Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/492

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

म्हणटात आनी व्हडें ताणपाचो अभिनय करतात.

तामिळनाडू:भरतनाटयम हो तामिळनाडूचो शस्त्रीय नाच आसा.सगळ्या देवदेवतांक प्रसन्न करपाखातीर थंय जायते लोकनाच जातात.१)करगम:फुलांनी सजयल्ली पितळी कळशी तकलेर दवरून तुतारी आनी धोलाच्या तालाचेर हो नाच करतात.हातूंत नाचतना तकलेवयल्या करगमाक हात लावपाचो नासता.जांव तो सकलूय पडपाक दिवपाचो नासता.मरिअम्मेच्या कृपाप्रसादाखातीर हाचे प्रयोग जातात.२)ओयिल आट्टम:देवळामुखार हो नाच करपाचो आसता.हातूंत दादले रंगीबेरंगी भेस करून, तशेंच एका हातांत टिपरी आनी दुसर्या हातांत लेंस घेवन वाटकुळे नाचतात.३)पिन्नल आट्टम:पोंडीचेरींतले शेतकार पीक बरें येवपाखातीर हो नाच करतात.हो संमिश्र नाच आसून जायत्या वाध्यांची ताका साथ आसता.

कर्नाटक:हांगा समाजीक तशेंच धर्मीक आसात.१)बालकत:डोडावा जातीचे लोक कापणेच्या वेळार आनी हेर उत्सवांच्यावेळार हो नाच करतात.नाचपी रंगीबेरंगी भेस करून तालबध्द अंगविक्षेप करीत नाचतात.२)पूजकुलित:मरिअम्म देवीच्या वर्सुकी उत्सवांत हो नाच करतात.एक नाचपी देवीची मूर्त आपले तकलेर घेता आनी हेर लोक ताचे भोंवतणी फेर धरून नाचतात.नाचपाच्या हातांत रंगीत कपडो गुठळायिल्ल्यो उंच बडयो आसतात.३)भुतनाच:हो दक्षिण कर्नाटकांत प्रचलित आसा.हो नाच विविश्ट भुतदेवतेचो पुजारी करता.

केरळ:कथकळी हो केरळचो शास्त्रीय नाच.तातुंतल्यानूच थळ्ळल नांवाचो लोकनांच तयार जालो.देवळांतल्या मुखेल उत्सवांच्या वेळार हे नाच जातात.१)कोलकळी:हो मापिळ्ळा मुसलमनांचो नाच.मदेगाक एक उंच दिवली पेटत दवरून सगळेजाण हातांत दांडो घेवन तिचे भोंवतणी नाचतात.२)कळियाटटम:हो धर्मीक नाच आसून ताचे जायते भाग आसात.नाचपी नाचापयलीं पद म्हणून नाचाचो विशय स्पश्ट करतात आनी उपरांत संथ आनी द्रुत लयीन नाचातात.३)वेलकळी: हो झुजनाच आसा.पदमनाभस्वामीच्या उत्सव प्रसंगावेळार नायर लोक नाच करतात.हातूंत कौरव-पांडवांची लुटुपुटूची लढाय दाखयतात.

आंध्र:आंध्रांत लोकनाच आनी शास्त्रीय नाचूय आसात.आंध्रांत आदीवासी जमाती खूब आसात.ह्या सगळ्या जमातींनी वेगवेगळे नाच आसात.वंजारा लोकांत होळयेच्या वेळार काम आनी रती हांच्या मृण्मय मूर्तीची पुजा करून तांचे मुखार नाचपाची प्रथा आसा.१)डप्पुवाध्यम:हो आंध्रांतलो पूर्वास्पृश्य नाच.डप्पू ह्या मृदंगासारक्या वाध्याचेर ल्हान ल्हान बडयांनी ताल धरून दादले हो नाच करतात.२)माधुरी नाच:हो मंगल प्रसंगावेळार करपाचो नाच.बायल-दादले वेगवेगळे गट करून टिपर्यो आनी ताळयो वाजयत नाचतात.३)मयूरनाच:हो फकत दादल्याचो नाच.नाचपी फेट्यांत मोराचीं पाखां खोयतात आनी मोर-लांडोर हांच्या मोगाची पदां म्हणून नाचतात. उत्तर प्रदेश:कुमाउॅंत दुसरो आनी उत्सव ह्या प्रसंगांवेळार छपेदी हो नाच करतात.हो नाच मोग्यांचो आसून,बायल-दादले एका हातांत हारसो आनी दुसर्या हातांत लेंस घेवन जोडयेन नाचतात.१)चॉचरी:हो संमिक्ष नाच आसून तातूंत फेर धरून नाचतात. २)लामण:ह्या नाचांत प्रणय भावनेचो आविश्कार आनी मोगाचो उंचेलो आदर्श दाखोवपी पदां आसतात.३)बराडी नटी:भडक भेस केल्ले दादले-बायलो वांटकूळ करून उबे रावतात आनी नाचतना सवाल-जवाब करतात. गढवालांत झुमइलो,चोफुला,छोपती,तांदी ठाड्या,लाभण,जागर सारकिल्ले लोकनाच प्रसिद्द आसात.

हिमाचल प्रदेश:नाच-गाणें हें हिमाचल प्रदेशांतल्या चडशा लोकांचें मनरिझवणचें आजूनूय मुखेल साधन आसा.जात्रांनी वा खाशेलो बाजर भरता तेन्ना नाचाचें आयोजन करतात.१)संगला :हो त्या प्रदेशआंतलो उल्लेखनीय नाच.बायल-दादल्यांचो हो संमिश्र नाच आसून थळावे देवतेक प्रसन्न करपाखातीर तो करतात.बाक्यांग,डाक्यांग आनी काक्यांग अशे ताचे तीन प्रकार आसतात.नाचाक थळाव्या वाध्यांची साथ आसता.२)खेडा:हो नाच कापणेच्या दिसांनी करतात.बायल-दादले गायत-गायत एकामेकाफुडें येतात,मागीर जोड्यो लायतात आनी अर्दगोलांत नाचतात.3)झांझर: चंबा जिल्ह्यांतलो हो नाच आसून तातूंत दादले आनी बायलो वांटो घेतात.पावसाळ्या उपरांत येवपी सगळ्या सणांक हो नाच करतात.

पंजाब:नाटी,झुमर,भांगर हे पंजाबांतले मुखेल नाच.१)नाटी:हो नाच खूब लोकप्रिय आसून तातूंत दादले नाचपी पयलीं वेगळे गतीन नाचून शेवटाक फेर धरतात.२)झुमर:हो चान्ने रातीचो नाच वार्याचे झुळकीन गवांचीं शेतां धोलचीं ते पद्दतीन करतात.ह्या नाचांत दादल्या वांगडा फकत लग्न जाल्ल्यो बायलोच भाग घेवपाक शकतात.हातूंतलें संगीत सौम्य आनी गोड आसता.

महाराष्ट्रा: महारष्ट्रांतल्ल्यो बायलो आनी चलयो नागपंचम,मंगळगौर,ज्येश्ठागौर,महालक्ष्मी ह्या व्रतोत्सवांच्या वेळार फुगडी,झिम्मा,आगोटा-पागोटा,गोफ,पिंगा,घागरी फुंकप सारकिल्ले नाच करतात.१)कोळी नाच:नारळी पुनवेक कोळी दादले आनी बायलो नाच करून हो सण मनयतात.गोकुळाश्टामीच्या काल्याच्या दिसा