Page:Konkani Viswakosh Vol2.pdf/204

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

पात्रां आनी खाशेलपणां हाडपचो वावर केलो.ताणीं कविता,कथा,नवलिका,नाटकुलीं,टिकात्मक साहित्य आदी प्रातांत साहित्य रचना केली.तवफीक फ्रिकेत,सिनाप साहेबेतीन,सुलेमान नजीफ,हलीत झिया उसाक्लीगील,मम्मट रोफ,फक्र-इ-अटी पंगड सर्वेत-इ-फुनून पंगडाचें नवें रुप .ह्या पंगडान सोंपें भाशेंत प्रतिकात्मक लेखन करताना मोग ह्य भावाक खास सुवात दिली.ह्या पंगडांतल्या नामनेच्या साहित्यिकां मदीं अहमत हासीम,याकूप काद्री कारोसमनोग्लू आनी रफीफ हलीत कारे हांचो आस्पाव जाता.

1911 ते 1923 हो राश्ट्रवादी साहित्याचो काळ.तुर्कींतल्या तत्कालीन राश्ट्रवादी चळवळीचें पडबिंब त्या काळांतल्या साहित्यांत पडलां.ह्या काळांतले म्हत्वाचे साहित्यीक अशे-झिया गोकल्प,ओमर सयफतीन,मम्मट अमीन अर्दाकूल(Mehmet Emin Yurdakul),युसूफ ओर्तूक,फरुख नजीफ कम्लीबेल,अनीस बहीक कोर्यूरेक.

ओमर सयफतीन हाका तुर्की लघुकथेचो जनक मानतात.ताच्या पुस्तकांच्यो आयजवेर 144 आवृत्यो काडल्यात.कवितेंतलें ताजेपण सोदपी याहया कैमाल बैतली हो तुर्कींतलो नामनेचो कवी.

दुसऱ्या म्हाझुजा उपरांत तुर्कींत अस्तंतेचो प्रभाव साहित्यांत पडिल्लो दिसता.ह्या कालखंडात गाजिल्ल्या कविंमदीं ओरन वेली कनीक हाचो आस्पाव जाता.ताचो गरीप हो झेलो 1941 वर्सा उजवाडाक आयलो.ताची शैली आपणावपी हेर कवींमदीं असफ हेलट सेलेबी,फझील हुस्नू दग्लारका आनी बसट नेक्टीगिल हांचो आस्वाप जाता.

1960 च्या अदमासाक बायलांनी आपले साहित्यीक गूण दाखोवंक सुरवात केलीं .हाका बायलांची साहित्यीक चळवळ म्हणून वळखतात.

1950-90 मजगतीं गाजिल्ल्या साहित्यीकांमदीं-हलीद नसरत झोरलू तुना,निहाल अतसीझ,सफिये इरॉल,तारीक दर्सन आतिला इलान,यासर केमाल,तारीक बुग्रा आनी अझीझ नेसीन हांचो आस्पाव जाता.

म्हत्वाचीं स्थळां-इस्तंबूलः दोन खंडांचेर (युरोप/आशिया) वशिल्लें संवसारांतलें एकलें एकसुरें शार.ह्या शाराक शेणिल्लें शार अशेंय म्हन्टात.

अंकाराः तुर्कीचें राजपाटण.म्हत्वाच्यो प्रशासकीय इमारत हांगा आसात.

मलाटयाःसिल्जूक राजवटींतलें इतिहासीक शार.तुर्कीतलें म्हत्वाचें गजबजिल्लें शार.

मूसः सव्या शतमानांत वसयिल्लें शार.हांगा जायत्यो धर्मशाळा आनी मशिदा आसात.

हरानः बायबल ग्रंथांत उल्लेख आयिल्लें पुर्विल्ले शार.येशूचो पुर्वज अब्राहम हाणें वसती केल्ली अशें म्हण्टात.

अंटालयाः तुर्कीचें म्हत्वाचें पर्यटन केंद्र.

-पंढरीनाथ श्री.सुरसुरे 

तुर्की भासः उत्तर दिशेक फिनलंड तें दक्षिणेक तुर्कीस्थाना मेरेन आनी अस्तंतेक हंगेरी ते उदेंतेक मंगोलिया,मांचकुओ आनी चीनी तुर्कस्थानामेरेन पाताळिल्ल्या उरल-उल्ताइक भाशा चोम्यांतल्या अल्ताइक फांटयाची तुर्की हीम सगळ्यांत म्हत्वाचीमभास.

लिपी-संख्या शेंकडयांत तुर्कींची एक लिखान पदद्त एक लिखाण पद्दत आशिल्ली,ती सेमिटिक लिपींतल्यान तयार जाल्ली.हे लिपींत चार स्वरचिन्नां आनी छत्तीस व्यंजनचिन्नां आशिल्ली. कितल्याश्याच तुर्की बोलींनी आपणायल्ले हे लिपींत जोडाक्षरां मात नाशिल्लीं.बोल्शोवहिक क्रांती उपरांत रशियांतल्या तुर्कि बोलींनी रशियन लिपी आपणयली.3 नोव्हेंबर 1928 सावन तुर्की सरकारान आपणाले भाशेक एक रोमी लिपी तयार केली.लिपींत आठ स्वरचिन्नां आनी एकवीस व्यंजनचिन्नां आसात तीं अशीं-

आ, ब, ज, च, द, ए, फ, ग, घ, ह, अ, इ A, b, c, g, d, e, f, g, g, h, l, ,i झ्य, क, स, श, त, उ, उ, व, य, झ J, k, s, s , t, u, o, v, y, z


व्याकरण-नामांत लिंगभेद ना,नामाचें मूळ रुप हेंच ताचें प्रथमेचें एकवचन आसता.ताका लार हो प्रत्यय लावन भोववचन तयार जाता.नामांत तालव्य स्वर आसल्यार ताका लेर हो प्रत्यय लायतात.देखीकः आदीम-मनीस,आदामलार-मनशां,एव्-घर,एव्लेर-घरां.तुर्कींत स विभक्ती आसात-प्रथमा(शून्य),व्दितीया(अ,इ,उ,उ),चतुर्थी (आ,ए),पंचमी (दन् दन्),पष्ठी(अन्,इन्,उन्,उन्).सप्तमी(दा,दे).स्वरान्त शब्दा उपरांत हेच प्रत्यय व्दितीया (यि),चतुर्थी (या,ये),पष्ठी(नम्,नुन्,नॅन्) अशे आसात. सर्वनामां अशीं आसात

          एकवचन                          भोवचन

पयलो पुरुश बेन् बिझ् दुसरो पुरुश सेन् सिझ तिसरो पुरुश ओ,ओल् ओनलार्

बेनिम्,बिझिम्;सेनिन,सिझिन्.ही ताची॥ स्वामित्वदर्शक रुपां जातात.किम्.कोण,ने,किदें ,हांगि खंयचो,नसल,कसो,काय,कितलो,हीं प्रस्नावाचक रुपां आसात. मेक् हो प्रत्यय क्रियारुप दाखयता. सेव्मेक्चो वर्तमानकाळ-

            एकवचन                          भोवचन

पयलो पुरुश सेवेरिम् सेवेरिझ दुसरो पुरुश सेवेर्सिन् सेवेर्सिनिझ् तिसरो पुरुश सेवेर सेवेरलेर्


आसा ह्या क्रियापदान जेन्ना दोन नामां जोडटात,तेन्ना हें क्रियापद तुर्कींत नामाक प्रत्यय लावन उकतायतात.हे प्रत्यय अशे-

           एकवचन                          भोवचन  

पयलो पुरुश अम् इम्,उम,उम,(हांव) आसा, अझ,इझ्,उझ्,उझ् दुसरो पुरुश सन्,सिन्,सुन्,सॅन् सनझ,सनिझ्,सुनुझ्, सुनुझ्. तिसरो पुरुश दर्,दिर्,दुर,दुर, दरलार,दिरलेर,दुरलार्,दॅयलेर. आदामम् हांव दादलो आदामसन् तूं दादलो आज्ञार्थाचे प्रत्यय-