्याची शीम, दक्षिणेक फोंडें म्हाल आनी अस्तंतेक बारदेस आनी तिसवाडी म्हालांचो आस्पाव जाता. १९९१चे जनगणनेप्रमाण दिवचल म्हालाची लोकसंख्या ८४,५१३ आसून हातूंत ४३,४३४ दादले आनी ४१,०७९ बायलांचो आस्पाव जाल्लो. आदल्या काळांत ह्या म्हालाका भतग्राम ह्या नांवान वळखताले.
भूंयवर्णन : दिवचल म्हालाची चडशी भूंय दोंगर-दोंगुल्ल्यांनी आनी जंगलांनी भरिल्ली आसा. उसगांवची म्हादय न्हंय, सांखळेची वळवंटा न्हंय, दिवचलची दिवचल न्हंय आनी साळची साळ न्हंय ह्यो ह्या तालुक्यांतल्यो म्हत्वाच्यो न्हंयो. ह्या तालुक्यांतले साळ, मेणकुरें हे गांव साळ न्हंयेचे देगेर वशिल्ले आसात.
इतिहास : दिवचल शारांत आनी तालुक्यांत सांपडिल्ल्यो पोरण्यो वास्तू, किल्ल्यांचे अवशेश, देवळां, शिलालेख, धोली आनी हेर गजाली पुर्विल्ल्या इतिहासाचे पुरावे दितात. बुध्दाउपरांत आणी अशोकापयलींच्या काळांत गोंयांत जैन धर्माचो प्रसार जाल्लो हें दिवचल तालुक्यांतल्या कोठंबी गांवांत सांपडिल्ले जैन तिर्थंकाराचे पोरणे मुर्तेवयल्यान कळटा. इ.स.प. १००० वर्सांचें पाशाणांत कांतयल्लें सुर्लाचें सिध्देश्वराचें देवूळ, लामगांवच्यो बुध्द धर्माच्यो हिनयान पंथांतल्यो भिक्षूंच्यो धोली, पांचशें वर्सांपयलीचें कांसरपाल संस्थान, हरवळेंच्या शिवलिंगाचेर आशिल्लो शिलालेख, पोरणे संस्कृतायेचें दर्शन घडोवपी कौडिण्यपूर (कुडणें), ह्यो गजाली दिवचलच्या पुर्विल्ल्या इतिहासाचें दायज आसात.
गोंयचे उत्तरेक पेडण्यां केशव नायक आनी केशव प्रभू, कुडाळाक लखम सावंत आनी भतग्रामांत रवळू शणै ह्या देसायांचीं ल्हान-ल्हान राज्यां आशिल्लीं. ते विजापूरकरांचे मांडलीक आशिल्ले.
१६६९त शिवाजीन दिवचल शार विजापूरच्या सुलतानाकडच्यान घेतलें. दिवचले आसतना शिवाजीन सप्तकोटेश्वर ह्या नर्वेंच्या देवळाचो जीर्णोध्दार केल्ल्याचो उल्लेख आसा.
पुर्तुगेजांनी गोंय प्रांत इ.स. १५१०त विजापूरचे सत्तेकडल्यान जिखून घेतिल्लो. १५४३ मेरेन पुर्तुगेजांनी तिसवाडी, बारदेस आनी साश्टी हे वाठार आपले सत्तेखाला हाडले. फोंडें ताणीं पेशव्यांकडल्यान १७६२त घेतलें. १७६४त सौंदेंचो राजा आनी पुर्तुगेजांभितर कबलात जावन सांगें, केपें आनी काणकोण हे वाठार घेतले. तशेंच पेडणें, सत्तरी आनी दिवचल हेय वाठार घेतले. पेडणें, सत्तरी आनी दिवचल हे वाठार तांकां झुजांतल्यान तशेंच कबलातींतल्यान १७८१त सावंतवाडीच्या भोसल्यांकडच्यान मेळ्ळे. नव्यो काबिजादी म्हणून ह्या वाठारांचो उल्लेख जातालो.
गोंयच्या सुटकेझुजांत दिवचल म्हालांतल्या साबार लोकांनी वांटो घेतिल्लो. १९४६त मयेंच्या देवळाची सुवात पुर्तुगेज सरकारान जप्त
