चित्रपट (१९२३), फ्रांस (१९२६), जर्मनी (१९२७) आनी इंग्लंड (१९२९) ह्या देशांतूय असल्या प्रकारचे लघुचित्रपट तयार जाले. १९२९ त, जॉन ग्रीअर्सन हाणे 'ड्रिफ्ट्स' नांवाचो एक लघुचित्रपट तयार केली. तेन्नासावन ताणे असल्या लघुचित्रपटांक ‘डॉक्युमेंटरी' (वार्तापट) हो शब्द पयलेच मालाची जायरात करपाखातीर, मुखेल चित्रपट सुरू जावंचेपयलीं वा मध्यंतराउपरांत, प्रसिध्दीपट दाखयतात. मुंबयंत १९१० त 'बन्र्स स्टर्लाइज्ड मिल्क' हो। पयलो प्रसिध्दीपट प्रदर्शित जालो, लिहर ब्रदर्स लि. हे कंपनीन १९३७-३८ च्या सुमाराक आपल्या लिंटास लि. नांवाचे जायरात-संस्थेवरवीं लहान-ल्हान जायरातपट तयार केले. संवसारीक स्तराचेर प्रसिध्दीपटांचे महोत्सव दर वसर्ग जातात आनी बन्या चित्रपट हें प्रचाराचे आनी शिक्षणीक प्रसाराचे एक परिणामकारक चित्रपट-विभाग सुरू केल्लो. तेन्नाच्या हिंदुस्थान सरकारान १९४०-४१ ह्या सुमाराक ‘जनरल स्टाफ ट्रेनेिंग फिल्म सेंटर' ह्या नांवान एक चित्रपटनिर्मिती विभाग एका लश्करी अधिकाच्याच्या फुडारपणाखाल सुरू केल्लो. आतां ‘फिल्म अँड फोटो सेक्शन' ह्या नांवाचो एक ल्हान सैनिकी डिव्हिजनाकडल्यान लश्करी स्वरुपाचे चित्रपट तयार करून घेता. चित्रपटनिर्बधः चित्रपटनिर्मिती वेवसायिक नदरेन जावपाक लागतकच, तिका एक तरेची शिस्त लावपाखातीर, १८९६ सावन तेिचेर कायदेशीर निर्बध घाले. चित्रपटांत किर्दे आसचें आनी किर्दे नासचे, हें थारायलें. बुरशे, बीभत्स, अत्याचारी, अवास्तव, उत्तान शृंगारप्रधान " वायट परिणाम जाता आनी ताका लागून समाजीक नीत इबाडटा, अशें उमे (kisses) घेवपाचो अतिरेक दाखयल्लो एक चित्रपट १८९६ त, अमेरिकेंत तयार जाल्लो. तेन्नासावनं ताचेर खर टिका जावपाक लागली. चित्रपटनिर्मात्यांच्या आनी वितरकांच्या संस्थांचे विनंतीवेल्यान १९२२ त, चित्रपटाविशींची एक आचारसंहेिता (code of Administration) तयार केली. तेन्नासावन अमेरिकेंतले चित्रपटनिर्माते ते आचारसंहेितेचे पालन चित्रपटाविशींच्यो आचारसंहिता तयार जाल्यो. इंग्लंडांत १९०९ त सिनेमॅटोग्राफ अॅक्ट-जालो आनी तेउपरांत १९१२ त पयली 'ब्रिटीश बोर्ड ऑफ फिल्म सेन्सॉर्स’ हे समितीची थापणूक जाली. तेन्नासावन थंय अमेरिका आनी इंग्लंड ह्या देशांतल्या अभ्यवेक्षण (censorship) पध्दतीचे अनुकरण करून भारतांत १९१८ त 'इंडियन सिनेमॅटोग्राफ अॅक्ट' नांवाचो कायदो केली. १९२० त मुंबय, कलकत्ता, मद्रास आनी रंगून हांगा आनी १९२७ त पंजाबांत प्रांतीय अभ्यवेक्षण मंडळांची थापणूक जाली. १ सप्टेंबर १९४९ दिसा भारतीय चित्रपट कायद्यांत दुरुस्ती जाली. ह्या कायद्याप्रमाण भारतांतल्या खंयचेय भौशीक सुवातीचेर चित्रपट दाखोवचेपयलीं तो दाखोवपाखातीर योग्य काय अयोग्य आसा, हें थारावन तेवरवीं पसंतीचो दाखलो दिवप, नाका आशिल्लो भाग काडून उडोवपाक सांगप वा नापसंतीचो शिक्को मारून तो रद्द थारावप, हे अधिकार केंद्रीय शासनान आपलेकडेन घेतले. ज्या of of कोंकणी विश्वकोश : १ प्रकारच्या देखाव्यांक अभ्यवेक्षण-मंडळ आक्षेप घेता, तांचे पन्नास प्रकार कायद्यांत दिल्यात. नवो खर कायदो १ मे १९४९ दिसा संमत जावन १ सप्टेंबर १९४९ सावन तो चालोक लागली. ताचेवरवों पसंत आशिल्ल्या चित्रपटांक 'यू (Universal म्हळ्यार सार्वत्रिक) आनी 'ए' (Adults म्हळ्यार प्रौढांखातीर) अशे दोन तरेचे दाखले दिवपाक भारतांत सुरवात जाली. खंयच्याय पिरायेच्या प्रेक्षकांक दाखोवपाक योग्य असल्या चित्रपटांक ‘यू हो दाखलो मेळटा आनी फकत १८ वसाँवयल्या पिरायेच्या प्रेक्षकांक दाखोवपाक योग्य असल्या चित्रपटांक 'ए' हो दाखलो मेळटा. खंयचेय तरची चित्रपट दाखोवचेपयलीं अभ्यवेक्षण मंडळाची मान्यताय घेवंकूच जाय, असो मुखेल निर्बध आसून मान्यतायेचो दाखलो चित्रित करून ती फिल्म त्या त्या चित्रपटाचे सुर्वेक जोडूकूच जाय, अशेंय बंधन आसा. सुर्वेक चित्रपट तपासणी राज्य शासनावरवी जाताली. १५ जानेवारी १९५१ दिसा सेंट्रल बोर्ड ऑफ फिल्म सेन्सॉरची थापणूक जावन ताची मुखेल कचेरी मुंबयंत सुरू जाली आनी चित्रपट तपासणेचे काम हो बोर्ड पळोवपाक लागली. १९५२ त सरकारान चित्रपट कायद्यांत सुदारणा केली आनी २८ जुलय १९५२ सावन सेन्सॉर बोडाच्या कामाक सुखात जाली. १ जुलय १९७५ सावन चित्रपटांक नवे नेम लागू केल्यात. तातूंत अभ्यवेक्षण-मंडळाचेर सरकारी आनी निमसरकारी अशे सुमार ३५ सभासद आशिल्ले. आतां नव्या मंडळावयले सगळे सभासद नवे आसून तांचो अांकडो १५ आसा. मालकी हक्क (copyright): १९५७ तल्या मालकी हक्क कायद्याप्रमाण गीतां हेर्विशीं खाशेले हक्क दिल्यात. ह्या कायद्याप्रमाण चित्रपटाच्या कत्र्याक चित्रपटाची विक्री करपाचो, तो भाडयान दिवपाचो वा त्या चित्रपटाचे खाजगी वा भौशीक सुवातीचेर प्रदर्शन करपाचो अधिकार आसता. तशेंच चित्रपटाच्या पदांच्या ध्वनीमुद्रिकांचे पुनर्मुद्रण करप वा। त्यो खाजगी वा भौशीक सुवातीनी वाजोवपाक दिवप, रेडिओवरर्वी त्यो भंग जाल्यार चित्रपटकलों तशे करतल्याआड कायदेशीर उपाय करून चित्रपटमहोत्सवः चित्रपटकलेची पांवडी वाडून तिची चडांत चड उदरगत जावची आनी चित्रपटांतल्या तंत्रावेिशींच्या आंगांच्या विचारांचे पळोवपाची संद चित्रपट रसिकांक मेळची, ह्या हेतान आंतरराश्ट्रीय आनी चित्रपटमहोत्सव व्हेनिस (इटली) हांगा १९३२ त जाली. तेउपरांत, कान (फ्रांस) हांगा १९३९ सावन वसनिवर्स आंतरराश्ट्रीय पांवडघाचेर चित्रपटमहोत्सव जावपाक लागले. सांउ पाउलू (ब्राझील), सँन सिबॅस्चेंन (स्पेन), मारे देल प्लाता (अर्जेटिना), एडिंबरो (स्कॉटलंड), चित्रपट- पुरस्कार आनी इनामांः बन्यांतल्या बच्या चित्रपटांक पुरस्कार दिवपाची प्रथा ‘अमेरिकन अॅकॅडेमी ऑफ मोशन पिक्चर आर्टस अँड सायन्स' हे संस्थेन सुरू केली. ही प्रथा १९२७-२८ त सुरू जाली. हे भेटयतात. ताका ‘ऑस्कर पुरस्कार अशे म्हण्टात. १९२८ त ह्या पुरस्काराची पयलो मान पॅरामाउंट पिक्चर्सच्या 'विंग्ज' ह्या चित्रपटाक मेळ्ळो. असलेच तरेचे पुरस्कार 'द ब्रिटीश फिल्म अॅकॅडेमी' ही संस्थाय दिताः
