Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/51

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

दवरलें. बॉदॅम रव्नेलनीत्सेकीच्या मरणाउपरांत झारान ते कबलातींत बदल करून युक्रेन राज्य बळकावपाचे यत्न सुरू केलें. कझाक मुखेल्यांनी रशियेपसून स्वतंत्र जावपाचे खूब यत्न केले. पूण तांकां यश आयलेंना. १७६४त कझाक शासनमुखेल्याचें पद काडून १७७५त विधानसभेची वास्तू रशियेन सैन्यान मोडून उडयली. उपरांत रशियेन झारांनी युक्रेन समाज आनी संस्कृतायेचें रशियीकरण करपाचे यत्न सुरू केले. तेन्ना युक्रेनाक धाकली रशिया अशें म्हण्टाले.

एकुणिसाव्या शेंकडयाच्या मध्याक युक्रेनीयन लोकांनी साबार भूंयगत संस्था उबारिल्ल्यो. तेखातीर तांकां खर ख्यास्तूय भोगचीं पडली. रशियन क्रांतीउपरांत कीव शारांत मध्यवर्ती विधानसभेन युक्रेनी लोकांच्या प्रजासत्ताकाची घोशणा केली. लॅनिनान युक्रेनच्या प्रजासत्ताकाक मान्यताय दिली. पूण ताणें थंयच्या कम्युनिस्टांक तेंको दिवन थंय कम्युनिस्ट सत्ता पातळावपाचे यत्न चालू दवरले. यूक्रेनच्या लोकांनी कम्युनिस्टांक विरोध करून स्वतंत्रतायेचें झूज चालूच दवरले. पूण १९२३त थंयच्या कम्युनिस्ट अधिकीऱ्यांनी युक्रेनाचो सोव्हिएत संघराज्यांत आस्पाव केलो. लॅनिनान युक्रेनाची भास, साहित्य आनी संस्कृताय तिगोवन दवरपाचें मान्य केल्लें. पूण स्टालिनाची राजवट थंय जुलमी थरली. ताणें युक्रेनांत रशियीकरणाची मोहीम चालूच दवरली. तेखातीर ताणें थंयच्या लोकांचेर खूब अत्याचार केले. हाका लागून दुसऱ्या म्हाझुजाच्या तेंपार साबार युक्रेनी लोकांनी जर्मनीक तेंको दिल्लो. दुसऱ्या म्हाझुजाउपरांत लेगीत तांणी रशियेआडचो विरोध चालूच दवरिल्लो. मदीं १९५४ उपरांत युक्रेनी लोकांची रशियेंतल्या कांय उच्च पदांचेर नेमणूक जावपाक लागली. कांय राजकीय निर्णय घेवपाचेय हक्क युक्रेनाक दिल्ले. पूण डिसेंबर १९९१त युक्रेनान सोव्हिएत संघातल्यान भायर सरून आपलें स्वातंत्र्य जाहीर केलें. जानेवारी १९९४त युक्रेन, रशिया आनी अमेरिका हांचेमदीं कबालत जावन युक्रेनांतल्यान प्रक्षेपणास्त्र काडपाचें रशियेन मान्य केलें. हें काम जून १९९६त सोंपलें. सदया युक्रेन विकसीत आनी विकासशील देशांकडेन संबंद जोडून नेटान उदरगत घडोवन हाडपाच्या यत्नांत आसा.

अर्थीक स्थितीः रशियन संघराज्यांतल्यान भायर सरिल्ल्या हेर प्रजासत्ताकांपरस युक्रेनाची अर्थीक स्थिती खूब बरी आसा. युक्रेनाची अर्थवेवस्था मुखेलपणान शेतवडीचेर आदारल्या. आदल्या सोव्हिएत संघांतली पिकाळ भूंय आशिल्लो तो एक देश. गंव, बकव्हीट, बीट, सुर्यफूल, बटाट, कापूस, फ्लॅक्स, तंबाखू, सोयाबीन, रबर, फळाफळावळ ही हांगाची मुखेल पिकावळ. देशाच्या वट्ट उत्पादनांत शेतकी उत्पन्नाचो २५% परस चड वांटो आसता. हांगा गोरवां, कुकडां, दुकरां, मेंढरां आनी बोकडां पोसपाचो धंदोय नेटान चलता. मांस आनी दूद वेवसायासावन व्हड येणावळ मेळटा. लेसोस्टप आनी पॅलिसिया भागांत म्होंवामूंस आनी ट्रान्सकार्पेथियनाक रेशमाच्यो किडी पोसतात. शेतकी मळार व्हड प्रमाणांत यंत्रिकीकरण जालां. नुस्तेंमारीचोय धंदो नेटान चलता.

उददेगीक मळारूय युक्रेनान उंचेलो पांवडो गांठला. लोखण धातूउददेग नेटान चलता. उत्पादनांत धातूविज्ञानाविशींचीं उपकरणां आनी साधनां, डिझल इंजिनां, दूरचित्रवाणी संच हांचो आस्पाव जाता. जाल्यार रसायन उद्देगांत कोक, सारें, गंधक, आम्लां, किटकनाशक हांचो आस्पाव जाता. रेल्वे इंजीन आनी रेल्वे बांदप, ताखां, जलविद्युत्, औश्णिक आनी वायू टर्बायना, मोटारी आनी हेर व्हड वस्तुची निर्मिती व्हड कारखान्यांतल्यान जाता. बांदकाम आनी येरादारी सामुग्री हांचेंय व्हडा प्रमाणांत उत्पादन जाता. चडशें विद्युत् उत्पादन औष्णिक विद्युतकेंद्रापसून जाता. असलीं ल्हान ल्हान निर्मितीकेंद्रां देशभर पातळ्ळ्यांत.

येरादारी आनी संचारणः येरादारी मळार खूब सुदारणा जाल्ली आसा. तातूंत वेपारी नदरेन रेल्वेमार्गाक चड म्हत्व फावो जालां. रेल्वेमार्गाचें जाळें देशभर पातळ्ळां. रस्त्यांचेंय रुंदीकरण जाल्लें आसा. ओडिसा, इल्यिचेफस्क, न्यिकलायेफ, खेरसॉन, फीओडोशिया, केर्च हीं देशांतलीं मुखेल बंदरां. ह्या बंदारांवरवीं युक्रेनोचो सागरी वेपार चलता. नीपर, यूझनीबूक, डॅन्युबे ह्यो न्हंयोय येरादारीचे नदरेन म्हत्वाच्यो.

लोक आनी समाजजीणः युक्रेनी हे मूळ स्लाव्ह वंशी लोक. इ.स.पयलीं तिसऱ्या वा दुसऱ्या शेंकडयांच्या सुमाराक ते युक्रेन प्रदेशांत पावले आसुंये. सदया देशांत सुमार ७५% लोक युक्रेनी आसात. उरिल्ल्या लोकांभितर रशियन, बेलोरशियी, मॉल्डेवी तशेंच पोलंडी लोकांचो आस्पाव जाता. युक्रेनी ही देशाची अधिकृत भास. रशियन भाशेचोय व्हडा प्रमाणांत वापर जाता. देशांत चडशे लोक ऑर्थोडॉक्स क्रिस्तांव. उरिल्ल्या लोकांमदीं कॅथलीक, प्रॉटॅस्टंट आनी ज्यूदेव लोकांचो आस्पाव जाता.

युक्रेन लोकांक भरतकाम केल्लीं सोबीत लुगटां घालपाक मानवतात. त्या लोकांक गायनाचीय खूब आवड. थंय समुहगायन चड लोकप्रिय. युक्रेनी लोकांनी आपल्या पुर्वजांची चित्रकला तिगोवन दवरल्या. युक्रेनी वास्तुकलेची परंपरा खूब पोरनी. वास्तू अलंकरण हेंय युक्रेनी कलेचें खाशेलेपण.

बाराव्या ते सोळाव्या शेंकडयामेरेन युक्रेनी साहित्य हें धर्मीक स्वरुपाचें आशिल्लें. उपरांत अठराव्या शेंकडयासावन युक्रेनी-स्लावीस हे संमिश्र भाशेंत काव्यां, नाटकां आनी हेर गद्यसाहित्य निर्माण जावपाक लागलें. अठराव्या शेंकडयाच्या दुसऱ्या अर्दासावन युक्रेनी ही युक्रेनाची साहित्यभास जाली. इव्हॉन कोटल्यारेव्हस्की हो त्या तेंपावयलो व्हड साहित्यकार. एकुणिसाव्या शेंकडयाच्या मध्या मेरेन युक्रेनी साहित्य हें मुखेलपणान अभिजातवादी प्रकारचें आशिल्लें. ते उपरांतचीं ३० वर्सांमेरेन स्वच्छंदतायवादी साहित्य प्रकारान थंय