Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/562

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

स्थानाप्रमाण हांच्या लग्नसुवाळ्यांतूय भेद दिसता. वडार दादलो आते वा मामे भयणीकडेन लग्न जावपाक शकता. चल्याचो बापूय चलयेक मागणी घालता. न्हवऱ्याचो बापूय व्हंकलेच्या बापायक देज दिता. जातीचो मुखेली वा ब्राह्मण लग्नाचो म्हूर्त थारायता. हांचीं लग्नां बिरेस्तार, आयतार वा सोमार ह्या दिसा सुर्यास्तावेळार जातात. पुनव वा उमाशे दिसा लग्नां जायनात. जातींतलो जाण्टो मनीस लग्नांत पुरोयतपण करता. हांच्या लग्नांत जायत्य जाग्यांनी वाजंत्री, हळद, मंगळसूत्र आनी बाशिंग हांचो उपेग करिनात.

अहमदनगराक चलयेच्या घरा कांबळिचें पाल (तंबू) उबारतात. लग्नाच्या पयल्या दिसा व्हंकलेचो बापूय न्हवऱ्याकडच्या ळोकांक घेवन येता. न्हवऱ्यावटेनचे लोक त्या पालांत रावतात. कुलदेवतेची पुजा जाल्या उपरांत न्हवऱ्याच्या कपलाक पयलीं चंदनाचो आनी मागीर पांच खेप हळदिचो तिबो लायतात. तशेच तिबे सवायशिणी व्हंकलेच्याय कपलाक लायतात आनी तांकां हून उपकान न्हाणयतात. तांचें लग्न मात पालांतच जाता. न्हवरो व्हंकलेचो हात धरून तिका पालांत हाडटा आनी दोगांय उदेंतेवटेन तोंड करून उबीं रावतात. सवायशिणी मंगलाश्टकां म्हण्टात आनी जमिल्ले लोक न्हवरो - व्हंकलेचेर अक्षता घालतात. मागीर न्हवरो - व्हंकल कामळीर बसतात आनी उपरांत देवाक आनी जाण्यांक पांयां पडटात. ताचेउपरांत जेवणावळ जाता.

लग्नाउपरांत दुसऱ्या वा तिसऱ्या दिसा न्हवरो - व्हंकल एकामेकाच्या हातार पांच खेप दुदाची धार वोततात. मागीर तीं सुपारी लिपोवपाचो खेळ खेळटात. जमिल्ले लोक तांकां केळवण दितात. ताचे उपरांत जातींतल्या लोकांक सोरो - मांस आशिल्लें जेवण दितात आनी लग्न सुवाळो सोंपता.

पुण्यांतल्या वडार लोकांत चलो आनी चलयेचे घरा माटव घालपाची पद्दत आसा. माटवाच्या एका खांब्याक रुमडाची खांदी बांदतात आनी करवली ताची पुजा करता. न्हवरो व्हंकलेच्या हाताक कांकण बांदता. न्हवऱ्याक हळद लायतात आनी उरिल्ली हळद दबाज्यान व्हंकलेक लावपाखातीर तिचे घरा धाडटात. लग्नाखातीर न्हवरो व्हंकलेचे घरा वता. ताचेपयलीं तो मारुतीच्या देवळांत वता. उपरांतचो सगळो विधी अहमदनगराच्या लग्नविधी सारकोच आसता.

बेळगांवांतले वडार लोक लग्नाच्या वेळार न्हवऱ्या - व्हंकलेक घरामुखार आंगणांत एके कांबळीचेर बसयतात. दोन हळकुंडां आनी विड्याचीं पानां एका कपड्यांत गुठलावन व्हंकलेच्या आनी न्हवऱ्याच्या उजव्या हाताक बांदतात. व्हंकल आपल्या दाव्या हाताक कंवचेचें कांकण घालता. न्हवरो व्हंकलेच्या गळ्यांत काळी पोत बांदता. जमिल्ले लोक तांचेर अक्षता उडयतात. दुसऱ्या दिसा त्या दोगांकय हळद लायतात आनी लग्नसुवाळो सोंपता.

धारवाड जिल्ह्यांत लग्नाच्या पयल्या दिसा न्हवऱ्या - व्हंकलेक हळद लायतात आनी ते राती तांकां कांबळीचे पालांत न्हीदयतात. त्या दोगांय मदीं एके आठ - णव वर्सांचे चलयेक न्हीदयतात.

कारवार आनी मंगळूराक लग्नाच्या दिसा सकाळीं साकरपुडो करतात. ताचे उपरांत ऎरणी नांवांचो एक विधी जाता. तेखातीर पांच सवाशिणी बायलो मातयेचे कळशे घवन बांयचेर वा तळ्याचेर वतात. थंय त्यो गंगेची मूर्त करतात आनी तिची पुजा करतात. मागीर त्यो कळशाक आनी आपल्या उजव्या हाताक कांकण बांदतात. उपरांत ते कळशे उदकान भरून घेवन व्हंकलेच्या घरा येतात. थंय दादल्यांखातीर आनी बायलांखातीर उबारिल्ल्या पालांत एक एक कळसो दवरतात आनी उरिल्ले तीन कळशे घरांतल्या देवामुखार दवरतात. मागीर न्हवरो - व्हंकलेक हळद लायतात. उपरांत एका खांब्याक रुमडाच्यो आनी कोडुलिंबाच्यो खांद्यो बांदतात आनी तो जमनींत पुरतात. दोन दादले व्हंकल आनी न्हवऱ्याक खांद्यार घेवन त्या खांबाक पांच भोंवताडे घालतात. मागीर व्हंकल त्या खांब्यामुखार उबी रावता आनी न्हवरो तिच्या गळ्यांत मंगळसूत्र बांगता. लग्नांतलो हो एक गरजेचो विधी. मागीर जातींतल्या लोकांक जेवण दितात आनी लग्नसुवाळो सोंपता.

विधवेक आपल्या मामेभावाकडेन लग्न करपाक जाता. आषाढ, भाद्रपद आनी पौष हे म्हयने सोडून खंयच्याय म्हयन्याच्या वद्य पक्षांत विधवांचीं लग्नां जातात. कारवार आनी मंगळूर जिल्ह्यांत मात तीं बिरेस्तारा वा आयतारा जातात.

घोव - बायलेचें पडना जाल्यार वा बायलेची वागणूक वायट आसल्यार सोडचीट दिवपाक मेळटा.

चलयेक पयल्या मासिक पाळयेवेळार सात वा णव दीस मुद्दाम उबारिल्ल्या पालांत दवरतात. तिका गोड आनी सोय खावपाक दितात. मासिक पाळी आयली की बायल सात दीस पालांत रावता आनी आठव्या दिसा न्हाता.

बाळंतिणीच्या उशाकडेन भुतांची बादा जावंची न्हय म्हण चाकू दवरतात. तिची वार घराभायर पुरतात आनी तिचेर फातर दवरतात. ह्या फातराचेर ती न्हाता आनी कपडे धुता. भुरग्याक पांचव्या दिसा पाळण्यांत घालतात. ताका नांव केन्नाय दवरल्यार जाता. बारा दीस सुयेर पाळटात.

हे लोक मडीं लासतात वा पुरतात. तिसऱ्या दिसा मेल्ल्याक जेवण ओंपतात. बारा दीस सुतक पाळटात. तिसऱ्या दिसा उपरांत आनी पंदरा दिसांमेरेन केन्नाय जातींतल्या लोकांक जेवण घालतात.

चैत्र पाडव्याक, नवरात्रांतल्या एकाद्र्या दिसा वा एकाद्र्या बऱ्या दिसा ते पितरांक कपडे, कोंबी आनी बोकडी ओंपतात.

गुजराती ओड वा वडार: हे लोक आपूण दक्षिणेंतल्यान गुजरातांत आयले अशें सांगतात. तांच्यांत खुद्द आनी नवाभाई अशे दोन भेद आसात. तांचेमदी रोटीवेव्हार जाता, पूण लग्नां जायनात.