Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/636

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

वाळटी:वसणूक करून समाजीक पद्दतीन जीन जगपी एक शिस्त प्रीय जीव.वाळटिचो आस्पाव आयसोप्तेरा गणांत जाता.संवसारांत सुमार २००० जातींच्यो वाळट्यो आसात.मुयेभशेन बारीक आंग आनी मुयेभशेनच समाजीक जिवीत प्रणालीकलागून पयलीं वाळटेक व्हायट एन्ट (धवी मूय) अशे म्हण्टाले.उपरांत तिचेर खोलायेन अभ्यास जावन तिका टरमायट (Termite)हें नांव दवरलें.कुडिचे रचणुकेंत वाळटीचें जाल्लो आणि टोळाकडेन चड साम्य आसा.

वाळटिची कूड तकली, छाती आनी पोट अशी तीन भागांनी विभागल्या.चडशे वाळटीचे दोळे पुरायपणान विकसीत जाल्ले नासतात.तकली वाटकुळी वा तांतया सारकी आसता. बताची श्रृंगिका(Antennae) कांय खंडांतल्यान तयार जाल्या.वाळटिची छाती तीन खंडीय.पाखां आशिल्ल्या वाळट्यांक वयल्या दोन खंडांक पाखांच्यो दोन जोडयो आसता.ताचें पोट तीन खंडीय आसता.ताचों रंग धवसार आसता.

दर एके वसणुकेंत वाळटीचें तीन वर्ग आसतात.शाहि वा जनक वर्ग हो तातुंतलो सगळ्यांत उंचेलो.वाळटींक जल्म दिवन आपले वसणुकेची वाड करप आनी नवी वसणूक उबारप हें तांचें मुखेल काम.सबंद वसणुकेंत ह्या दोगांच्याच सगळ्यां अवयवांची पुरायपणान वाड जाल्ली आसा.हेरांपरस हांचो रंग मातसो गाड आसता.तांका पाखांचे दोन जोड आसतात.नर मादीपरस ल्हान आसता. चड करून मातयेच्या घोंटेरा सारख्या घरांत(रोयणींत) मध्य भागार राजा-राणयाचचो राबितो आसता.मादयेची तकली आनी छाती ल्हान आसता.पूण तिचें पोट २ ते २ १/२ इंच इतलें व्हड आसता.संयोगा उपरांत कांय दिसांनीच राणयेचें पोट आनीक व्हड जाता.उपरांत राणी रात-दीस अशी हजारांनी तांतया घालता.कश्टकरी वाळटी उपरांत तीं तांतयां नितळ करून,रोयणीत तांचेखातीर केल्ल्या खाशेल्या सुवातींनी(Cells) जतनायेन दवरतात.विकसीत जाल्ले दर एके वसणुकेंत दर वर्सा पांखा आशिल्लो जनक वर्ग तयार जाता.पूण उपरांत त्यो आपल्या आवय - बापायक आनी हेर सांगात्यांक सोडून आपली नवी वसणूक उबारपाक भायर सरतात.

वाळटींचो दुसरो ववर्ग म्हळ्यार कश्टकरी वर्ग.ह्यो वाळटी ल्हान आसून तांका पाखां नासतात.तांचे दोळेय पुरायपणान विकसित जाल्ले नासतात.तांची तकली आनि पांय घट्ट आसता.हातुंनतल्यो कांय वाळटी घोंटेर नितळ करतात,कांय रोयण बांदतात वा वाडयतात.कांय तांतयांखातीर सुवात तयार करतात,कांय खावड आनी उदक हाडटात, जाल्यार कांय ल्हान पिलांक सांबाळटात वा पिडेस्त वाळटींचेर देखरेख दवरतात.लश्करी वाळटीचो तिसरो वर्ग आसा.त्यो कश्टकरी वाळटीपरस मातश्यो व्हड आसता.फूण तांकां पाखां आसनात.तांची तकली,जबडो आनी पांय घट्ट आसता.पूण तांची कूड चड मोव आसता.दुस्मानापसून आपले वसणुकेची राखण करप आनी दुसरे वसणुकेचेर घुरी घालप हें तांचें मुखेल काम.लश्करी आनी कश्टकरी वाळटी ह्या दोनय वर्गांत नर आनी मादी आसता.पूण तांच्यांत प्रजनन शक्त नासता.

आफ्रिका,ऑस्ट्रेलिया आनी दक्षिण अमेरिकेंतल्या अॅमाझोन सारकिल्ल्या उश्ण प्रदेशांनीय सांपडटात.तांच्या घोमटेराक वा रोयणीक टरमिटेरीया म्हण्टात.माती आनी आपले कुडीसावन येवपि चिकट पदार्थाची भरसण करून ते रोयण बांदतात.कांय रोयणी स मिटरमेरेन उंच आसतात.वाळटी चडकरून रोयणीतल्यान भायर सरनांत.तांची कात नाजूक आशिल्ल्यान तांका वत सोसना.आपलें अन्न सोदपाखातीर ती जमनिपोंदच्यानच घोली मारून भोंवतात.तशेंच झाडाचेर वण्टींचेर वा हेर सुक्या लांकडाचेर त्यो मातयेचो खाशेलो बोगदो करून भोंवतात.तांचो घोंटेर वा रोयण भितरल्यान वेगवेगळ्या कुडींनी विभागिल्ली आसता.राजा-राणीची कूड मध्य भागार आसता.तशेंच तांतयां,ल्हान जिवांक आनी पिडेस्त वाळटींखातीर खाशेल्यो कुडी आसतात.

लांकूड,सुकीं पानां आनी कागदां हे तांचें मुखेल अन्न.लांकूड पचोवपाखातीर तांच्या पोटांत एक तरेचें खाशेलें द्रव्य तयार जाता.कश्टकरी वाळटी आपल्या तोंडातल्यान एक खाशेलो पदार्थ तयार करून तो आपल्या ल्हान जिवांक आनी लश्करी वाळटींक खावयता.तशेंच ते एकामेकांच्या कुडिंतल्यान येवपी पदार्थ चाटून आपलें पोट भरता.वाळटी हो जीव नाशकारक आशिल्ल्यान,तो आळाबंदा हाडचेखातीर घरांत किटक नाशकांचे फवारे मारतात.तशेंच मदेराची राखण करचे खातीर ताचेर दिकाचो,पॉलीशाचो वा ऑईल पेंटाचो लेंप मारतात.

वॉशिंगटन, जॉर्ज:(जल्म: २२ फेब्रुवारी १७३२ वरजीनीया-वेस्टमोरलँड; मरण: १४ डिसेंबर १७९९).

अमेरिकन संयुक्त संस्थानाचो पयलो अध्यक्ष.ताका अमेरिकेचो जनक म्हूण वळखतात.१७७५-७६ त ग्रेट ब्रिटनाआड जाल्ले अमेरिकन क्रांती वेळार भूंखंडीय सैन्याचो तोच सरसेनापती आशिल्लो.स्वातंत्र्य झुजांत ताच्याच सैन्यान ब्रिटनाचेर हार घाली.
Gorge_Washington

अमेरिकन संविधान बरोवपाक जी परिशद आपयल्ली,तिचोच अध्यक्ष वॉशिंगटनच आशिल्लो.

ताचें उपचारीक शिक्षण वेवस्थीत जालेंना.तो सोळा वर्सांचो आसतना लॉर्ड फॅरटॅक्स ह्या वरजीनीयेच्या भाटकाराकडेन सर्वे करपी म्हूण कामाक आशिल्लो.१७४२