परत येतकच तांचेकडे धृतराष्ट्राक हातमेळवणी करपाचो उपदेशय ताणेंच केलो.झुजाउपरांत युधिष्ठिर निराश जावन बशिल्लो तेन्ना ताका राज्यकारभाराखातीर तयार करून अश्र्वमेध यज्ञ करपाचीं ताणें प्रेरणा दिली.झुजा इपरांत सोळा वर्सांनी हिमालयांत वचून तो धरतराष्ट्राक मेळ्ळो आनी ताका तप करपाचो उपदेश करून तो आपल्या आश्रमांत गेलो.
व्यासाचो पूत शुक्र.तो ल्हानपणानसावन वीतराग आशिल्लो.फुडें जनकाकडल्यान आत्मगिन्यान मेळोवन तो जीवनमुक्त जालो.उपरांत ताणें हिमालयांत वचून निर्वाणाच्या मार्गाक लागपाचें थारायलें,तेन्ना व्ास पुताच्या दुख्खान आकूळ-पिकूळ जालो.तेन्ना शंकरान ताका दर्शन दिवन आत्मत्यागाच्या विचारापसून परावृत्त केलो.
वेदांचीं सुक्तां आनी ऋचां हांगा थंय वेगवेगळ्या गोत्रांतल्यान शिंपडल्यांत.तेन्ना यज्ञसंस्थेक उपेगी पडटली,तेचपरी परंपरेन वेद तिगतले अशे तरेन ह्या सगळ्या वेदराशींचें विभाजन करूंक जाय,हें चितून ताणें वेदराशींतल्यो सगळ्यो ऋचा वेगळ्यो काडल्यो आनी तांकांऋग्वेद अशें नांव दिलें.तातुंतल्योच गावपाक योग्य अशो ऋचा वेगळ्यो काडून त्या चोंब्याक सामवेद अशें नांव दिलें,जाल्यार यातुविद्येचे तशेंच लौकिक वेव्हारांत उपेगी पडपी मंत्र वेगळे करून ताका अथर्ववेद हें नांव दिलें.अशे तरेन ताणें चार वेदांच्यो चार वेगवेगळ्यो संहिता तयार करून त्यो आपल्या चार मुखेल शिश्यांक शिकयल्यो.बहूवृचनांवाची ऋग्वेद संहिता पैलाक दिली,निगदाख्य यजुर्वेदसंहिता वैशंपायनाक दिली,छंदोग नांवाची सामवेद संहिता जैमिनीक दिली आनी आंगिरसी नांवाची अथर्वसंहिता सूंमतुंक दिली.
व्यासान ब्रह्मसुत्रां बरोवन तेवरवीं ताणें अध्यात्माचें सिध्दांत ह्या ग्रंथांत सूत्ररुपान गुंथल्यात.शंकराचार्य,निंबार्काचार्य,रामानुजाचार्य,वल्लभाचार्य,मध्वाचार्य आदी दर्शनकारांनी ब्रह्मसुत्रां हीं आधारभूत धरून आपआपलीं सांप्रदायिक दर्शनां मांडल्यांत.
पुर्विल्ल्या काळांतलीं पुराणां अवेवस्थित आशिल्लीं.तीं सूत-मागधांच्या वेगवेगळ्या गटांत शिंपडिल्लीं.हीं पुराणां एकठांय करून व्यासान एक सुबध्द आनी पुराणसंहिता तयार केली आनी आपलो शिश्य लोमहर्षण हाका तीं शिकयलीं.ताणें व्यास संहितेच्या आदाराचेर आपली अशी एक पुराण संहिता तयार केली आनी तीं आपल्या स शिश्यांक सांगली.त्या शिश्यांनि स्वता संशोधन आनी संकलन करून आपआपल्यो नव्यो संहिता तयार केल्यो.अशेतरेन एका मूळ पुराणाचीं १८ पुराणां तयार जालीं.
महाभारत ग्रंथांत व्यासान सोबीत अशा कथांवरविं अर्थाशास्त्र,धर्मशास्त्र आनी मोक्षशास्त्र हीं तीन जिवीतदर्शनां मांडल्यांत.महाभारत बरयतना व्यासान झूज,कपट कारस्थान,कुरूक्षेत्रावयल्या १८ अक्षौहिणींचो संहार आनी तातुंतल्या पुराय भारतभर पातळिल्लो उद्देग आदी गजालींचें वर्णन करचें पडलें.ताकालागून ही रचना पुराय जातकच ताचें मन बेचैन जालें.अशावेळार ताका नारदमुनी मेळ्ळो.ताणें ताका श्रीकृष्ण चरित्र भक्तिभावान वर्णन करपी वेगळोच ग्रंथ बरोवपाक सुचयलें.अशावेळार व्यासान भागवतपुराण बरोवंक सुरवात केली.ताणें भागवतावरवीं भक्तीचें एक महाकाव्यच रचलें.
धर्माविशीं व्यासान जें विवेचन केलां तें अशें:देश काळ आनी परिस्थिती हातूंत मनीस,राश्ट्र,पुराय जिवीत,लोक आनी परलोक ह्या सगळ्याचें धारण पोशण करता तो धर्रम.धर्म मळ्यार फक्त स्वर्ग-मोक्षाचोच विचार न्ही जाल्यार जो ह्या वेव्हारीक जगांत लोकधारणा करता,लोकांक सुखी,समृध्द,परस्परपुरक नीती प्रवण आनी पुरुषार्थी करता तो धर्म.ताच्या मतान जिवीत हें रडत-कुढत बसपाचें नासून तें आनंदमय आसा.
व्यास हो ज्ञानगंगेचो भगीरथ जावन आसा.व्यासोच्छिष्टं जगत्सर्वम=संवसारांतलें सगळें गिन्यान व्यासान उश्टावन दवरिल्लें आसा,अशी लोकोक्ती रूढ जाल्ली आसा.वेदोत्तर काळासावन ते आयजमेरेन व्यास हो भारतीय संस्कृतीचो महाप्राण थारला.आमची संस्कृती ही व्यासकृत महाभारत आनी पुराणां हांचेर आदारिल्ली आसा.इतिहास पुराणांची रचना,पुर्विल्ल्या युगांतले विस्मृतप्राय अशा विद्या-कलांचे पुनरुज्जीवन,वेदवेदांगांचें संकलन संपादन आनी विभाजन ह्या भगिरथाचे तोलायेचो व्हड उद्देग करून व्यासान भारतीय संस्कृती अखंड राखली.
पूरक नोंद : महाभारत,वेद
व्यासराय:(इ.स.१४४७-१५३९). कर्नाटकांतलो एक व्हड वैश्णव भक्त आनी कवी.हाका व्यासतीर्थ अशेंय म्हण्टात.कावेरी न्हंयेचे देगेवयल्या बन्नूर ह्या गांवांत हाचो जल्म जालो.न्यायामृत,तर्क-तांडव आनी चंद्रिका हे ताचे नामनेचे ग्रंथ.तेशिवाय ताणें कन्नड भाशेंत कितलींशींच भक्तिरसपरिपूर्ण पदां रचल्यांत.
व्यासराय एक कुशल राजनीतिज्ञ आशिल्लो.विजयनगराच्या सम्राटांचो राजगुरू जावपाचो मान ताणें मेळयलो.तो विजयनगराचो राजकीय सल्लागार आसून,त्या साम्राज्याची उदरगत घडोवपाक ताचो हातभार लागला.सम्राट ताका धर्माचो आधारस्तंभ मानतालो.
श्रेश्ठ हरिदास पुरंदरदास आनी कनकदास हे ताचे शिश्य आशिल्ले.व्यासराय हो चैतन्यदेवाचो गुरू आशिल्लो,अशी आख्यायिका
