इ.स. १५७३ ते १७५८ मेरेन मोगलांची राजवट चल्ली. १५७३ त अकबरान गुजरात जिखून मोगल राजवटीची बुन्याद घाली. औरंगजेब हाच्या मरणाउपरांत थंय मराठ्यांची राजवट आयली. गायकवाडांनी गुजरातच्या कितल्याशाच वाठारांनी आनी सौराष्ट्रांत आपल्या राज्यांची थापणूक केली.
१५३७ वर्सा पोर्तुगेज लोक सौराष्ट्रांत, दक्षिण दिकेवटेन आशिल्ल्या दोन जुंव्यांर पावले. अशेतरेन पयली युरोपी सत्ता राज्यांत रिगली. ब्रिटिशांनी वेपार करपाच्या निमतान येवन भंगसाळ घाली. ल्हवल्हव १९४७ मेरेन पुराय भारतभर तांचो शेक चल्लो. भारतीय सुटके झुजाची चळवळ राज्यांत सुमार ५० वर्सां चल्ली. १९२० वर्सा महात्मा गांधी हाणें अहिंसेचें तत्व आपणावन सत्याग्रह करून ब्रिटिशांआड चळवळ चलयली. देशभर स्वातंत्र्याविशींची जागृताय निर्मुपाक ताचों वांटो मोलाचो आसा. बार्डॊली सत्याग्रहावेळार सरदार वल्लभभाई पटेल हाच्यासारको फुडारी महात्मा गांधीक मेळ्ळो. साबरमती आश्रमांत गांधी बारा वर्सां उरलो. हे सुवातेवेल्यान तो भारताची राजकी सुत्रां चलयतालो. १९३० वर्सा मिठाचो सत्याग्रह करपाखातीर ताणें आश्रम सोडलो. ताच्या दांडी मोर्चान स्वतंत्रतायेचे चळवळीक आनीकूय नेट आयलो. गांधीची जल्मभूंय आनी कर्मभूंय म्हूण ह्या राज्याक खास म्हत्व मेळ्ळां. १९४२ वर्साच्या स्वातंत्र्य झुजांत पुराय गुजरात गांधी फाटल्यान उबें रावलें.
१९४७ वर्सा भारताक स्वतंत्रताय मेळ्ळी तेन्ना गुजरातातलीं सगळीं संस्थानां भारतीय संघराज्यांत विलीन जालीं. जुनागढाचो संस्थानिक नवाब मोहबतखान हाणें आपलें संस्थान पाकिस्तानाक जोडलें म्हूण जाहीर केलें, पूण प्रजा ताच्या ह्या निर्णयाआड उबी रावली. निमाणे जुनागढ भारतांत विलीन जालें आनी मोहबतखान पाकिस्तानांत पळून गेलो. १९४८ त सौराष्ट्राचो एक संयुक्त संस्थान संघ आसलो आनी गुजरातांतलीं हेर संस्थानां त्या कांळांतल्या मुंबय राज्याक जोडिल्लीं. १९५६ चे राज्य पुनर्घटनेप्रमाण कच्छ सौराष्ट्रासयत गुजरात व्दिभाशीक मुंबय राज्यांत आस्पावलें. १ मे १९६० वर्सा गुजरात १५ वें घटकराज्य जालें.
राज्यवेवस्था: गुजरातांत अहमदाबाद, अमरेली, बनासकांठा, भडोच, भावनगर, गांधीनगर, जामनगर, जुनागढ, खेडा, कच्छ, मेहसाणा, पंचमहाल, राजकोट, सांबरकाठा, सुरत, सुरेन्द्रनगर, बडोदा, बलसाड, डांग अशे १९ जिल्हे आसात. तेभायर १८६ तालुके, ५९ नगरपालीका, ९२ नगरपंचायती, ११,५६२ ग्रामपंचायती थळाव्या राज्यांनी आसात.
राज्याक विधानपरिशद ना. विधानसभेचे वट्ट वांगडी १८२ आसात. लोकसभेचेर २४ तर राज्यसभेचेर ११ वांगडी राज्यांतल्यान वेंचून दितात. राज्याची राजधानी गांधीनगर ही आसा.
अर्थीक स्थिती: राज्यांतली अर्दापरस चड जमीन शेतपिकावळीखाल आसा. राज्यांतल्या १/४ परस चड जमनीचेर कसलेंच पीक जायना. तण खूब प्रमाणांत ह्या प्रदेशांत वाडटा. ताचो फायदो गोरवांक जाता. तांदूळ, ज्वारी, बाजरी, गंव, मको हीं पिकां तशेंच कापूस, ऊंस, आंबे, केळीं, भिकणां, तंबाखू, इसापगूळ, बटाट, मिरसांग, सूंठ हांगा पिकतात. देशांतलो १/५ टक्के कापूस वाठार हांगा आसा.
राज्यातल्या म्हत्वाच्या शिंपणावळ प्रकल्पामदीं उकाई, कडाणा, नर्मदा, काक्रापारा, मही उजवीदेग, दंतीवाडा, हठमती, सरस्वती, शत्रुंजयी-पालिताणा, भादर, शत्रुंहयी-खेडियार, मच्छु आनी साबरमती-धोरोई हांचो आस्पाव जाता.
चुनखडी, मँगनीज, चिनी माती, मीठ, कॅल्साइट, बॉक्साइट हीं खनिजां राज्यांत मेळटात. राज्यांत बॉक्साइटाचो सांठो १७ दशलक्ष टन आसा. छोटा-उदयपूर वाठारांत ११.६ दशलक्ष टन फ्लोराइटाचो सांठो आसा.
गुजरात राज्याक व्हडली दर्यादेग मेळिल्ल्यान उदकांतली पिकावळ व्हड प्रमाणांत जाता. कच्छांतल्या लखपत बंदरासावन दक्षिणेकडल्या उंबरगांवमेरेन १६०० किमी. दर्यादेग हांगा आसा. कच्छ खंबायतच्या आखातासयत वट्ट ६७,६०० चौ. किमी. नुस्तें धरपा ५१ बंदरां आसात. बोंबील, विस्वण, सुंगटां, हिलसा हीं नुस्तीं दर्यांत मेळटात. शंख, शिंपयो, मोतयां दर्यांतल्यान काडटात. तेभायर नुस्त्या सारें, शार्क लिव्हर तेल काडपी अर्थीक धंदे हांगा चलतात.
सुमार २००० लोक साव्या उदकांत नुस्तें पागपाचो धंदो करतात. तळयेंतल्या नुस्त्यांची पुरवण करपाखातीर दोन व्हडलीं तळीं आसात. नुस्त्यांचीं तांतयां तिगोवन दवरपी दोन केंद्रां आसात.
इतिहासीक, समाजीक आनी सैमीक नदरेन म्हत्वाचीं अशीं जायतीं पर्यटनथळां राज्यांत आसात.
गुजरात राज्यांत उद्येगधंद्याच्या मळार बरीच उदरगत जाल्या. बडोदा हांगा राज्य सरकाराचो सार्याप कारखानो आसा. सूत आनी कापडाच्यो गिरणी, शिमीट, रसायनीक द्रव्यां, यांत्रिक आनी विजेचीं उपकरणां, खावपाच्या तेलाचेर प्रक्रिया करपी उद्येग, अशे विंगड विंगड कारखाने राज्यांत आसात. कोयाली हांगा तेल शुध्द करपाचो कारखानो, पोरबंदर, व्दारका सिक्का हांगा शिमीट कारखाने, बडोद्यांत रसायनीक म्हालाचे कारखाने आसात. सुरत हांगा जरीकाम, विणकाम आनी कृत्रिम धाग्याचें काम बरें चलता.
राज्यांत ७०,००० ल्हान उद्येगीक केंद्रां, १३,००० कारखाने, १६७ उद्येगीक वसाहती आसात. राज्यांतल्या दूद उद्येगाची बरीच उदरगत जाल्या. भारतांतलें ७०% दूद उत्पादन राज्यांत जाता. देशांतलें ७०% मीठ उत्पादन हांगा जाता.
राज्यांतलें वट्ट वीजेचें उत्पादन २,३५० मे. वॉ. इतले आसा. ११,८७९ खेड्यांनी विजेची पुरवण केल्या.
येरादारी आनी संचारण: राज्यांत पक्के आनी कच्चे मेळून वट्टा ४७,४२६ किमी. लांबायेचे रस्ते आसात (१९८१) आनी ५,६५६ किमी. लांबायेचो रेल्वेमार्ग आसात. गुजरातांत हवाई-येरादारीची बरी वेवस्था आसा. दिल्ली-अहमदाबाद-मुंबय मार्गार विमानां चलतात. मुंबय ते पोरबंदर, मुंबय ते राजकोट, मुंबय ते बडोदे ह्या मार्गारूय विमानां चलतात. मुंबय घवणिया, जोडिया, धोलेरा, भावनगर, महुवा, दीव, जाफराबाद, वेरावळ, पोरबंदर हीं राज्यांतलीं मुखेल बंदरां आसात.
राज्यांतलीं म्हत्वाचीं खबरेपत्रां फुडलेतरेन आसात:न इंग्लीश-टायम्स् ऑफ इंडिया, इंडियन एक्सप्रेस आनी वेस्टर्न टायम्स् (अहमदाबाद); गुजराती – गुजरातमित्र आनी गुजरातदर्पण (सुरत), जनसत्ता (अहमदाबाद), लोकसत्ता (बडोदा), फूलछाब (राजकोट), संदेश (अहमदाबाद), गुजरात समाचार (अहमदाबाद), जयहिंद (राजकोट), प्रताप (सुरत).
लोक आनी समाजजीण: राज्याची भास गुजराती. राज्याची राजधानी गांधीनगर ही आसा. अहमदाबाद, सुरत, बडोदा, राजकोट, भावनगर, जामनगर, नडिआड हीं २ लाखांपरस चड लोकांचो राबितो आशिल्लीं शारां. ५० हजारांपरस चड लोकसंख्या आशिल्लीं शारां १७, तर ल्हान शारांचो आंकडो २२५ आसा.
गुजरातांत ८०% परस चड लोक हिंदू आसात. ६.७% दलीत जाती आनी ११.६% दलीत जमातीचे आसात. हेर हिंदूमदले चडशे माध्व, रामनुजी, वल्लभाचारी, स्वामी नारायण अशे वैष्णव पंथाचे तर कांय स्मार्त, शैव, पाशुपत पंथी, माताजीचे पूजक आनी सूर्योपासक अशा पंथांचे आसात. १७०५ मुसलमानांमदीं सुन्नी, शिया, इस्मायली, मेमेन, बोहरी अशा पंथाचे लोक आसात. मुसलमान गुजराती भास उलयतात. राज्यांत ४ लाखांवयर जैन धर्मीय आसात. पारशी लोक जरथुश्त्री धर्म पाळटात. नवसारी म्हालांत ते चड प्रमाणांत आसून तांची उलोवपाची भास गुजराती आसा.
गुजराती दादले धवें धोतर, लांब कोट आनी माथ्याक तोपी घालतात. धोतरचो कासाटो उजवेवटेन खोयतात. गुजराती बायलो पदर
